Калып:Baş bit/Tanılğan şäxes/08

Bu Tanılğan şäxes proyektı asbite.
Ğinwar | Fevral | Mart | Aprel | May | İyün | İyül | Avgust | Sentäber | Oktäber | Noyäber | Dekäber

1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31

1

Robert Miñnullin (1.08.1948, Başqort ASSRnıñ İleş rayonı Näcäde awılı, / SSRB) — tatar şağire, säyäsätçe. Şiğerläre mäktäptä uqığanda uq rayon gazetalarındä basıla başlıy. Qazan universitetın tämamlağaç, ädäbi xezmättän tış, TASSR televideniyesendä programmasın da alıp bara. RSFSR balalar öçen şiğerlär konkursında ciñä, Hans Xristian Andersen isemendäge xalıqara diplomı, soñraq Ğ.Tuqay isemendäge Däwlät büläge belän büläklänä. 1990 yıldan Tatarstan Respublikası Däwlät Sovetı deputatı bularaq saylanıp kilä. Üzgärtü

2

Tışqı mediafayllar Räsemnär Liliä Xämitova. Sınatmasın Yörägem albomı, 2002. Liliä Xämitova fotoları albomı. Vkontakte Videofayllar YouTube: "Xäyerle yul teli häykällär" YouTube: "Şatlanıyq", Älmät sabantuyı, 2014 Liliä Xämitova (2.08.1970, TASSRnıñ Arça rayonı Arça şähäre, / SSRB) – tatar estrada cırçısı. 2000 yılda “Tatar cırı” festivalendä “Yalğışqanmın” cırı belän berençe “Altın barsın” ala. Bügen Tatarstan Respublikasınıñ Älmät şähärendä yäşäp icat itä. Üzgärtü

3

Stenli Boldwin (3.08.1867, Bewdli (en) - 14.12.1947, Sturport-on-Severn (en), Wusterşir graflığı, Angliä, Britaniä imperiäse) — ingliz säyäsätçe, konservativ firqä äğzäse. 1908 yılda Böyekbritaniä parlamentınıñ tübän palatasına (en) saylana, 1917 yılda xökümätkä kerä. Öç tapqır Böyekbritaniä premyer-ministrı (1923-1924, 1924-1929 häm 1935-1937). Üzgärtü

4

Yekaterina Räbova (4.08.1997, Sçölkovo (en), Mäskäw ölkäse, Rusiä Federatsiäse) — rus cırçısı. 2 tapqır Balalar öçen Yevrovidenie cır bäygese qatnaşa (2009da - 2-nçe, 2011dä - 4-nçe). Mäskäw ölkäseneñ Korolöv (en) şähär okrugına kerüçe Yubileynıy (en) qalasında yäşi. Üzgärtü

5

Cosef Cüst Skaliger (5.08.1540, Acen (en), / Frantsiä patşalığı (en) - 21.01.1609, Leyden (en), / Berläşkän provintsiälär cömhüriäte (en)) — italian çığışlı Frantsiä häm Niderland ğalime, tarix belemenä täesire belän tanılğan. 1593 yılda Leyden universitetı (en) çaqıruın qabul itä häm qalğan tormış yılların tuğan ilenä qaytmıyça anda ütkärä. Üzgärtü

6

Rifqät İsrafilov (6.08.1941, Başqort ASSRnıñ Duvan-Mäçetle rayonı Yaña Möslim awılı, RSFSR, / SSRB) — tatar rejisörı, Irınbur ölkäse drama teatrınıñ (ru) baş rejisserı häm sänğät citäkçese. Stärletamaqda mädäni-mäğrifät uçilişçesında, Ufada Ufa sänğät uçilişçesında (ru), Mäskäwdä Däwlät teatr sänğäte institutında (GİTİS, en) uqıy. 1965-1997 yıllar arasında Başqort däwlät akademiä drama teatrında eşli. 1973 yıldan Ufa sänğät institutında uqıta. Rusiä Federatsiäsenıñ Milli teatrlar şurası räise, Teatr äxelläre berlegeneñ (ru) särkätibe, Irınbur däwlät sänğät institutı (ru) professorı. Üzgärtü

7

Cimmi Weyls (en) - (7.08.1966, Xantsvil (en), Alabama ştatınıñ Medison rayonı (en), AQŞ) — Wikipedia tabışsız internet-entsiklopediäne nigezläwçelärneñ häm alğa sörüçelärneñ berse bularaq tanılğan amerikan İnternet eşquarı. Alabamadağı Obörn (en) häm Alabama (en) universitetlarında, häm İndiana ştatındağı İndiana universitetında (en) finanslar (en) ölkäsendä yuğarı belem ala. (en) jurnalı 2006 yılda anı üzeneñ "Dönyanıñ iñ täsirle 100 keşese" (en) isemlegenä kertä. Üzgärtü

