Игорь Тарчевский

Игорь Тарчевский

Туган	24 гыйнвар 1931(1931-01-24) (93 яшь) Омск, РСФСР, СССР
Яшәгән урын	Ульянов-Ленин урамы, Казан^[1]
Ватандашлыгы	СССР Россия
Әлма-матер	Казан (Идел буе) федераль университеты
Һөнәре	ботаник
Эш бирүче	Казан (Идел буе) федераль университеты
Гыйльми дәрәҗә:	биология фәннәре докторы^[d]
Игорь Тарчевский Викиҗыентыкта

Игорь Тарчевски (рус. Игорь Анатольевич Тарчевский, 24 гыйнвар 1931(1931-01-24) (93 яшь), Омск, РСФСР, СССР — , ) — СССР һәм РФ физиологы, СССР ФА академигы (1987), РСФСҖнең атказанган фән эшлеклесе, СССР ФА КФ биология институты директоры (1975-1992), РФА КФҮ президиумы президенты, ТР ФА вице-президенты (1991-1995).

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

↑ https://ziteli.info/kazan

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шулай ук карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

«Татарстан Республикасы алдындагы казанышлары өчен» ордены лауреатлары

Казан дәүләт аграр университеты

Әлфия Авзалова • Ринат Акчурин • Владимир Алекно • Вячеслав Алемасов •

Ришат Әбүбакиров • Әнәс Әскәров • Марат Әхмәтов • Сабир Әхтәмов •

Горбангулы Бәрдемөхәммәдов • Корбан Бердыев • Шәүкәт Биктимеров • Зиннәтулла Билалетдинов •

Зилә Вәлиева • Татьяна Воропаева •

Радик Гайзатуллин • Равил Гайнетдин • Әсгать Галимҗанов • Ильяс Галимов • Венера Ганиева • Наилә Гәрәева • Әгъзам Гобәйдуллин • Илгиз Гыйләҗев •

Геннадий Дегтярёв • Николай Демидов • Николай Дунаев •

Хәлим Җәлалов •

Данис Зарипов • Мирфатыйх Зәкиев • Николай Зеленов • Нәҗип Зыятдинов •

Гөлсем Исәнголова • Камил Исхаков • Нәҗибә Ихсанова •

Валерий Кандилов • Рәфкать Кантүкев • Гөкдениз Карадениз • Александр Карпов • Марат Кафиатуллин • Наил Кашапов • Рөстәм Кәлимуллин • Сергей Когогин • Александр Коновалов • Борис Кузнецов •

Александр Лаврентьев •

Әхмәт Мазһаров • Фоат Мансуров • Марта Мартьянова • Наил Мәганов • Илдус Мәстүкев • Наил Мәһдиев • Анастасий (Меткин) • Айдар Метшин • Илсур Метшин • Рәис Миңнеханов • Рифкать Миңнеханов • Рөстәм Миңнеханов • Роберт Миңнуллин • Туфан Миңнуллин • Валерий Миронченко • Равил Моратов • Алексей Морозов • Шаһинур Мостафин • Рузия Мотыйгуллина • Рәүфәл Мөхәммәтҗанов • Гүзәл Мөхәммәтҗанова • Фәрит М. Мөхәммәтшин • Фәрит Х. Мөхәммәтшин •

Нурсолтан Назарбаев • Камил Ногаев • Дамир Нуретдинов •

Михаил Пиотровский • Сергей Погодин •

Мөхәммәт Сабиров • Җәүдәт Салихов • Хафиз Салихов • Гүзәлия Сафина • Наил Сафиуллин • Роальд Сәгъдиев • Мәгъсүм Сәлахов • Рәшит Сәләхов • Әсгать Сәфәров • Фатыйх Сибәгатуллин • Тәлгат Сираҗетдинов • Александр Славутский • Рәшит Сөнәев • Зилә Сөнгатуллина •

Фикрәт Табиев • Тәлгать Таҗетдин • Игорь Тарчевский • Индус Таһиров • Шәфәгать Тәхәветдинов •

