Чусавай (елга)

Чусовая елгасы

География
АТБ	Чиләбе өлкәсе, Свердловск өлкәсе, Пермь крае
Ил	Россия
ДДӨБ	104 метр
Координатлар	56°9'6.1"тн, 60°20'21.1"кнч, 58°9'36.0"тн, 56°22'54.1"кнч
РДСР	10010100512111100010035
Tarddiad	Большое Чусовское (озеро)
Нинди сулыкка коя	Кама сусаклагычы
Бассейн мәйданы	47 600 км²
Озынлык	735 километр
Су чыгымы	222 м³/с

Чусова́я — Урта Уралдагы елга. Каманың сул, иң эре кушылдыгы. Чиләбе, Свердлов өлкәләре һәм Пермь төбәге буенча ага. Ул үзенең Уралның Азия өлешендә башланып, Россиянең Европа өлешендә агуы белән кызыклы.

Гидрография

Чусоваяның озынлыгы 592 км. Елга бассейнының мәйданы 23 000 км².

Полуденная (Полдневная) Чусовая елгасының башлангычы, бер чыганак буенча Чиләбе өлкәсенең сазлыклы җирлегендәге Олы Чусов күле булып тора, башка чыганак буенча елганың башлангычы — Уфалей янындагы Сурна күле. Аннан ул төньякка ага. 45 кмдан соң елга Көнбатыш Чусовая белән берләшә һәм якынча 150 км Уралның көнчыгыш янтыгы буенча ага. Бу өлешендә елганың киңлеге 10 нан алып 13 м.га кадәр тәшкил итә. Урта өлешендә елга тарая, еш кына елганың янтыклары каньонсыман характерда. Бу өлешендә елганың киңлеге 120—140 м. Аскы өлешендә (Чусовой шәһәреннән түбәнрәк), Уралдан чыкканнан соң, елга гадәти үзән елгасы рәвешен ала. Аның тизлеге кими, киңлеге 300 м. га кадәр җитә.

Су режимы

Туенуы катнаш, күбесенчә кар суларыннан тора (55 %). Яңгырның өлеше 29 %, җир асты суларыныкы — 18 %. Су ташу апрель уртасыннан июнь уртасына туры килә. Уртача су чыгымы күләме 222 м³/сек, иң зурысы — 4570 м³/сек, иң кечкенәсе — 8,4 м³/сек. Агымның тизлеге гаять зур: урта өлешендә якынча 8 км/сәг булса, таулы урыннарда 25 км/сәг. Чусовая октябрь ахыры — декабрь башында туңа, боздан апрель азагында — май башында ачыла.