Бараба диалекты

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Бараба диалекты latin yazuında])
Бараба диалекты
Дәүләт  Россия
Барлыкка килү урыны Бараба тигезлеге[d]
Тел диалекты татар теле һәм cебер татар теле
Сөйләшүчеләр саны 8000 кеше кеше[1]
Нинди веб-биттә тасвирланган turkic.elegantlexicon.com/lx.php?lx=bar-tat​(ингл.)

Бараба диалекты — татар теле[2][3][4][5][6][7][8][9][10] яки себер татар теле[11] диалектларының берсе, ул телдә Себердәге Бараба тигезлегендә яшәүче бараба татарлары сөйләшә. Башка карашлар буенча кыпчак телләренең идел-кыпчак телләренә аерым тел булып керә.[12][13] Язуы юк, көнкүрештә генә кулланыла, язмада транскрипциядә яки әдәби татар телендә күрсәтелә.

Үзенчәлекләре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Фонетик система 12 сузык һәм 19 тартык аваздан тора. Вокализмда әдәби татар теле йогынтысында себер татарлар теленнән Идел буе татарлары теленә әкренләп күчүе күренә. Агглютинатив типтагы тел. Синтаксик бәйләнешләр, сүзтезмәләр һәм җөмләләр төзү башка төркидәге кебек үк.

Төп лексикасы кыпчак (идел буе кыпчак телләре һәм казакъ телләренә) һәм алтай телләре төркемнәренә якын.[14]

Шулай ук карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2802338
  2. ↑ Тумашева Д. Г. Диалекты сибирских татар: опыт сравнительного исследования..
  3. ↑ Claus Schönig. Hilfsverben im Tatarischen. Untersuchungen zur Funktionsweise einiger Hilfsverbverbindungen. VOK XXXV. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag, 1984, 327 + xxiii p. (Dissertation). с. 295.
  4. ↑ Рахимова, Роза Нуретдиновна. Тюменский говор в системе диалектов сибирских татар :фонетико-морфологическая характеристика..
  5. ↑ Рамазанова Д. Б. Сибирско-татарские диалекты и говоры татарского языка // Материалы IX Всероссийской научно-практической конференции «Сулеймановские чтения — 2006». Тюмень, 2006. С. 89—90 http://atlas.antat.ru/upload/ramazanova/dialekt.pdf
  6. ↑ Утяшева, Гузель Чахваровна. Русские заимствования в тоболо-иртышском диалекте сибирских татар. Тобольск, 2006.
  7. ↑ Тумашева Д. Г. Диалекты сибирских татар: опыт сравнительного исследования.
  8. ↑ Рамазанова Д. Б. Сибирско-татарские диалекты и говоры татарского языка. — С. 89—90.
  9. ↑ Ниязова Г. Н. Генетические пласты лексики материальной культуры тоболо-иртышского диалекта сибирских татар.
  10. ↑ Насибуллина А. Х. Древнетюркский пласт лексики тоболо-иртышского диалекта татарского языка// Сулеймановские чтения — 2006 : материалы IX Всероссийской научно-практической конференции (г. Тюмень, 18—19 мая 2006 г.). — Тюмень : Экспресс, 2006. — С. 75—76.
  11. ↑ Сен-Жерменский мир 1679 — Социальное обеспечение. — М., 2015. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 30). — ISBN 978-5-85270-367-5.
  12. ↑ Eastern Tatar. Glottolog.
  13. ↑ Сравнительно-историческая грамматика тюркских языков. Региональные реконструкции / Отв. ред. Э. Р. Тенишев. - М.: Наука. 2002. — 767 с.
  14. ↑ Рыжикова Т.Р. Консонантизм языка барабинских татар: Сопоставительно-типологический аспект. Новосибирск, 2005.

Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Бараба һәм чат татарларына барганнан соң (тел үзенчәлекләре турында) // Милли-мәдәни мирасыбыз: Новосибирск өлкәсе татарлары. — Казан, 2018. −556 б., рәс. — (Фәнни экспедицияләр хәзинәсеннән; унсигезенче китап).
  • Ахатов Г. Х. Диалект западносибирских татар. — Уфа, 1963.
  • Ахатов Г. Х. Татарская диалектология. — Казань, 1984.
  • Богородицкий В. А. О долгом и недолгом «у» в западно-сибирских тюркских диалектах и сродных явлениях в других тюркских языках // Этюды но татарскому и тюркскому языкознанию. Казань, 1933.
  • Дмитриева Л. В. Барабинских татар язык (Языки мира: Тюркские языки. — М., 1997. — С. 199—205)
  • Дмитриева Л. В. Заметки но языку барабинцев // Вопросы грамматики и историк восточных языков. М.-Л. 1958.
  • Дмитриева Л. В. Язык барабинских татар. (Материалы и исследования). Л.. 1981.
  • Дмитриева Л. В. Язык барабинских татар // Языки народов СССР. Т. II. Тюркские языки. М. 1966.
  • Радлов В. В. Образцы народной литературы тюркских племен. СПб., 1872. IV.
  • Тумашева Д. Г. Отношение барабинского наречия к тюркским языкам и татарским диалектам Сибири // Происхождение аборигенов Сибири и их языков. Томск, 1969.
  • Dmitrieva L. V. Textes du folklore des Tatars de Barabinsk // Studia et Acta Orientalia, 1967. V—VI.

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Бараба_диалекты&oldid=4107771