Церий
| Церий | |
 | |
| ... хөрмәтенә аталган | Церера[1] |
|---|---|
| Масса | 140,116 ± 0,001 м.а.б.[2] |
| Ачучы яки уйлап табучы | Мартин Һайнрих Клапрот[d][1] һәм Йөнс Якоб Берцелиус[d][1] |
| Ачыш датасы | 1804[1] |
| Илиминт симвылы | Ce[3] |
| Химик фурмула | Ce[4] |
| SMILES фурмуласы | [Ce][4] |
| Атым саны | 58[5] |
| Иликтер кирелеге | 1,12 |
| Ионный радиус | 1,01 ангстрем[6], 1,14 ангстрем[6], 1,25 ангстрем[6], 1,34 ангстрем[6], 0,87 ангстрем[6], 0,97 ангстрем[6], 1,07 ангстрем[6] һәм 1,14 ангстрем[6] |
 Церий Викиҗыентыкта | |
Церий (лат. Cerium, Ce) — Менделеевның периодик таблицасының 6 период элементы. Тәртип номеры - 58. лантаноид химик элементлар төркеме, көмөшсу металл[7]
Символы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Церий элементының символы - Ce (Церий дип укыла).
Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Церий 1803 елда фон Хисингер Берцелиус тарафыннан ачыла. Бәләкәй планеталарның иң зурысы Церера (Ceres) хөрмәтенә аталган, ә анысы үз чиратында, Рим уңыш Алиһәсе хөрмәтенә аталган.
1803 елда швед хезмәттәшләре В. Хейзенгер һәм Й. Я. Берцелиус белән бер вакытта диярлек церийлы җирне ачкан алман химигы М. Г. Клапрот «церий» исеменә каршы чыга, «церерий» тәкъдим итә. Ләкин Берцелиус, исемне әйтү кыенлыкларына сылтанып, үзе биргән исемне саклап калган.
Табигатьтә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Җир кабыгында церий нисбәте — 70 г/т, океан суларында — 5,2×10−6 мг/л[8].
Ятмалары[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Церийның төп ятмалары Кытай, АКШ, Казакъстан, Рәсәй, Украина, Австралия, Бразилия, Һиндстан, Скандинавиядә урынлашкан.
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Абрагам А., Блини Б. .
Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Чыганаклар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Atomic Weights of the Elements 2001, Pure Appl. Chem. 75(8), 1107—1122, 2003. Retrieved June 30, 2005. Atomic weights of elements with atomic numbers from 1-109 taken from this source.(ингл.)
- IUPAC Standard Atomic Weights Revised 2008 елның 5 март көнендә архивланган. (2005).(ингл.)
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Эмсли Д. Nature's Building Blocks: An A-Z Guide of the Elements (New Edition) — Издательство Оксфордского университета, 2011.
- ↑ Meija J., Prohaska T., Coplen T. B. et al. Atomic weights of the elements 2005 (IUPAC Technical Report) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2016. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1515/PAC-2015-0305
- ↑ Wieser M. E., Coplen T. B., Wieser M. Atomic weights of the elements 2009 (IUPAC Technical Report) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2010. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1351/PAC-REP-10-09-14
- ↑ 4,0 4,1 CERIUM
- ↑ Менделеевның периодик таблицасы — 1869.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 (unspecified title) — ISBN 0-8493-0485-7
- ↑ Церий// Энциклопедия Кругосвет.
- ↑ J.P. Riley and Skirrow G. Chemical Oceanography V. I, 1965