Казанның мактаулы гражданины

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Казанның мактаулы гражданины latin yazuında])
Казанның
мактаулы
гражданины
Ил Россия
Төр мактаулы исем
Кемгә бирелә Казанның үсешенә һәм чәчәк атуына, Россия Федерациясендә һәм халыкара аренада аның ролен һәм абруен күтәрүгә зур өлеш керткән гражданнарга
Статусы гамәлдә
Булдыру датасы 1864
Юкка чыгару датасы гамәлдә
Премияләр саны 81

Казанның мактаулы гражданины, Казанның шәрәфле ватандашы (рус. Почётный гражданин Казани) ― 2005 елда булдырылган һәм Казан мэры тарафыннан «Казанның үсешенә һәм чәчәк атуына, Россия Федерациясендә һәм халыкара аренада аның ролен һәм абруен арттыруга керткән зур өлеше өчен» бирелә торган исем. Элек Россия империясендә һәм СССРда булган.

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Казан губернасы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

«Казанның мактаулы гражданины» исеме беренче тапкыр 1864 елда Казан шәһәр башлыгы карары буенча Казан шәһәр җәмгыяте җыелышы карары (рус. постановление собрания Казанского городского общества) белән булдырыла. Бу исем Казанда туганнарга да, Казанның дәүләт, сәүдә-икътисади һәм хәйрия эшчәнлеге өлкәсендәге үсешенә зур өлеш керткән Россия империясенең югары чиновникларына да бирелә. Бу исемне бирү турында карар шәһәр думасы тарафыннан кабул ителә, аннары император тарафыннан раслана, шуннан соң Казанның яңа мактаулы гражданы исеме махсус «Бәрхет кенәгә»гә кертелә[1][2]. 1864 елда Казанның беренче мактаулы гражданы Казан, Вятка һәм Пермь генерал-губернаторы А. Е. Тимашев була[1][3]. Алга таба исемгә финанс министры М. Х. Рейтерн (1880), семинария профессорының тол хатыны Ю. П. Годяева (1882), финанс министры И. А. Вышнеградский (1890), меценат О. С. Александрова (1890), вице-адмирал И. Ф. Лихачёв (1891), финанс министры С. Ю. Витте (1894) лаек дип табыла[1][3]. Соңыннан яңа мактаулы гражданнар барлыкка килми, 1917 елгы революциядән соң бу исем бирү практикасы озак вакытка онытылып тора.

Татарстан АССР[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Совет чоры билгесе

1987 елда «Казанның мактаулы гражданины» исеме халык депутатларының Казан шәһәр Советы карары белән кире кайтарыла, аңа ярашлы рәвештә ул «гражданлык бурычының югары үрнәкләрен күрсәткән, Бөек Ватан сугышы фронтларында батырларча сугышкан, хезмәт батырлыклары кылган, шулай ук шәһәрнең иҗтимагый, сәяси һәм мәдәни эшчәнлегендә актив катнашкан кешеләргә» бирелә. Бу исем бирү турында карар халык депутатларының шәһәр Советы башкарма комитеты тарафыннан кабул ителә һәм ел саен Октябрь революциясе еллыгына чыгарыла. Яңа мактаулы гражданга тантаналы рәвештә тиешле таныклык һәм атлас тасма белән күкрәк билгесе тапшырыла, аларның исемнәре фотосурәтләр белән «Казан шәһәренең Мактаулы гражданнары китабы»на кертелә[1][2].