8

Rocer Federer (8.08.1981, Bazel (en), Bazel metropoliäse kantonı (en), Şweytsariä) — tennisçı, dönya elekke berençe raketkası. Zur Başlıq turnirınıñ barlıq yarışlarında 50 artıq cinü yawlağan dönya tarixında berdänber tennisçı. Xäyriäçelek eşçänlegen kübesençä üz isemle waqfı arqılı alıp bara. Üzgärtü

9

Tuve Yansson (9.08.1914, Helsinki, Finländiä böyek kenäzlege (en), / Rusiä İmperiäse - 21.06.2001, Helsinki, Finländiä) — Mummi-trollär (en) uydırma bändälär ğailäse turında 1945 yılda yaza başlağan äkiätläre belän dönyaküläm tanılğan yazuçı häm rässam. Balalar ädäbiätenä kerteme 1966 yılda Andersen premiäse belän bilgelänä. Tuğan ilennän tış, Şvetsiänıñ Kopengagen häm Frantsiänıñ Parij şähärlärendäge sänğät akademiälärendä belem ala. İlneñ şved-telle azçılıqnıñ wäkile. Üzgärtü

10

Elis Munro (10.08.1931, Wiñham (en), Ontario vilayäte, Kanada) — qısqa xikäyäläre belän tanılğan Kanadanıñ ingliz yazuçısı. Berniçä tapqır Ontario general-gubernatorı büläge (en), Millätlär Duslığı illäre yazuçıları premiäse (en, 2005), Xalıqara Buker premiäse (en, 2009) häm Ädäbiät ölkäsendä Nobel premiäse (2013) häm başqa premiäläre laureatı. Xikäyäläreneñ kübese üze tuğan Huron rayonında (en) urın ala. Bezneñ Çexov dip tä yörtelä. Üzgärtü

11

Zölfät Xäkim (11.08.1960, TASSRnıñ Çallı rayonı Şäñgälçe awılı, RSFSR, / SSRB) — tatar cırçı, kompozitor, dramaturg, cämäğät eşleklese. 1990-yıllarda üz povestları häm pyessaları belän dan qazana. 2009 yılda «Telsez küke» teatral' romanı buyınça säxnäläşterelgän spektakl' öçen Ğ.Tuqay isemendäge Däwlät bülägen ala. Üzgärtü

12

Yeji İdegäy (12.08.1912, Mazovetskiy rayonınıñ (en) Malkinä-Gurna gminası (en) Klükovo (en) awılı, Lomja guberniäse (en), / Polşa patşalığı (en), / Rusiä İmperiäse - 24.08.1983, Warşawa, / Polşa Xalıq Cömhüriäte (en)) — Polşa-Litva tatarları arasınnan çıqqan tanılğan poläk yazuçısı, näsele İdegäydän kilä. Warşawa universitetında xoquq buyınça belem ala, radikal millätçe oyışmada qatnaşqanı oçen törmädä utırıp çıqqaç, advokat yärdämçese, jurnalda sport bülege möxärrire bularaq xezmät itä. 1963 yıldan başlap 40-tan artıq detektiv häm tarixi povestlär yaza. Üzgärtü

13

Bu könneñ saylanğan şäxese älegä bilgelänmägän (13.08.tuu yılı, Tuu urını - ülem köne.ülem yılı, ülem urını) — qısqa bilgelämä. 2-3 tormış faktı. Üzgärtü

14

Bu könneñ saylanğan şäxese älegä bilgelänmägän (14.08.tuu yılı, Tuu urını - ülem köne.ülem yılı, ülem urını) — qısqa bilgelämä. 2-3 tormış faktı. Üzgärtü

15

Bu könneñ saylanğan şäxese älegä bilgelänmägän (15.08.tuu yılı, Tuu urını - ülem köne.ülem yılı, ülem urını) — qısqa bilgelämä. 2-3 tormış faktı. Üzgärtü

16

Bu könneñ saylanğan şäxese älegä bilgelänmägän (16.08.tuu yılı, Tuu urını - ülem köne.ülem yılı, ülem urını) — qısqa bilgelämä. 2-3 tormış faktı. Üzgärtü