Гомәр Усманов •

Ирек Фәйзуллин • Салават Фәтхетдинов • Энгель Фәттахов • Николай Фролов •

Ренат Харис • Ринат Харисов • Афзал Хәйретдинов • Айрат Хәйруллин • Илдар Хәйруллин • Рафаил Хәким • Филзә Хәмидуллин • Мансур Хәсәнов • Артем Хохорин • Уел Хөсәенов • Фәрхәт Хөснетдинов • Марат Хөснуллин •

Владимир Чагин • Петр Чекмарев •

Әзһәр Шакиров • Илһам Шакиров • Минтимер Шәймиев • Равил Шәрәфиев • Альберт Шиһабетдинов • Игорь Шувалов •

Семён Якубов • Харис Якупов •

к б ү Татарстан дәүләт бүләкләре, мактаулы исемнәре һәм премия лауреатлары навигацион калыплары
Орденнар	«ТР алдындагы казанышлар өчен» • «Дуслык»
Медальләр	«ТР алдындагы казанышлар өчен» ▪ «Фидакарь хезмәт өчен» ▪ «Җирле үзидарәне үстерүдәге казанышлар өчен» ▪ «Ана даны» ▪ «ТАССР төзелүгә 100 ел» ▪ «Өч миллиард тонна Татарстан нефтен чыгару уңаеннан»
Халык	артисты ▪ рәссамы ▪ укытучысы ▪ шагыйре ▪ язучысы
Атказанган	авыл хуҗалыгы механизаторы ▪ авыл хуҗалыгы хезмәткәре ▪ агроном ▪ азык-төлек сәнәгате хезмәткәре ▪ артист ▪ архитектор ▪ ветеринария табибы ▪ геолог ▪ җиңел сәнәгать хезмәткәре ▪ җиртөзәр ▪ зоотехник ▪ икътисадчы ▪ коткаручы ▪ машина төзүчесе ▪ мәгълүматлаштыру һәм элемтә хезмәткәре ▪ мәдәният хезмәткәре ▪ мелиоратор ▪ нефтьче ▪ рационализатор ▪ сәламәтлек саклау хезмәткәре ▪ сәнгать эшлеклесе ▪ табиб ▪ терлекче ▪ торак-коммуналь хуҗалыгы хезмәткәре ▪ төзүче ▪ транспорт хезмәткәре ▪ уйлап табучы ▪ укытучы ▪ урманчы ▪ фән эшлеклесе ▪ фән һәм техника эшлеклесе (1940-2004) ▪ физик культура хезмәткәре ▪ халыкка хезмәт күрсәтү өлкәсе хезмәткәре ▪ халыкны социаль яклау хезмәткәре ▪ эчке эшләр органнары хезмәткәре ▪ химик ▪ эколог ▪ энергетик ▪ югары мәктәп хезмәткәре ▪ юрист
Шәрәфле	ватандашлары: калып ▪ төркем
Премияләр	Абдулла Алиш ▪ Бакый Урманче ▪ Бәллүр каләм ▪ Габдулла Тукай ▪ Гавриил Державин ▪ Гамил Афзал ▪ Гаяз Исхакый ▪ граждан җәмгыяте институтларын үстерү ▪ Дамир Сираҗиев ▪ Илдар Юзеев ▪ Илһам Шакиров ▪ Каюм Насыйри ▪ Марсель Сәлимҗанов ▪ Мирза Мәхмүтов ▪ Муса Җәлил ▪ Рафаил Төхфәтуллин ▪ Ризаэддин Фәхреддин ▪ Саҗидә Сөләйманова ▪ Сөббух Рәфыйков ▪ «Тантана» ▪ Туфан Миңнуллин ▪ фән һәм техника өлкәсендә ▪ Хәниф Хәйруллин ▪ Хөсәен Ямашев ▪ Шамил Бикчурин ▪ Шәйхи Маннур ▪ Шәүкәт Галиев ▪ Эдуард Касыймов