Бакый Урманченың билгесе

1987 елда беренче мактаулы граждан исеменә В. И. Ленин ия була, аннары шул ук елда тагын 13 кеше: химик Б. А. Арбузов, язучы Г. Б. Бәширов, конструктор В. П. Глушко, Советлар Союзы Герое М. П. Девятаев, язучы Н. С. Исәнбәт, партия һәм дәүләт эшлеклесе С. Л. Князев, партия ветераны В. Н. Новикова, химик А. Н. Пудовик, революциядә һәм гражданнар сугышында катнашучы В. Н. Родин, революциядә һәм гражданнар сугышында катнашучы Ф. С. Семенов, Бөек Ватан сугышы ветераннарының Казан секциясе рәисе С. Ә. Таһиров, рәссам Б. И. Урманче, гражданнар һәм Бөек Ватан сугышларында катнашучы Я. Д. Чанышев лаек була[1][4]. Шулай итеп, мактаулы гражданлык бирү турында карарлар ике тапкыр гына кабул ителгән[1], алдагы елларда бүләкләү башкарылмаган, 1999 елда исем булдыру турындагы карар үз көчен югалткан дип таныла[5].

Татарстан Республикасы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

2005 елда, Казанның 1000 еллыгына, «Казанның мактаулы гражданины» исемен бирү традициясе Казан халык депутатлары Советы карары белән чираттагы тапкыр торгызылган, аңа ярашлы рәвештә, исем «Казанның үсешенә һәм чәчәк атуына, Россиядә һәм халыкара аренада аның ролен һәм абруен арттыруга керткән зур өлеше өчен» бирелә башлаган[6][7][3][2]. Яңа исемгә 50дән артык кеше – сәнгать, мәдәният, фән һәм спорт, дәүләт һәм җәмәгать эшлеклеләре ия[8], соңгы тапкыр 2023 елда бирелгән[9].

Статут[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Индус Таһировның билгесе

«Казанның мактаулы гражданины» исеме «Казанның үсешенә һәм чәчәк атуына, Россия Федерациясендә һәм халыкара аренада аның ролен һәм абруен арттыруга зур өлеш керткән гражданнарга» түбәндәге нигездә бирелә:

  • Казан шәһәренең икътисади, социаль, рухи үсешенә, аның тарихи-архитектура кыяфәтен торгызуга һәм саклауга, биналар һәм корылмалар төзүгә зур өлеш керткән;
  • Казан шәһәре һәм аның халкы файдасына башкарылган гамәлләр һәм эшләр (хәйриячелек эшчәнлеге, аеруча зур күләмдә иганәләр, социаль әһәмиятле проектларны түләүсез финанслау);
  • Казан шәһәре халкы арасында гражданның абруе Казан шәһәре, шулай ук Татарстан Республикасы, Россия Федерациясе өчен күренекле нәтиҗәләр күрсәткән озак вакытлы иҗтимагый, сәяси, фәнни, спорт, мәдәни, хуҗалык, шулай ук башка эшчәнлек нәтиҗәсендә яуланган.

Бу исемгә кандидатлар оешмаларның, учреждениеләрнең һәм предприятиеләрнең хезмәт коллективлары утырышларында тәкъдим ителә, шуннан соң тәкъдимнәр тиешле комиссия тарафыннан карала, аннары шәһәр думасы тарафыннан кабул ителә. Бу исем иясенә грамота, таныклык, тасмадагы билге һәм аның кечерәйтелгән күкрәк күчермәсе тапшырыла, исеме «Казанның Мактаулы гражданнары китабы»на кертелә. Бу исемне бирү тантанасы Казан мэры катнашында Шәһәр көне алдыннан үткәрелә[10]. Мактаулы исемнән мәхрүм итү авыр җинаятьләр кылган өчен бүләкләнгән кеше хөкем ителгән очракта суд карары буенча башкарыла ала[11].

«Мактаулы гражданин» билгесе дәфнә (лавр) ботагы һәм декоратив орнамент белән уратып алынган, шулай ук татар (өстә) һәм рус телләрендә: «Казан шәһәренең мактаулы гражданины ― Почетный гражданин города Казани» дип язылган бормалы тасма белән кысаланган Зилант рәсеменнән гыйбарәт. 38х60 мм зурлыктагы билге, алтын белән капланган көмеш һәм бордо (куе кызыл) төсендәге эмальдән эшләнгән, декоратив боҗра ярдәмендә сары кырыйлы бордо төсендәге тасма белән тоташтырыла. Билгенең кечерәйтелгән күчермәсе аңа тулысынча охшаш, аның үлчәмнәре 26х42 мм, дәфнә (лавр) яфрагы сурәтләнгән турыпочмаклы колодкага беркетелә һәм киемгә беркетү өчен эләктергече бар[10].

