Калып:Baş bit/Tanılğan şäxes/06

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Baş bit/Tanılğan şäxes/06 latin yazuında])

Bu Tanılğan şäxes proyektı asbite.
Ğinwar | Fevral | Mart | Aprel | May | İyün | İyül | Avgust | Sentäber | Oktäber | Noyäber | Dekäber

1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30

1[вики-текстны үзгәртү]

Marilyn Monroe in Some Like it Hot trailer cropped.jpg

Merilin Monro (inglizçä Marilyn Monroe, tuğan Norma Jeane Mortenson, çuqınğannan soñ Norma Jeane Baker; 1926 - 1962, Seal of Los Angeles.svg Los-Anjeles) - АКШ байрагы AQŞ kinoaktrisası, cırçı, model.

Aenise 1934 yılda psixiatriä xastaxanäsenä eläkkännän sonh, yäş Norma ozaq waqıtta yätimnär yortında tora. 16 yäştä Norma eşçe Ceyms Dougerti kiäwgä çığa häm Columbia studiäse belän kontraktnı imzalıy. 1948 yılda (22 yäştä) berençe film rolen uynıy.

Merilin 30 filmda uynağan, seks-simvol bulıp sanala.

Üzgärtü

2[вики-текстны үзгәртү]

Gata Kamsky.jpg

Ğata Kamskiy (çın iseme Ğataulla Röstäm ulı Sabirov; 1974 yılnıñ 2 iyünendä tuğan) — АКШ байрагы AQŞda yäşäwçe tatar şaxmatistı. Flag of the Soviet Union.svg/Coat of arms of the Soviet Union (1956–1991).svg SSRBnıñ yegetlär çempionatında ike tapqır ciñüçese. Tiz şaxmat buyınça ğämäldäge Dönya çempionı.

1989 yıldan başlap AQŞta yäşi. 1996-2004 şaxmat eşçänlegennän çitläşä, belem ala — yurist diplomına iä bula, üzeneñ yuridik şirkäten açıp cibärä. Şaxmat buyınça AQŞ çempionı (1991, 2010).

Üzgärtü

3[вики-текстны үзгәртү]

Nikolay Karamzin by Alexey Venezianov (1828, National Pushkin Museum) crop.jpg

Nikoláy Mixail ulı Karamzin (1766 yılnıñ 12 dekäbere1826 yılnıñ 3 iyüne) — rus tarixçısı, istoriograf, yazuçı, şağir. Peterburg Fännär akademiäseneñ möxbir äğzası, «Mäskäw jurnalı» häm «Awrupa xäbärçese» möxärrire.

«Rus säyäxätçese xatları» häm «Mesken Liza» äsärläre aşa rus sentimentalizmı ölkäsenä nigez sala.

Üzgärtü

4[вики-текстны үзгәртү]

[[1]]

Lena Ğalimcan qızı Şakircanova (Şağircan, 1945 yılnıñ 4 iyün, Flag of the Soviet Union.svg/Coat of arms of the Soviet Union (1956–1991).svg SSRB, РСФСР байрагы RSFSR, Coat of Arms of Tatarstan ASSR.png TASSR, Aqtanış rayonı Puçı awılı)tatar şağiräse.

1968-1973 yıllarda, TASSR däwlät cır häm biü ansamblendä cırçı-artistka bulıp eşli, 1974 yılda ul Tatarstan radiokomitetına tärcemäçe xezmätenä küçä.

Berençe şiğerläre mäktäptä uqığan yıllarında rayon gäzetasında basılalar. 1970 yıldan birle şiğri tsiklları belän daimi räweştä respublikanıñ köndälek matbuğat orğannarında qatnaşıp kilä. 1982 yılda “Mölderämä küñel” digän möstäqil kitabı dönya kürä.

Üzgärtü

5[вики-текстны үзгәртү]

AdamSmith.jpg

Adam Smit (inglizçä Adam Smith, 1723 -1790, Edinburg, Şotlandiä) - Şotlandiä iqtisadçısı, etik-fälsäfäçe, zamança iqtisadi teoriägä nigez saluçılarnıñ berse.

Kerkoldi şähärendä tamğaçı ğailäsendä tuğan. Glazgo Universitetın tämamlağan, Oksford kölliätendä uqığan. Edinburg, Glazgo Universitetında uqıtqan.