к б ү Татарстан Республикасы Фәннәр академиясе
Президентлары	Рифкать Миңнеханов (2023-гамәлдә) • Мәгъсүм Сәлахов (2014―2023) • Әхмәт Мазһаров (2006–2014) • Мансур Хәсәнов (1992–2006)
Фәнни-тикшеренү оешмалары	Г.Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институты • А.Х.Халиков исемендәге Археология институты • Татар энциклопедиясе һәм төбәкне өйрәнү институты • Шиһабетдин Мәрҗани исемендәге Тарих институты • Экология һәм җир асты байлыкларыннан файдалану проблемалары институты • Гамәли эзләнүләр институты • Гамәли семиотика институты • Исламны өйрәнү үзәге • Гаилә һәм демография үзәге
Фәнни-методик җитәкчелек астында эшләүче оешмалар	Бөтенроссия куллану күләмен үлчәү^[d] фәнни-тикшеренү институты • «Татарстан авыл хуҗалыгы фәнни-тикшеренү институты» (РФА КФҮ) • «Татар агрохимия һәм туфрак белеме фәнни-тикшеренү институты» (РФА КФҮ) • «Татарстан фәнни-техник мәгълүмат үзәге» • «НИИтурбокомпрессор» • «Педагогика, психология һәм социаль проблемалар институты» (РМА^[d]) • «Бөтенроссия нефть геологиясе фәнни-тикшеренү институты^[d]»ның Казан бүлекчәсе • Перспектив икътисади тикшеренүләр үзәге • Гамәли оптика дәүләт институты • «КНИАТ» Инновацион-технологик үзәге» сәнәгый технологияләр технопаркы • Идел буе углеводород чималы фәнни-тикшеренү институты • Татар агробизнес хезмәткәрләрен әзерләү институты • Үзәк руда булмаган файдалы казылмалар геологиясе фәнни-тикшеренү институты • Нефть ятмаларны эшкәртү ысулларын камилләштерү үзәге • Федераль токсикологик, радиацион һәм биологик иминлек үзәге • «Союзхимпроект» (КНИТУ) • Традицион мәдәниятне үстерү үзәге • «Идел-Чулман дәүләт табигый бисфера тыюлыгы» (РФ Табигый ресурслар һәм экология министрлыгы) • «ТатНИПИнефть» (Татнефть) • Химик продукциясе дәүләт фәнни-тикшеренү институты • ТР Уйлап табучылар һәм рационализаторлар җәмгыяте • «ТИСБИ» идарә институты
Басмалары	«Научный Татарстан» журналы • Татар энциклопедиясе (Tatarica) • Татар энциклопедиясе сүзлеге • «Фән» нәшрияте • «Фәнни Татарстан» журналы
Тану ысуллары	Алтын медале • Көмеш медале • Шиһабетдин Мәрҗани премиясе (гуманитар фәннәр) • Хәмид Мөштәри премиясе (математика, механика һәм техник фәннәр) • Гыйлем Камай премиясе (химия) • Владимир Энгелһардт премиясе (биология) • Әбүбәкер Терегулов премиясе (медицина һәм сәламәтлек саклау) • Карл Боль премиясе (ветеринария) • Василий Мосолов премиясе (авыл хуҗалыгы) • Андрей Адо премиясе (аллергология, иммунология һәм гомуми патология) • Виктор Попов премиясе (табигатьне рациональ куллану һәм тирә-як мохитне саклау) • Галимҗан Ибраһимов премиясе (татар телен һәм әдәбиятын өйрәнү)