Казанның мактаулы гражданнары исемлеге[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

№ Лауреат Нигез Дата И.
Казан губернасы
1 Александр Тимашев төбәкнең тынычлыгы өчен куйган күпкырлы авыр хезмәте өчен 1864 елның 28 июле [1][3]
2 Михаил Рейтерн җирле сәнәгать һәм сәүдә үсешенә керткән өлеше өчен 1876 елның 8 феврале [1][12]
3 Юлия Годяева богадедьня ачу өчен йорт һәм капитал биргәне өчен 1882 елның 6 ноябре [1][12]
4 Иван Вышнеградский Казанның икътисади үсешенә зур ярдәме һәм дәүләт казанышлары өчен 1890 елның 10 октябре [1][12]
5 Ольга Александрова-Гейнс киң масштаблы хәйрия эшчәнлеге, аерым алганда, шәһәргә биналар бүләк иткән өчен: Ксения гимназиясе, Александр пассажы 1890 елның 10 октябре [1][12]
6 Иван Лихачёв шәһәр музеена нигез салган сәнгать коллекциясен бүләк иткән өчен 1891 елның 9 июле [1][12]
7 Сергей Витте Мәскәү-Казан тимер юлы төзелешендә актив катнашкан өчен 1894 елның 2 гыйнвары [1][3]
Татарстан АССР
1 (8) Владимир Ленин тууына 117 ел тулу хөрмәтенә 1987 елның 22 апреле [1]
2 (9) Борис Арбузов коммунистик төзелеш бурычларын тормышка ашыруда шәһәр алдындагы зур хезмәтләре, шәһәрнең иҗтимагый, сәяси һәм мәдәни тормышында актив катнашуы өчен 1987 елның 28 октябре [1]
3 (10) Гомәр Бәширов
4 (11) Валентин Глушко
5 (12) Михаил Девятаев
6 (13) Нәкый Исәнбәт
7 (14) Сергей Князев
8 (15) Вера Новикова
9 (16) Аркадий Пудовик
10 (17) Василий Родин
11 (18) Фёдор Семёнов
12 (19) Сәлмән Таһиров
13 (20) Бакый Урманче
14 (21) Якуп Чанышев
Татарстан Республикасы
1 (22) Азат Аббасов вокал сәнгате өлкәсендәге зур хезмәтләре, Казан шәһәренең Россиядә һәм чит илләрдә абруен күтәргәне өчен 2005 елның 22 августы [13]
2 (23) Әсгать Галимҗанов балаларны яклау эшенә, хәйрия эшчәнлегенә керткән зур өлеше өчен
3 (24) Наилә Гыйләҗева Ватан спортын үстерүгә, халыкара класстагы спорт мастерларын тәрбияләүгә, Россиядә һәм чит илләрдә Казанның абруен күтәрүгә керткән зур өлеше өчен
4 (25) Борис Ельцин шәһәрнең икътисади, социаль, рухи үсешенә керткән зур өлеше өчен
5 (26) Альберт Камалиев Казан шәһәренең икътисади, социаль үсешенә керткән зур өлеше, иҗтимагый-сәяси эшчәнлеге өчен
6 (27) Александр Лаврентьев авиация сәнәгатен үстерүгә керткән зур өлеше өчен, Россиядә һәм халыкара аренада Казан шәһәренең абруен күтәрүгә хезмәт иткән һәм шәһәр файдасына хәйрия эшчәнлеге өчен
7 (28) Илдус Мостюков илне дәүләт радиолокация танып белүенең Бердәм гомуми гаскәр системасын (ЕСГРЛО) эшләүгә һәм кертүгә керткән зур өлеше, Казан шәһәренең икътисади һәм социаль үсеше һәм зур иҗтимагый эше өчен
8 (29) Владимир Путин шәһәрнең икътисади, социаль, рухи үсешенә керткән зур өлеше өчен
9 (30) Надежда Тимашова ветераннар хәрәкәтен үстерүгә һәм Казан шәһәренең ветераннар оешмаларын ныгытуга керткән зур өлеше өчен
