Уттуар

Уттуар / Oxygenium (Oxygen) ►O
Атом номеры	8
Матдәнең тышкы күренеше	төссез, тәме булмаган һәм иссез газ
Атомның үзлекләре
Атом массасы (моляр масса)	15,9994 а. м. б. (г/моль)
Атом радиусы	60 пм
Ионлаштыру энергиясе (беренче электрон)	1313,3 кДж/моль (эВ)
Электрон конфигурациясе	[He] 2s2 2p41
Химик үзлекләре
Ковалент радиусы	73 пм
Ион радиусы	132 (−2 e) пм
Электр тискәрелеге (Полинг буенча)	3,44
Электрод потенциалы
Оксидлашу дәрәҗәсе	-2, −1, -½, -⅓, 0, ½, +1, +2
Матдәнең термодинамик үзлекләре
Тыгызлык	0,00142897 (при 273K (0 °C)) г/см³
Моляр җылы сыешлыгы	29,4 Дж/(K·моль)
Җылы үткәрүчелек	0,027 Вт/(м·K)
Эрү температурасы	54,8 K
Эрү җылылыгы	0,444 кДж/моль
Кайнау температурасы	90,19 K
Парга әйләнү җылылыгы	3,4099 кДж/моль
Моляр күләм	14,0 см³/моль
Матдәнең кристаллик рәшәткәсе
Рәшәткә төзелеше	моноклинная
Рәшәткә параметрлары	a=5,403 b=3,429 c=5,086 β=135,53 Å Å
Дебай температурасы	155 K

O	8
15,9994
2s22p4
Кислород

Уттуар, уттудыр яки кислород (лат. Oxygenium, O) – Менделеевның периодик таблицасының 2 период, 16 төркем элементы. Тәртип номеры - 8. Чагыштырма атом массасы 15,9994 булган химик элемент. Табигатьтә киң таралган. Җир атмосферасы, нигездә, азот белән кислородтан тора дип санарга була. Атмосфера һавасында уттуар – 21% тәшкил итә.

Тамгасы

Уттуар элементының символы - O (О дип укыла).

Тарих

Уттуар 1774 елда Пристли һәм Шееле тарафыннан ачыла.

Атамасы

ССРБ таркалганга кадәр татар телендә тик урыс алынмасы кислород кулланыла иде, соңрак төрки телләрдә термин тәрҗемә ителде, аналогия буенча татар телендә дә болай ясалды.

Чыганаклар

• Atomic Weights of the Elements 2001, Pure Appl. Chem. 75(8), 1107—1122, 2003. Retrieved June 30, 2005. Atomic weights of elements with atomic numbers from 1-109 taken from this source.(ингл.)
• IUPAC Standard Atomic Weights Revised (2005).(ингл.)