Smit iqtisadi qanunnar obyektivlığın yaqlağan. Smit eşkärtkän sistema irekle bazar eşen taswirlağan, eçke iqtisadi mexanizmnar (tışqı säyäsi idärä bulmağanda) nigezendä bazar mönäsäbätläre taswirlana. Bu qaraş älegä iqtisadi belem nigeze bulıp sanala.

Smit "iqtisadi adäm" häm "tabiği tärtip" mäsläklären täğbir itkän. Bu qaraşı buyınça adäm - böten cämğiätneñ nigeze bulıp sanala, ä keşeneñ totışı şäxsi tabış häm fayda belän bäyle ikän dip taswirlana.

Üzgärtü

6[вики-текстны үзгәртү]

Johannes Regiomontanus.jpg

Regiomontan (latinça Regiomontanus, çın iseme Johannes Müller) — alman astronomı häm matematiğı.

1472 yılda Awrupada berençe keşe bularaq Regiomontan Halley kometasın küzätä. Regiomontan tipografiä ısulı belän çığarğan berençe astronomik tablitsalarnı Vasko da Gama, Kolumb qullanğannar. Yohann 12 yäşendä Coat of arms of Leipzig.svg Leyptsig universitetına uqırğa kerä, 15 yäştä Wien 3 Wappen.svg Vena universitetına küçä. Ptolemeynıñ Älmagestın grekçadan latinçağa tärcemä itär öçen 25 yäştä kitapxanälärgä bay Rimğa kitä.

Regiomontan ğäräp astronomnarı uylap tapqan astronomik qorallar turında kitap yaza: astroläbiä, qoyaş säğäte, armillär sfera (“meteoroskop”).

Üzgärtü

7[вики-текстны үзгәртү]

Muammar al-Gaddafi-2-30112006.jpg

Möämmär bän Möxämmät Äbü Mänyar Ğabdel Saläm bän Xämit äl-Qaddafi (7.06.1942 - 20.10.2011, Sirt, Ливия байрагы Liviä) — Liviä Cämähiriäse başlığı, palkawnik.

Mäktäptä uqığan waqıtta uq ul, yäşeren säyäsi oyışmağa nigez salıp, antikolonial çaralar ütkärä başlıy. Mäktäptän soñ Qaddafi Бөек Британия байрагы Böyekbritaniä xärbi kolledjında uqıy. Annarı Liviä elemtä ğäskärlärendä xezmät itä başlıy. 1967 yılda, Мисыр байрагы Misır - Исраил байрагы İsrail suğışı däwamında, Liviä patşası İdris İ röxsäten almıyça, Qaddafi üz ğäskären Misırğa yärdämgä cibärä. 1969 yılda 27 yäşendäge Qaddafi Libiä xärbiläreneñ patşağa qarşı xäräkäten citäkli häm patşanı bärep töşerä.

1970 yıllarda isä Qaddafi üzeneñ «Yäşel kitap» dip atalğan mäşhür xezmätendä xalıqnıñ säyäsät häm iqtisad belän üzallı, xäkimiätkä ixtıyac kiçermiçä genä idärä itä aluın isbatlarğa tırışa. Ul bu teoriägä nigezlänep Liwiäne dä «Cämähiriä» (xalıqnıñ turı xäkimiäte) dip atıy başlıy.

Üzgärtü

8[вики-текстны үзгәртү]

Tim Berners-Lee.jpg

Ser Tim Berners-Li (inglizçä Sir Timothy John «Tim» Berners-Lee; 1955) - Böyekbritaniä ğalime, URI, URL, HTTP, HTML internet texnologiälären, Bötendönya Päräwezen uylap tabuçısı. Bötendönya Päräweze konsortsiumınıñ ğämäli başlığı.

Semantik päräwez kontsepsiäseneñ avtorı. İnformatsion texnologiälär buyınça eşlärneñ avtorı.

Üzgärtü

9[вики-текстны үзгәртү]

Luara Shakircanova.jpg

Luara Şakircanova - 1950 yılda Ätnä rayonınıñ Külle-Kime awılında uqıtuçılar ğailäsendä tua. Başta Qazan teatr uçilişçesın, annan Leningrad teatr, muzıka, kinematografiä institutın tämamlıy. İcat yulın Luara näfis süz ostası bularaq Ğ.Tuqay isemendäge filarmoniä estradasında başlıy. Qısqa ğına waqıt Q.Tinçurin teatrında töp röllär uynap, tamaşaçı küñelen yawlıy. Artistqa şulay uq Finländiä, Şvetsiä, Polşa, AQŞ tatarları yanında bulıp, spektakl'lär quyıp, alarnıñ milli ruxın üsterügä dä üz öleşen kertte.