10 (31) Миркасыйм Госманов фән үсешенә, чыганаклар белән эшләү белеме һәм Россия халыклары тарихы проблемаларын тикшерүгә, иҗтимагый эшчәнлеккә керткән зур өлеше өчен
11 (32) Александр Фурсенко фәнне, тарихи-мәдәни мирасны үстерүгә керткән зур өлеше, Казан шәһәре һәм Татарстан Республикасы файдасына юнәлдерелгән иҗтимагый эшчәнлеге өчен
12 (33) Минтимер Шәймиев шәһәрнең икътисади, социаль, рухи үсешенә керткән зур өлеше өчен
13 (34) Харис Якупов яшь рәссамнарны тәрбияләүдә һәм әзерләүдә, Казанның абруен күтәрүгә хезмәт иткән сәнгать өлкәсенә керткән зур өлеше өчен
14 (35) Камил Исхаков шәһәрнең икътисади, социаль, рухи үсешенә керткән зур хезмәте һәм казанлыларга фидакарь хезмәт иткән, Россиядә һәм чит илләрдә Казанның абруен күтәрүгә керткән зур өлеше өчен 2006 елның 20 апреле [14]
15 (36) Илһам Шакиров Казан шәһәренең чәчәк атуы хакына Россиядә һәм чит илләрдә татар музыка сәнгатен үстерүгә һәм пропагандалауга керткән зур өлеше өчен
16 (37) Рәүф Кафиатуллин Казан шәһәре һәм Татарстан Республикасы җылылык энергетикасын үстерүгә керткән зур өлеше, торак-коммуналь хуҗалык өлкәсендәге хезмәтләре, яшь белгечләр тәрбияләгәне өчен
17 (38) Марат Кафиатуллин Казан шәһәренең мөһим объектларын төзүгә керткән зур өлеше өчен
18 (39) Сабир Әхтәмов Ватан алдындагы зур хезмәтләре, балаларны, яшьләрне, Казан гражданнарын күп дистә еллар дәвамында хәрби-патриотик тәрбияләүгә керткән зур шәхси өлеше өчен 2007 елның 17 мае [15]
19 (40) Борис Кузнецов
20 (41) Петр Полушкин
21 (42) Наил Йосыпов Казанның социаль-икътисади үсешенә, Россиядә һәм халыкара аренада аның ролен һәм абруен арттыруга, шәһәрнең химия һәм нефть химиясе сәнәгатен үстерүгә керткән зур шәхси өлеше, нәтиҗәле уйлап табу эшчәнлеге өчен
22 (43) Василий Аксёнов әдәбият үсешенә керткән зур шәхси өлеше, киң танылган нәфис әсәрләр иҗат иткән өчен 2008 елның 18 феврале [16]
23 (44) Фикрәт Табиев Казанның икътисади, социаль үсешенә зур шәхси өлеш керткән, Татарстан Республикасы башкаласы файдасына иҗтимагый-сәяси эшчәнлеге өчен
24 (45) Шәфәгать Тәхәветдинов Казанның социаль-икътисади үсешенә, Россиядә һәм халыкара аренада аның ролен һәм абруен арттыруга керткән зур шәхси өлеше өчен
25 (46) Евгений Сазонов Казанның мөһим объектларын төзүгә керткән зур өлеше өчен 2009 елның 29 апреле [17]
26 (47) Корбан Бердыев спортны үстерүгә керткән зур өлеше, Казанны данлау өчен ирешкән казанышлары, талантлы спортчыларны тәрбияләгән өчен
27 (48) Зиннәтулла Билалетдинов спортны үстерүгә керткән зур өлеше, Казанны данлау өчен ирешкән казанышлары, талантлы спортчыларны тәрбияләгән өчен
28 (49) Олег Морозов Казанның социаль-икътисади үсешенә керткән зур шәхси өлеше, Татарстан Республикасы башкаласы файдасына иҗтимагый-сәяси эшчәнлеге өчен
