1912 ел
Внешний вид
Еллар |
---|
1908 · 1909 · 1910 · 1911 — 1912 — 1913 · 1914 · 1915 · 1916 |
Унъеллык |
1890-еллар · 1900-еллар — 1910-еллар — 1920-еллар · 1930-еллар |
Гасырлар |
XIX гасыр — XX гасыр — XXI гасыр |
1912 (бер мең тугыз йөз уникенче) ел — кәбисә ел, милади тәкъвим буенча дүшәмбе көнне башлана. Бу безнең эраның 1912 елы, II меңьеллыкның 912 елы, XX гасырның 12 елы, XX гасырның 2 унъеллыгының 2 елы, 1910 елларның 3 елы. 1912 елдан бирле 112 ел үтте.
Вакыйгалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 1 гыйнвар — Нанкинга тантаналы рәвештә Сунь Ятсен керде. Кытай республика дип, ә Нанкин — аның вакытлы башкаласы дип игълан ителде. Кытайның башка провинцияләре вәкилләре җыелышы Сунь Ятсенны сайлады.
- 17 гыйнвар:
- Никарагуаның яңа Конституциясе басылып чыкты. 1 мартта үз көченә керде.
- Британ сәяхәтчесе Роберт Скотт Көньяк полюсына җитә (Руаль Амундсен экспедициясеннән соң бер ай үтә).
- 29 март — Антарктидада сәяхәт кылган Роберт Скотт көндәлегендә соңгы язу калдыра.
- 2 апрель — «Титаник» лайнеры диңгезгә сынауга чыга. Ул аны уңышлы үтә.
- 14 апрель — «Титаник» айсбергка бәрелә.
- 8 октябрь — Беренче Балкан сугышы барышында Черногория Төркиягә сугыш игълан итә.
- 18 декабрь — АКШ конгрессы наданнарны илгә кертмәү турында канун кабул итә.
Туулар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Шулай ук карагыз: Төркем:1912 елда туганнар
- 7 гыйнвар — Александр Калган, чуаш язучысы.
- 12 гыйнвар — Динмөхәммәт Кунаев, Казахстан ССР җитәкчесе, КПСС ҮК әгъзасы.
- 20 гыйнвар — Галимҗан Латыйпов, татар шагыйре.
- 22 гыйнвар — Әмрулла Аги, Сталин лагерльлары турында истәлекләр китабын чыгарган мөһаҗир татар.
- 31 гыйнвар — Мансур Абдрахманов, татар фәлсәфәчесе һәм җәмәгать эшлеклесе.
- 19 февраль — Фәхрази Галиев, Советлар Берлеге Каһарманы (1944).
- 7 март — Әдилә Айда, Төркиянең беренче хатын-кыз дипломаты.
- 8 март — Абдурәим Рәшидов, хәрби очучы, Советлар Берлеге Каһарманы.
- 10 март — Ян Винецкий, язучы.
- 12 май — Чыңгыз Әхмәров, татар рәссамы.
- 27 март — Джеймс Каллаган, Бөекбритания сәясәтчесе, премьер-министр.
- 15 июнь — Гата Сөләйманов, курайчы, җырчы, артист
- 11 июль — Кирәй Мәргән, язучы, фольклорчы, әдәбият белгече.
- 15 июль — Мәгубә Сыртланова, Советлар Берлеге каһарманы.
- 15 август — Рәхим Саттар, җәлилче-шагыйрь.
- 14 сентябрь — Хәсән Заманов, Советлар Берлеге Каһарманы.
- 19 сентябрь — Нури Арсланов, татар шагыйре, Г. Тукай исемендәге Дәүләт премиясе лауреаты.
- 1 октябрь — Лев Гумилев, тарихчы, фәлсәфәче.
- 17 октябрь — Гали Хуҗиев, татар шагыйре.
- 17 октябрь — Иоанн Павел I, Рим папасы.
- 21 октябрь — Фәйзи Гаскәров, биюче һәм хореограф.
- 14 ноябрь — Әхмәт Тимер (чын исеме Әхмәт Рәшит улы Яруллин), күренекле татар галиме, дөньякүләм танылган төрки телләр белгече.
- 15 декабрь — Рәшит Нәҗметдинов, Татарстан шахматчысы, халыкара мастер.
- 22 декабрь — Мостафа Ногман, шагыйрь, тел галиме.
Вафатлар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Шулай ук карагыз: Төркем:1912 елда вафатлар
- 29 март — Роберт Скотт (Robert Falcon Scott) (1868 елда туган), инглиз Антарктида өйрәнүче, Көньяк полюсны Руаль Амундсеннан 33 көнгә соңрак ачкан.
- 14 май — Август Стриндберг, швед язучысы.
- 13 август — Жюль Массне, француз композиторы.
- 5 ноябрь — Мөхәммәт-Хәнәфия Батыршин, Ташкәнтның беренче шәһәр табибы.