Üzgärtü

10[вики-текстны үзгәртү]

Stamp of Russia 2011 No 1508 Lyudmila Zykina.jpg

Lüdmila Zıkina - 92 ildä çığış yasap dan qazanğan rus çırçısı, Rusiä däwlät akademik xalıq muzıkası ansamblen oyıştıruçısı. Coat of Arms of Moscow.svg Mäskäwdä, eşçelär ğailäsendä tua, balaçaqta oçuçı bulırğa xıyallana. Professional cırçı karyerası 1947 yılda Bötensoyuz yäş cırçılar bäygesendä finalğa çığuı belän başlana.

Üzgärtü

11[вики-текстны үзгәртү]

12[вики-текстны үзгәртү]

Frederic Passy.jpg

Frederik Passi (fr. Frederic Passı, 18221912)frantsuz säyäsi eşleklese.
Xalıqara tınıçlıq Ligasına nigez saluçı häm anıñ berençe citäkçese, Xalıqara parlamentara berlekkä nigez saluçılarnıñ berse. 1901 yılda Tınıçlıq öçen Nobel premiäseneñ berençe laureatı.

Üzgärtü

13[вики-текстны үзгәртү]

James Clerk Maxwell.png

Ceyms Klerk Makswell (inglizçä James Clerk Maxwell; 1831-1879, Kembric, Angliä) - Böyekbritaniä fizigı, matematigı, mexanigı. Şotland millätle.

Makswell klassik elektrodinamika, gazlarnıñ kinetik teoriäse nigezlären sala, termodinamikağa häm molekulalar fizikasına zur öleş kertä. Tösle fotografiä mäsläkläreneñ avtorı.

Makswellnıñ iñ zur açışı - üzgärüçän elektromagnitik qırda taypılma ağım buluı turındağı farazı häm şul faraznı isbatlawı.

Üzgärtü

14[вики-текстны үзгәртү]

CheHigh.jpg

Ernésto «Çe» Gevára (isp. Ernesto «Çe» Guevara, 1928 - 1967) — latin-amerikalı inqıylabçı, Kuba inqıylabınıñ komandantese (1959), Kuba däwläteneñ eşleklese.
1955 yılda Мексика байрагы Meksika başqalası Coat of arms of Mexico City, Mexico.svg Mexikoda tabib bulıp eşlägändä, anda bertuğan Fidel häm Raul Kastro belän tanışa. 1957 yılda Çe citäkçelegendä Куба байрагы Kuba inqıylabçıları Uvero bäreleşendä ciñälär. Kuba inqıylabı ciñgännän soñ, Ernesto Çe Gevara Kuba Milli Bankı prezidentı, soñraq - Kuba sänäğäte ministrı bulıp eşli. 1965 yılda Kongo-Leopoldville inqıylabına, 1966 yıldan Boliviä partizan törkemendä inqıylab köräşen däwam itterä.

Üzgärtü

15[вики-текстны үзгәртү]

Courteney Cox 1995.jpg

Kortni Koks (ingl. Courteney Cox, 15.06.1964, Birmingem, Flag of Alabama.svg Alabama ştatı, АКШ байрагы AQŞ) – Amerika aktrisası. Kübräk "Duslar" serialındağı Monika Geller bularaq mäşhür.

Üzgärtü

16[вики-текстны үзгәртү]

USSR stamp 1952 CPA 1685.jpg

Salawat Yulayev (baş. Салауат Юлаев, 17541800)başqort xalqınıñ milli batırı, şağir, Yemelyan Pugaçövnıñ köräştäşe, 17731775 yıllardağı Krestian suğışı citäkçeläreneñ berse.


Üzgärtü

17[вики-текстны үзгәртү]

Robert Nigmatulin.jpg

Robert Niğmätullintatar ğälime, Rusiä Fännär Akademiäseneñ P. Şirşov isemendäge okeanologiä institutı direktorı, fizika-matematika fännäre doktorı, akademik. Kärimä Niğmätullinanıñ atası.

Üzgärtü

18[вики-текстны үзгәртү]

Lech Kaczyński.jpg

Lex Aleksándr Kaçínskiy (18.06.1949, Grand CoA Warsaw.png Warşaw, Польша байрагы Polşa — 10.04.2010, Flag of Smolensk Oblast.svg Smolensk ölkäse, Русия байрагы Rusiä Federatsiäse) — poläk yuristı häm säyäsätçese, Varşava merı (2002—2005), Polşa prezidentı (2005-2010), «Xoquq häm ğädellek» firqäsı liderlarınıñ berse.