29 (50) Туфан Миңнуллин татар драматургиясе һәм театр сәнгате үсешенә керткән зур өлеше, Казан файдасына иҗтимагый-сәяси эшчәнлеге өчен 2010 елның 16 июле [18]
30 (51) Владимир Чуприн Казан шәһәренең сәламәтлек саклау үсешенә керткән зур өлеше, иң авыр авыруларга ашыгыч хирургик ярдәм күрсәтүдә аерым хезмәтләре, сәламәтләнүне тизләтергә һәм пациентларның үлемнәрен киметергә мөмкинлек биргән медицина хезмәтләре булдырган өчен
31 (52) Любовь Кочнева мәгариф системасында яңа алымнарны гамәлгә ашыруга керткән өлеше, баланың үсешенә уңай тәэсир итүче һәм аның тормышта үзенең мөмкинлекләрен ачуга ярдәм итүче мәктәп булдыруга, сыйфатлы уку өчен шартлар тудыруга һәм укучыларның югары нәтиҗәләргә ирешүенә зур өлеш керткән өчен
32 (53) Камәрия Хәмидуллина Казан шәһәрендә милли мәгарифне үстерүгә, полимәдәни җәмгыятьтә тел шәхесен әзерләүнең уникаль системасын булдыруга, укучыларның тирән белем алуын тәэмин итүгә, аларның иҗади потенциалын камилләштерүгә керткән зур өлеше өчен
33 (54) София Гобәйдулина музыка сәнгатен үстерүгә, Татарстан Республикасы башкаласының халыкара җәмәгатьчелектә абруен күтәрүгә керткән зур өлеше өчен 2011 елның 17 июне [19]
34 (55) Иван Савельев математика, физика өлкәсендә аеруча сәләтле балаларны укыту һәм тәрбияләү системасын булдыруга керткән зур өлеше; югары сыйфатлы укытуны һәм укучыларның зур нәтиҗәләргә ирешүен тәэмин итүче махсуслаштырылган мәктәп булдырган өчен
35 (56) Кев Салихов фәнне үстерүгә керткән зур өлеше, химик физика һәм радиоспектроскопия өлкәсендәге фундаменталь тикшеренүләре, Казанның статусын Россиядә һәм дөньяда эре фәнни үзәк дәрәҗәсенә күтәрүдә күрсәткән хезмәтләре өчен
36 (57) Юрий Солуянов Казан шәһәренең төзелеш тармагын үстерүгә керткән зур өлеше, шәһәрнең тормыш эшчәнлеген тәэмин итүче барлык объектларда техник җиһазларны проектлау, монтажлау һәм эшләтеп җибәрү эшләрен оештырган, Казан метрополитенын төзүгә аерым өлеш керткән өчен
37 (58) Нурания Биктимерова Казанның тарихи һәм мәдәни мирасын, Иске бистәнең гореф-гадәтләрен һәм көнкүрешен саклауга керткән зур шәхси өлеше өчен 2012 елның 7 июне [20]
38 (59) Владимир Вавилов онкология белән авыручы балаларга ярдәм күрсәтү максатыннан хәйрия эшчәнлеген оештыруга керткән зур өлеше өчен
39 (60) Владимир Житлов спорт үсешенә, югары квалификацияле спортчыларны әзерләүгә керткән зур өлеше өчен
40 (61) Владимир Алекно спортны үстерүгә керткән зур өлеше, Казанны данлау өчен ирешкән казанышлары, талантлы спортчыларны тәрбияләгәне өчен 2012 елның 23 августы [21]
41 (62) Рәфкать Кантюков Казан шәһәренең социаль-икътисади үсешенә, массакүләм һәм һөнәри спортны үстерүгә керткән зур өлеше, актив иҗтимагый һәм хәйрия эшчәнлеге өчен 2013 елның 29 мае [22]
