Сиборгий

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Сиборгий latin yazuında])
ДубнийСиборгий / Seaborgium (Sg) Борий
Атом номеры 106
Матдәнең тышкы күренеше
Атомның үзлекләре
Атом массасы
(моляр масса)
[263,1182] а. м. б. (г/моль)
Атом радиусы пм
Ионлаштыру энергиясе
(беренче электрон)
кДж/моль (эВ)
Электрон конфигурациясе
Химик үзлекләре
Ковалент радиусы пм
Ион радиусы пм
Электр тискәрелеге
(Полинг буенча)
Электрод потенциалы
Оксидлашу дәрәҗәсе
Матдәнең термодинамик үзлекләре
Тыгызлык г/см³
Моляр җылы сыешлыгы Дж/(K·моль)
Җылы үткәрүчелек Вт/(м·K)
Эрү температурасы K
Эрү җылылыгы кДж/моль
Кайнау температурасы K
Парга әйләнү җылылыгы кДж/моль
Моляр күләм см³/моль
Матдәнең кристаллик рәшәткәсе
Рәшәткә төзелеше
Рәшәткә параметрлары Å
Дебай температурасы K

Сиборгий (лат. Seaborgium, Sg, элек Уннилгексий, Unnilhexium, Unh, яки эка-вольфрам) — Менделеевның периодик таблицасының 7 период, 6 төркем элементы. Тәртип номеры - 106. Әз генә вакыт тора торган радиоактив элемент.

Символы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Сиборгий элементының символы - Sg (Сиборгий дип укыла).

Тарихы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Сиборгий 1974 елда Берклида Калифорния университетындагы Лоуренс исемендәге лабораториядә синтезланган [1]. Яңа элементны алу өчен 249Cf+18O→263106+4n реакциясе кулланыла. Бер үк вакытта, аларга бәйсез рәвештә, Г. Н. Флеров һәм Юрий Оганесян җитәкчелегендә Дубна төркеме кургаш һәм хром кушылган атом-төш реакцияларе нәтиҗәсеендә 106-ынчы элементны синтезлау турында мәглүмат бастырып чыгара [2].

1993 елда IUPAC эшче төркеме Дубнадагы төркем эше тикшеренүләр өчен олы әһәмияткә ия, әмма, Беркли төркеменең эшеннән аермалы буларак, яңа элемент барлыкка килүен җитәрлек ышаныч булдырырлык итеп күрсәтмәде, дип нәтиҗә ясый[3]. Шуңа күрә 1997 елда IUPAC (совет галимнәре "резерфорд" дип атарга ризалыгын белдерүенә карамастан[4]) элементны Беркли физигы Гленн Сиборг хөрмәтенә сиборгий дип атарга карар кабул итә[5]. Сиборг үзе исән чакта элемент аның исеме белән аталган беренче галим була[6].

Билгеле изотоплары[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Изотоп Массасы Ярым таркалыш чоры[7] Таркалу типлары
258Sg 258 2,9+1,3-0,7 мс бүленеше
259Sg 259 0,48+0,28-0,13,28-0,13 с α-таркалу 255. Rf (90 %);



үзе бүленү
260Sg 260 3,6± 0,9мс α-таркалу 256. Rf;



үзе бүленү
261Sg 261 0,23±0,06с α-таркалу 257. Rf
262Sg 262 6,9+3,8-1,8 мс үзе бүленү;



α-таркалу 258. Rf (< 22 %)
263Sg 263 1,0± 0,2с α-таркалу 259. Rf;



үзе бүленү (< 30 %)
264Sg 264 37+12-11 мс үзе бүленү
265Sg 265 8±3 с үзе бүленү;



α-таркалу 261. Rf
266Sg 266 21+20-12 с үзе бүленү;



α-таркалу 262. Rf
267Sg 267 Мс 19 үзе бүленү;



α-таркалу 263. Rf
269Sg 269 3,1+3,7-1,1 мин α-таркалу 265. Rf
271Sg 271 2,4+4,3-1,0 мин α-таркалу 267. Rf;



үзе бүленү

Чыганаклар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. A. Ghiorso et al. {{{башлык}}} // Physical Review Letters. — Т. 33. — № 25. — С. 1490—1493.
  2. Ю. Ц. Оганесян и др. {{{башлык}}} // Письма в ЖЭТФ. — Т. 20. — № 8. — С. 580—585.
  3. R. C. Barber et al. {{{башлык}}} // Pure and Applied Chemistry. — Т. 65. — № 8. — С. 1757—1814.
  4. Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry {{{башлык}}} // Pure and Applied Chemistry. — Т. 66. — № 12. — С. 2419—2421.
  5. Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry {{{башлык}}} // Pure and Applied Chemistry. — Т. 69. — № 12. — С. 2471—2473.
  6. Willem H. Koppenol {{{башлык}}} // Helvetica Chimica Acta. — Т. 88. — № 1. — С. 95—99.
  7. Nudat 2.3