Üzgärtü

19[вики-текстны үзгәртү]

Ann Hidalgo (fr. Anne Hidalgo; 19.6.1959, Испания байрагы İspaniä) - Франция байрагы Frantsiä säyäsätçese, 2014 yıldan Blason paris.png Parij merı, Sotsialistik firqäneñ äğzası.
Şähär tarixında Parij merı wazifasında berençe xatın-qız bulıp tora.
Babayı - İspaniä kommunistı.
Üzgärtü

20[вики-текстны үзгәртү]

Jacques Offenbach by Nadar.jpg

Jak Offenbax (fr. Jacques Offenbach; 20.6.1819, DEU Koeln COA.svg Köln, Flag of Prussia (1892-1918).svg/Wappen Deutsches Reich - Königreich Preussen (Grosses).png Prussiä — 5.10.1880, Blason paris.png Parij, Франция байрагы Frantsuz imperiäse)frantsuz operettasına nigez saluçılarnıñ berse bulğan kompozitor.

Üzgärtü

21[вики-текстны үзгәртү]

Berta Zutner (baronessa Berta Sofiä Feliçita Froyfraw fon Zutner, 9.6.1843, Prague coat of arms.png Praga – 21.6.1914, Wien 3 Wappen.svg Vena, Ensign of Austro-Hungarian civil fleet (1869-1918).svg/Austria-Hungaria transparency.png Avstro-Vengriä imperiäse)yazuçı, xalıqara patsifistik xäräkät eşleklese, Tınıçlıq öçen Nobel premiäseneñ 1905 yılda laureatı.
Berta fon Zutner isemen Алмания байрагы Almaniä häm Австрия байрагы Avstriädä küp sanlı mäğärif oyışmaları yörtä. Berta fon Zutnernıñ äsärläre tatar telenä tärcemä itelmägän.
Üzgärtü

22[вики-текстны үзгәртү]

Amina.gif

Äminä Safiullina (Coat of Arms of Tatarstan ASSR.png TASSRnıñ Arça kantonı Yamaşirmä awılı, РСФСР байрагы RSFSR, Flag of the Soviet Union.svg/Coat of arms of the Soviet Union (1956–1991).svg SSRB, 22.06.1925)tatar jurnalistı, Tatarstan televidenieseneñ tarixında berençe diktor.

Üzgärtü

23[вики-текстны үзгәртү]

Anna Axmatova (23.6.1889, Coat of Arms of Odessa.svg Odessa, Flag of Russia.svg/Greater Coat of Arms of the Russian Empire 1700x1767 pix Igor Barbe 2006.jpg Rusiä İmperiäse - 05.3.1966, Domodedovo, Mäskäw ölkäse, РСФСР байрагы RSFSR, Flag of the Soviet Union.svg/Coat of arms of the Soviet Union (1956–1991).svg SSRB) - Urıs şiğriätneñ "Kömeş Ğasırı" şağiräse.
Urıs lirik ğöref-ğädätlären däwam itterüçelärneñ berse. Lev Gumilöv anası.

Üzgärtü

24[вики-текстны үзгәртү]

Nikolai Nikiforov 240x170.png

Nikolay Nikiforov (24.6.1982, Qazan, Coat of Arms of Tatarstan ASSR.png TASSR, РСФСР байрагы RSFSR, Flag of the Soviet Union.svg/Coat of arms of the Soviet Union (1956–1991).svg SSRB) — Rusiä säyäsätçese.
20102012 yıllarda Flag of Tatarstan.svg Tatarstan Respublikası mäğlümatläşterü häm elemtä ministrı, 2012 yılnıñ 21 mayınnan — Русия байрагы Rusiä Federatsiäse elemtä häm massaküläm kommunikatsiälär ministrı.

Üzgärtü

25[вики-текстны үзгәртү]

Minlebaev.gif

Qıyam Miñlebayev (25.6.1929, Bua kantonınıñ Keçe Çınlı awılı, Coat of Arms of Tatarstan ASSR.png TASSR, Flag of the Soviet Union.svg/Coat of arms of the Soviet Union (1956–1991).svg SSRB - 3.9.2005, Coat of Arms of Kazan (Tatarstan) (2004).png Qazan, Flag of Tatarstan.svg Tatarstan Respublikası, Русия байрагы Rusiä Federatsiäse) — tatar jurnalistı, täcribäle professional tärcemäçe (rus klassikası, çit il ädäbiäte häm sovet avtorları), Tatarstan kitap näşriäte redaktorı.