42 (63) Владимир Якунин Татарстан Республикасы башкаласы — Казан шәһәренең тимер юл инфраструктурасын үстерүгә һәм камилләштерүгә керткән зур өлеше өчен
43 (64) Виталий Мутко Казанның социаль-икътисади үсешенә һәм чәчәк атуына, шәһәрнең абруен күтәрүгә, Россиядә һәм халыкара аренада Татарстан Республикасы башкаласының имиджын ныгытуга керткән зур шәхси өлеше өчен 2013 елның 19 июле [23]
44 (65) Игорь Шувалов
45 (66) Валентина Никонова Казанны данлаучы спорт казанышлары өчен 2015 елның 3 августы [24]
46 (67) Валерий Герасимов актив гражданлык позициясе һәм балаларны һәм яшьләрне хәрби-патриотик тәрбияләүгә керткән өлеше өчен 2015 елның 7 сентябре [25]
47 (68) Марат Рәхимов Казан шәһәрендә транспорт инфраструктурасын һәм төзелеш тармагын үстерүгә керткән зур өлеше өчен 2016 елның 16 августы [26]
48 (69) Индус Таһиров Татарстан Республикасының милли-дәүләт төзелешенә зур өлеш кертүе һәм актив иҗтимагый эшчәнлеге өчен
49 (70) Алишер Усманов актив иҗтимагый һәм хәйрия эшчәнлеге өчен 2017 елның 21 июне [27]
50 (71) Чулпан Хаматова
51 (72) Урал Закиров актив иҗтимагый эшчәнлеге һәм фундаменталь фән һәм Ватан космонавтикасы үсешенә керткән зур өлеше өчен 2018 елның 6 июне [28]
52 (73) Шамил Тарпищев физик культура һәм спортны үстерүгә һәм Казан шәһәрендә социаль әһәмиятле проектларны гамәлгә ашыруга керткән зур өлеше өчен
53 (74) Борис Тихомиров шәһәрнең һәм аның төзелеш кластерының социаль-икътисади үсешенә, сәнәгать һәм гражданлык объектларын проектлауда, мәдәни мирас һәйкәлләрен реставрацияләүдә иң яңа технологияләрне кертүдә зур шәхси өлеше һәм актив иҗтимагый эшчәнлеге өчен 20 июня 2019 [29]
54 (75) Мәликә Гыйльметдинова мөмкинлекләре чикле кешеләргә социаль ярдәм оештыруга керткән зур өлеше, Казан шәһәрендә актив иҗтимагый һәм Хәйрия эшчәнлеге өчен
55 (76) Сергей Зайцев актив гражданлык позициясе, Татарстан Республикасында һәм Казан шәһәрендә законлылык һәм хокук тәртибен ныгытуга керткән өлеше өчен 2020 елның 16 июне [30]
56 (77) Салават Фәтхетдинов татар мәдәниятен һәм музыка сәнгатен үстерүгә һәм пропагандалауга керткән өлеше, актив хәйрия эшчәнлеге өчен
57 (78) Мирфатыйх Зәкиев татар тел белеме, төрки тел белеме, этнолингвотарих өлкәсендәге казанышлары һәм фундаменталь фәнне үстерүгә керткән зур шәхси өлеше өчен 2021 елның 16 августы [31]
58 (79) Марта Мартьянова Россия, Татарстан Республикасы һәм Казан шәһәрен данлаучы югары спорт казанышлары өчен
59 (80) Мөслимә Латыйпова Татарстан Республикасы башкаласының социаль-икътисади үсешенә керткән зур өлеше, актив иҗтимагый һәм Хәйрия эшчәнлеге өчен 2022 елның 18 августы [32]
60 (81) Евгений Богачёв Татарстан Республикасының һәм аның башкаласының социаль-икътисади үсешенә керткән зур өлеше, баскетболны популярлаштырудагы хезмәтләре һәм актив иҗтимагый эшчәнлеге өчен 2023 елның 24 августы [33]