Гуманитар фәннәр бүлеге	Җитәкче: Радик Салихов • Хакыйкый әгъзалар: Искәндәр Гыйләҗев • Мирфатыйх Зәкиев • Дания Заһидуллина • Рүзәл Йосыпов • Рәфыйк Мөхәммәтшин • Наил Вәлиев • Айрат Ситдыйков • Индус Таһиров • Рафаил Хәким • Мөхбир-әгъзалар: Мөхәммәтгали Арсланов • Тәлгать Галиуллин • Ким Миңнуллин • Айнур Тимерханов • Фаяз Хуҗин • Шәрәфле әгъзалар: Хәнисә Алишина • Әлфис Гаязов • Михаил Пиотровский^[d] • Фрид Рәшитев • Равил Фәйзуллин • Чит илләрдән әгъзалар: Әкмәлетдин Ихсаноглу^[d] • Юлай Шамилоглы
Социаль-икътисади һәм хокук фәннәре бүлеге	Җитәкче: Роза Әхмәдиева • Хакыйкый әгъзалар: Илшат Гафуров • Михаил Щелкунов • Анатолий Краснов • Фәрит Мөхәммәтшин • Марат Сафиуллин • Җәүдәт Сөләйманов • Мидхәт Фарукшин • Александр Яковенко^[d] • Мөхбир-әгъзалар: Роза Әхмәдиева • Флүр Баһаутдинов • Валерьян Габделхаков • Елизавета Демидова-Петрова • Рәдиф Җамалетдинов • Сергей Киселев • Газиз Мингалиев • Вадим Хоменко • Сәлимҗан Шәрипов^[d] • Шәрәфле әгъзалар: Руслан Гринберг^[d] • Талия Хәбриева • Касыйм Йосыпов
Медицина һәм биология фәннәре бүлеге	Җитәкче: Альберт Ризванов • Хакыйкый әгъзалар: Рәсим Абдрахманов • Динә Гайнетдинова • Альберт Галәвич • Рамил Гәрәев • Ольга Ильинская • Игорь Игнатьев • Андрей Киясов • Марс Михайлов • Алексей Созинов • Альберт Суфианов • Игорь Тарчевский • Рөстәм Хәйруллин • Мөхбир-әгъзалар: Сергей Бойчук • Гөлнар Ваһапова • Илгиз Гатауллин • Хәйдәр Гафаров • Венера Латыйпова • Станислав Мальцев • Эльмира Минһаҗева • Илдус Низамов • Марина Патяшина • Альберт Ризванов • Сергей Рыжкин • Динара Садыйкова • Рифгать Шәһидуллин • Шәрәфле әгъзалар: Ринат Акчурин • Ренад Жданов • Фёдор Севрюков^[d] • Чит илләрдән әгъзалар: Абдулла Аббас^[d] • Клаус Теодор Прайсснер^[d] • Элизабет Танзи^[d] • Ганс Хогерзайл^[d]
Авыл хуҗалыгы фәннәре бүлеге	Җитәкче: Айрат Вәлиев • Хакыйкый әгъзалар: Анатолий Краснов • Марсель Таһиров • Җәүдәт Фәйзрахманов • Мөхбир-әгъзалар: Айрат Вәлиев • Роберт Ильязов • Фәнүзә Кадыйрова • Харис Мусин^[d] • Рөстәм Равилов • Радик Сафин • Рөстәм Сәхәпов • Шәрәфле әгъзалар: Нәҗип Мәҗитов^[d] • Феофан Самуилов • Чит илләрдән әгъзалар: Камиль Окйай Сындыр^[d]
Математика, механика һәм машина белеме^[d] фәннәре бүлеге	Җитәкче: Рәшит Низамов • Хакыйкый әгъзалар: Марат Арсланов^[d] • Геннадий Дегтярёв • Юрий Гортышов • Илдус Закиров • Рифкать Миңнеханов • • Виталий Паймушин^[d] • Ирек Фәхретдинов • Мөхбир-әгъзалар: Фәрит Әбләев • Фаил Әхмәдиев • Семён Насыйров^[d] • Игорь Попов • Альфред Сөләйманов • Ибраһим Хисамиев • Шәрәфле әгъзалар: Станислав Васильев • Юрий Ершов^[d] • Роберт Нигъмәтуллин • Рафаил Йосыпов • Чит илләрдән әгъзалар:
Физика, энергетика^[d] һәм Җир турында фәннәр бүлеге	Җитәкче: Наил Кашапов^[d] • Хакыйкый әгъзалар: Айрат Абдуллин • Илфан Бикмаев • Альберт Гыйльметдинов • Равил Ибәтуллин • Әхәт Ильясов • Ренат Мөслимов • Валерий Песошин • Кев Салихов • Роальд Сәгъдиев • Мәкъзүм Сәләхов • Наил Сәхибуллин • Рәис Хисамов • Ленар Таһиров • Мөхбир-әгъзалар: Линар Әминов • Анастас Бохараев • Владимир Иванов • Адель Надеев • Морат Таһиров • Борис Тимеркәев • Шәрәфле әгъзалар: Илдар Габитов • Марат Гыйльфанов • Михаил Залиханов^[d] • Игорь Колодезников • Ирина Ларочкина • Илдус Мәстүкев • Рәшит Сөнәев • Шәфәгать Тәхәветдинов • Чит илләрдән әгъзалар: Любитц Вольфганг^[d] • Клаус Мёбиус^[de] • Юрген Хенниг^[d] • Уве Айххофф^[de]
Химия һәм химик технологияләр^[d] бүлеге	Җитәкче: Рифгать Шәһидуллин • Хакыйкый әгъзалар: Сергей Дьяконов • Әхмәт Мазһаров • Рафинат Яруллин • Мөхбир-әгъзалар: Вильям Барабанов • Эльвира Батыева • Фаат Гарифуллин • Герман Дьяконов • Марат Җиһаншин • Александр Копылов • Лилия Никитина • Геннадий Романов • Исмәгыйль Хөснетдинов • Сергей Юшко • Шәрәфле әгъзалар: Александр Берлин • Ренад Сәгъдиев • Илшат Теләшев • Чит илләрдән әгъзалар: Владимир Агабеков^[d]
Хәтер	Яхъя Абдуллин • Сәйяр Айдаров • Вячеслав Алемасов • Николай Алёшин • Жорес Алфёров • Борис Арбузов • Азат Әхмәдуллин • Наил Әхмәтов • Габделхан Әхтәмҗан • Илдар Бәдриев • Шәүкәт Биктимеров • Әгъдәс Борһанов • Эдвард Дж. Бюргер^[en] • Солтан Вәлиев • Камил Вәлиев • Гадел Вахитов • Леонид Волгин^[d] • Билсур Габделхәев • Илшат Гайсин • Владимир Галкин • Фуат Ганиев • Мәхмүт Гәрәев • Рауис Гәрәев • Миркасыйм Госманов • Үзбәк Госманов • Марат Гыймадиев • Гали Даутов • Надир Дәүләт • Анатолий Дрегалин • Владимир Ефимов^[d] • Габдулла Җиһаншин • Мәкъсүт Зарипов • Лидия Зарипова • Диләвер Зөбәеров • Азат Зыятдинов • Борис Иванов • Виктор Иванов • Владимир Иванов • Газыйм Идрисов • Зинфәр Исмәгыйлев • Әбрар Кәримуллин • Петр Кирпичников • Василий Киршин • Сергей Кляшторный^[d] • Юрий Кожевников • Александр Коновалов • Юрий Коноплёв • Аркадий Кузнецов • Инна Лещинская • Василий Лихачев • Валерий Лузгин • Валерий Лунин^[d] • Фёдор Мадякин • Валерий Максимов • Фоат Мансуров • Герман Марченко • Мирза Мәхмүтов • Туфан Миңнуллин • Сергей Михайлов • Әзһәр Мөхәммәдиев • Данияр Мөштәри • Рәфыйк Нәфыйков • Энгель Неттевич^[d] • Рәшид Нугаев • Илдус Нуретдинов • Аркадий Пудовик • Габделхәмит Равилов • Александр Рябов • Илдар Салихов • Ренат Сәйфуллин^[d] • Марсель Сәлимҗанов • Ибраһим Сафин • Фатыйх Сибәгатуллин • Тәлгат Сираҗетдинов • Эдуард Ситдыйков • Всеволод Талантов • Илтөзәр Терегулов • Валентин Тронов • Диләрә Тумашева • Алексей Тунаков • Владимир Федотов • Иштван Фодор^[d] • Сәламбәк Хаҗиев • Альфред Халиков • Илдус Хәйбуллин • Филзә Хәмидуллин • Мансур Хәсәнов • Теодор Хелльбрюгге^[d] • Шамил Чабдаров • Ягъсуф Шәфыйков • Томас Штрайль • Нил Юзиев • Алмаз Юлдашев • Фәйзерахман Юнысов • Разил Вәлиев