Üzgärtü

26[вики-текстны үзгәртү]

Beernaert.gif

Ogüst Beernart (26.6.1829, Oostendewapen.jpg Ostende, Бельгия байрагы Belgiä – 6.10.1912, Lucerne-coat of arms.svg Lütsern, Швейцария байрагы Şweytsariä) – belgiäle säyäsätçe, 1884-1894 yıllarda Belgiä premyer-ministrı, 1909 yılda Pol d’Eturnel de Konstan belän bergä Nobel prize medal.svg Tınıçlıq öçen Nobel premiäse laureatı, xoquq doktorı.

Üzgärtü

27[вики-текстны үзгәртү]

Alsou new.jpg

Alsu Safina (27.6.1983, Bögelmä, Coat of Arms of Tatarstan ASSR.png TASSR, РСФСР байрагы RSFSR, Flag of the Soviet Union.svg/Coat of arms of the Soviet Union (1956–1991).svg SSRB) — arxitektor-dizayner, cırçı, Русия байрагы Rusiä Federatsiäse estradasınıñ kürenekle wäkile, Flag of Tatarstan.svg Tatarstan Respublikası xalıq artistı.

2000 yılda Швеция байрагы Şvetsiädä uzğan Eurovision Song Contest Logo.gif «Yevrovidenie-2000» Xalıqara estrada cırları bäygesendä II urın ala. Xäzerge waqıtta eşmäkär Yan Abramovta kiäwdä. Safina isemle qız bala tärbiäli.

Üzgärtü

28[вики-текстны үзгәртү]

Jean-Jacques Rousseau (painted portrait).jpg

Jan-Jak Russo (frantsuzça Jean-Jacques Rousseau; 1712, Coat of Arms of Geneva.svg Jeneva - 1778, Ermenonvil, Blason paris.png Parij yanında) - frantsuz yazuçısı, fiker iäse. Xalıqnıñ däwlät eşe belän idärä itü formasın - turı demokratiäne uylap çığarğan, bu forma xäzergä köndä dä qullanıla, mäsälän Швейцария байрагы Şweytsariädä.

Şulay uq muzıka belgeçe, köyyazar, botanik.

Russo qaraşı buyınça härber däwlät cämäğät kileşüe näticäsendä barlıqqa kilä. Xalıq - yuğarı xäkimiät iäse. Russo icatı tä'sirendä referendum töşençäse barlıqqa kilgän.

Russonıñ iñ tanılğan muzıkal' äsäre - "Awıl sixerçese" operası (fr).

Франция байрагы Frantsiäneñ küpçelek kommunalarında Russo isemendäge uram bar, ilneñ "Jan Jak Russo" isemle köymäse bar.

Üzgärtü

29[вики-текстны үзгәртү]

Sergey Vitte (29.6.1849, Tiflis - 13.3.1915, Petrograd, Flag of Russia.svg/Greater Coat of Arms of the Russian Empire 1700x1767 pix Igor Barbe 2006.jpg Rusiä İmperiäse) - kürenekle Rusiä däwlät eşleklese, böyek Rusiä islaxçısı.

Yullar elemtäse ministrı (1892), finans ministrı (1892—1903), ministrlar Komitetı räise (1903—06), Ministrlar Şurası räise (1905—06). Rusiädä "altın standart" kertkän (1897), Rusiä aqçasın nıq valütasın itep yasağan, Rusiägä çit illärdän investitsiälärne cälep itkän, ayıruça timer yullar tözeleşenä, TransSib tözeleşen buldıruçı, ağrar islaxnı icat itüçe.


Üzgärtü

30[вики-текстны үзгәртү]

Mirza Fatali Akhundov 2.jpg

Mirza Fatali Axundzadä (30.6.1812, Şäki — 10.3.1878, Tiflis, Flag of Russia.svg/Greater Coat of Arms of the Russian Empire 1700x1767 pix Igor Barbe 2006.jpg Rusiä İmperiäse) — kürenekle äzäri yazuçısı, şağir häm tärcemäçe, mäğrifätçe-fälsäfäçe, cämğiät eşleklese, äzäri dramaturgiäsenä häm ädäbi tänqitenä nigez saluçı.

Üzgärtü