Моны да карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 Федотова, 2005
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Казанский Совет народных депутатов утвердил награды города. Интертат (2005-03-31). әлеге чыганактан 2007-10-08 архивланды. 2021-08-28 тикшерелгән.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Принимая во внимание заслуги. — Казанский университет. — 2005. — № 12—13 (август).
  4. ↑ Владимир Путин стал Почетным гражданином Казани. Интертат (2005-08-16). әлеге чыганактан 2007-09-28 архивланды. 2021-08-28 тикшерелгән.
  5. ↑ В Казанской ратуше наградили почетных граждан города. metshin.ru (2010-10-26). 2021-08-30 тикшерелгән.
  6. ↑ Решение Казанского Совета народных депутатов от 30 марта 2005 г. № 3-23 «О наградах Казани». Казанский Совет народных депутатов (2005-03-30). 2021-08-30 тикшерелгән.
  7. ↑ Казанский Совет народных депутатов утвердил награды города. Регнум (2005-03-31). 2021-08-28 тикшерелгән.
  8. ↑ Александр Шакиров (2017-06-26). Респект от Казани: кто ходит в почетных гражданах столицы РТ?. Интернет-газета «Реальное время». әлеге чыганактан 2021-08-28 архивланды. 2021-08-28 тикшерелгән.
  9. ↑ Муслима Латыпова удостоена звания «Почетный гражданин Казани». Мэрия Казани (18 августа 2022). 18 августа 2022 тикшерелгән.
  10. ↑ 10,0 10,1 Решение Казанской городской думы от 27 апреля 2011 г. № 14-5 «О муниципальных наградах города Казани»(с изменениями на 5 февраля 2021 г). Электронный фонд правовых и нормативно-технических документов (2011-04-27). 2021-08-28 тикшерелгән.
  11. ↑ Инна Серова (10 декабря 2022). «Она себя дискредитировала»: Чулпан Хаматову просят лишить звания «Почетный гражданин Казани». газета «Реальное время». әлеге чыганактан 2022-12-20 архивланды. 20 декабря 2022 тикшерелгән.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 Постников, 1898
  13. ↑ Постановление Главы администрации г. Казани от 22 августа 2005 г. № 2060 «О решении Казанского Совета народных депутатов от 4 августа 2005 года № 35-24 „О присвоении звания Почётный гражданин города Казани“». Мэрия Казани (2005-08-22). 2021-08-28 тикшерелгән.
  14. ↑ Решение Казанской городской Думы от 20 апреля 2006 г. № 6-8 «О присвоении звания „Почётный гражданин Казани“ в 2006 году». Мэрия Казани (2006-04-20). 2021-08-28 тикшерелгән.
  15. ↑ Решение Казанской городской Думы от 17 мая 2007 г. № 19-17 «О присвоении звания „Почётный гражданин Казани“ в 2007 году». Мэрия Казани (2007-05-17). 2021-08-28 тикшерелгән.
  16. ↑ Решение Казанской городской Думы от 18 февраля 2008 г. № 8-28 «О присвоении звания „Почётный гражданин Казани“ в 2008 году». Мэрия Казани (2008-02-18). 2021-08-28 тикшерелгән.
  17. ↑ Решение Казанской городской Думы от 29 апреля 2009 г. № 5-40 «О присвоении звания „Почётный гражданин Казани“ в 2009 году». Мэрия Казани (2009-04-29). 2021-08-28 тикшерелгән.
