Диспрозий

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Диспрозий latin yazuında])
ТербийДиспрозий / Dysprosium (Dy) Гольмий
Атом номеры 66
Матдәнең тышкы күренеше
Атомның үзлекләре
Атом массасы
(моляр масса)
162,500 (1) а. м. б. (г/моль)
Атом радиусы пм
Ионлаштыру энергиясе
(беренче электрон)
кДж/моль (эВ)
Электрон конфигурациясе
Химик үзлекләре
Ковалент радиусы пм
Ион радиусы пм
Электр тискәрелеге
(Полинг буенча)
Электрод потенциалы
Оксидлашу дәрәҗәсе
Матдәнең термодинамик үзлекләре
Тыгызлык 8,56 г/см³
Моляр җылы сыешлыгы Дж/(K·моль)
Җылы үткәрүчелек Вт/(м·K)
Эрү температурасы K
Эрү җылылыгы 1409 кДж/моль
Кайнау температурасы 2335 K
Парга әйләнү җылылыгы кДж/моль
Моляр күләм см³/моль
Матдәнең кристаллик рәшәткәсе
Рәшәткә төзелеше
Рәшәткә параметрлары Å
Дебай температурасы K

Диспрозий (лат. Dysprosium, Dy) — Менделеевның периодик таблицасының 6 период элементы. Тәртип номеры - 66. лантаноид; сирәк очрый торган көмешсу-соры металл. Табигатьтә саф килеш очрамый, әмма кайсыбер минераллар, мәсәлән, ксенотима составына керә.

Символы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Диспрозий элементының символы - Dy (Диспрозий дип укыла).

Үзенчәлекләре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Физик[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Диспрозий — көмөшсу-соры металл. 1384 °C градустан түбән температурада тотрыклы, α-модификациясе гексагональ тыгыз уратылган рәшәткәле; эрү температурасы — 1407 °C, кайнавы — 2567 °C, тыгызлыгы 8551 кг/м3. Тышкы электрон катламы конфигурациясе 1s² 2s²p 2^6 3s² 3p^6 4s² 3d^4p 10^6 5s² 4d^5p 10^6 6s² 4f^10. Ферромагнетик, Кюри ноктасы 88,3 К[1].

Химик үзенчәлекләре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Берләшмәләрдә оксидлашу дәрәҗәсе +3. 20 °C температуралы һавада металлик диспрозий әкрен оксидлаша[1].

Металлик диспрозий җылытканда галогеннар, азот, водород белән реакциягә керә. Минераль кислоталар (HF-нан тыш) катнашып Dy (III) тозлары барлыкка китерә, селте эретмәләре белән үзара катнашмый.

Табигатьтә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Диспрозий лантаноид ятмаларында чыгарыла, шуларның иң зурлары Кытай Халык Республикасы, Америка Кушма Штатлары, Вьетнамда, Әфганстанда, Рәсәйдә (Кольск ярымутравында), Кыргызстанда, Австралиядә, Бразилиядә, Һиндстанда[2]. Тын Океан утравының Минамитори утравында, бары тик Япониянең икътисади зонасында, җирдә сирәк очрый торган минераллар урнашкан тирән су ятмаларында аның запаслары ярыйсы ук зур[3].

Чыганаклар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. 1,0 1,1 Бердоносов С. С. (2017). ДИСПРОЗИЙ. Большая российская энциклопедия. әлеге чыганактан 2019-12-19 архивланды. 2020-01-03 тикшерелгән.
  2. Что такое МИНерАЛЬНЫЕ РЕСУРСЫ: РУДЫ РЕДКИХ МЕТАЛЛОВ // Энциклопедия Кольера
  3. The tremendous potential of deepsea mud as a source of rare-earth elements // nature.com