  18. ↑ Решение Казанской городской Думы от 16 июля 2010 г. № 3-52 «О присвоении звания „Почётный гражданин Казани“ в 2010 году». Мэрия Казани (2010-07-16). 2021-08-28 тикшерелгән.
  19. ↑ Решение Казанской городской Думы от 17 июня 2011 г. № 2-6 «О присвоении звания „Почётный гражданин Казани“ в 2011 году». Мэрия Казани (2011-06-17). 2021-08-28 тикшерелгән.
  20. ↑ Решение Казанской городской Думы от 7 июня 2012 г. № 2-14 «О присвоении звания „Почётный гражданин Казани“ в 2012 году». Мэрия Казани (2012-06-07). 2021-08-28 тикшерелгән.
  21. ↑ Решение Казанской городской Думы от 23 августа 2012 г. № 2-16 «О присвоении звания „Почётный гражданин Казани“ В.Р. Алекно». Мэрия Казани (2012-08-23). 2021-08-28 тикшерелгән.
  22. ↑ Решение Казанской городской Думы от 29 мая 2013 г. № 2-23 «О присвоении звания „Почётный гражданин Казани“». Мэрия Казани (2013-05-29). 2021-08-28 тикшерелгән.
  23. ↑ Решение Казанской городской Думы от 19 июля 2013 г. № 3-24 «О присвоении звания „Почётный гражданин Казани“ в 2013 году». Мэрия Казани (2013-07-19). 2021-08-28 тикшерелгән.
  24. ↑ Решение Казанской городской Думы от 3 августа 2015 г. № 2-44 «О присвоении звания „Почётный гражданин Казани“ В. Г. Никоновой». Мэрия Казани (2015-08-03). 2021-08-28 тикшерелгән.
  25. ↑ Решение Казанской городской Думы от 7 сентября 2015 г. № 2-45 «О присвоении звания „Почётный гражданин Казани“ В. В. Герасимову». Мэрия Казани (2015-09-07). 2021-08-28 тикшерелгән.
  26. ↑ Решение Казанской городской Думы от 16 августа 2016 г. № 2-9 «О присвоении звания „Почётный гражданин Казани“ в 2016 году». Мэрия Казани (2016-08-16). 2021-08-28 тикшерелгән.
  27. ↑ Решение Казанской городской Думы от 21 июня 2017 г. № 4-17 «О присвоении звания „Почётный гражданин Казани“». Мэрия Казани (2017-06-21). 2021-08-28 тикшерелгән.
  28. ↑ Решение Казанской городской Думы от 6 июня 2018 г. № 2-27 «О присвоении звания „Почётный гражданин Казани“». Мэрия Казани (2018-06-06). 2021-08-28 тикшерелгән.
  29. ↑ Решение Казанской городской Думы от 20 июня 2019 г. № 2-34 «О присвоении звания „Почетный гражданин Казани“ в 2019 году». Мэрия Казани (2019-06-20). 2021-08-28 тикшерелгән.
  30. ↑ Решение Казанской городской Думы от 16 июня 2020 г. № 3-40 «О присвоении звания „Почетный гражданин Казани“ в 2020 году». Мэрия Казани (2020-06-16). 2022-01-20 тикшерелгән.
  31. ↑ Решение Казанской городской Думы от 16 августа 2021 № 2-8 «О присвоении звания „Почётный гражданин Казани“ в 2021 году». Мэрия Казани (2021-08-16). 2021-08-28 тикшерелгән.
  32. ↑ Решение Казанской городской Думы от 18 августа 2022 № 2-16 «О присвоении звания „Почётный гражданин Казани“ в 2022 году». Мэрия Казани (18 августа 2022). 18 августа 2022 тикшерелгән.
  33. ↑ Решение Казанской городской Думы от 24 августа 2023 № 2-24 «О присвоении звания „Почётный гражданин Казани“ в 2023 году Е. Б. Богачеву». Мэрия Казани (24 августа 2023). 19 сентября 2023 тикшерелгән.

Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Казанның_мактаулы_гражданины&oldid=4113389