17

Rinat Bilaletdinov (17.08.1957, Mäskäw, RSFSR, / SSRB) — tatar sovet häm Rusiä Federatsiäse futbolçısı, trener. 2014 yılnıñ 10 ğinwarınnan Qazannıñ «Rubin» klubın citäkli. Nijğar tatarlarınnan, ulı Diniär Biläletdinov futbol buyınça Rusiä cıyılmasında uynıy. Üzgärtü

18

Bu könneñ saylanğan şäxese älegä bilgelänmägän (18.08.tuu yılı, Tuu urını - ülem köne.ülem yılı, ülem urını) — qısqa bilgelämä. 2-3 tormış faktı. Üzgärtü

19

Bill Klinton (19.08.1946, Hempsted rayonındağı (en) Houp (en) qalası, Arkanzas ştatı, AQŞ) — 1993-2001 yıllarda AQŞnıñ 42 nçe prezidentı bularaq xezmät itkän amerikan (en) säyäsätçese. AQŞ Demokratik firqäse äğzäse. Xatını Hillari Klinton ildä häm dönyada AQŞ Senatı äğzäse häm Tışqı eşlär ministrlığı (en) başlığı bularaq tanılğan. Üzgärtü

20

Demi Lovato (20.08.1992, Nyu Meksiko ştatınıñ 20px Bernalillo rayonındağı (en) Albukerk (en) şähäre, AQŞ) — Amerikan (en) aktrisa häm cırçısı. 7 yäştän fortepiano, 10 yäştän gitarada uynıy başlıy. Säxnädä berençe adımnarın 2002 yılda dustı Selena Gomez belän bergä Barney & Friends (en) balalar öçen teleserialında yasıy. 2009 yılda üzeneñ berençe diskın yazdıra, şul çaqtan kübesençä muzıkant bularaq tanılıp tora - berniçä dönya turın yasadı. Üzgärtü

21

Möxämmätsälim Ömetbayev (21.08.1841, Ufa öyäzeneñ (ru) İbrahim awılı, Irınbur gubernası - 28.06.1907, şunda uq, Ufa gubernası, / Rusiä İmperiäse) — başqort şağire häm publitsist, tarixçı häm etnoğraf, filoloğ, telçe häm tärcemäçe, pedagog häm cämäğät eşleklese. 1879-1880 yıllarda Stärletamaq mädräsäsendä (ru) rus tele häm matematika däreslären uqıta. 1883 yıldan Rus geografik cämğiäte (ru) äğzäse. Üzgärtü

22

Lev XII (21.08.1760, Genga (en) - 10.02.1829, Rim, / Pontifik däwläte (en)) — 252 nche Rim papası. 1794 yıldan diplomat bularaq xezmät itä. 1823 yılda yäşenä häm zäğıyf isänlegenä qaramastan kürsätkän aktivlığı arqasında pontifik bulıp saylana. Xalıq arasında populär bulmıy. Üzgärtü

23

Konstantin Novosölov (23.08.1974, Sverdlovsk ölkäseneñ Tübän Tagil şähäre, RSFSR, / SSRB) — rus fizika ğalime, Rusiä Federatsiäse häm Böyekbritaniä watandaşı. Ostazı Andrey Geym belän bergä grafen (kümerneñ ber atomı kiñlegendäge plastina, en) isemle yaña materialnı açuları öçen 2010 yılda Fizika ölkäsendä Nobel premiäse belän büläklänä. Mançester universitetında (en) mezoskopik fizika (en) professorı bularaq eşli, Patşa cämğiäte (en) hämAwrupa tikşerenülär şurası (en) grantları nigezendä fänni ezlänülären däwam itä. Üzgärtü

24

Xorxe Luis Borxes (24.08.1899, Buenos-Ayres, Argentina - 14.06.1986, Jeneva, Şweytsariä) — argentinalı yazuçı, şağir häm publitsist, ispan ädäbiäteneñ (en) töp figuralarınıñ berse. Berençe bastırılğan ädäbi äsäre - 9 yäşendä yasağan Oskar Wayldnıñ «Bäxetle şahzadä» (en) isemle ataqlı äkiäteneñ tärcemäse.1920-yıllarda ul ispan telle latin-amerikan şiğriäteneñ avangardizmına nigez saluçılarnıñ berse bula. Suqıraya barğan Xorxe 1937-1946 yıllarda kitapxanäçe bulıp eşli, 1955-1973 yıllarda Argentina milli kitapxanäse (en) mödire wazifasın başqara. Üzgärtü

25

Tufan Miñnullin (25.08.1935, TASSRnıñ Kama Tamağı rayonı Olı Märätxuca awılı, / SSRB - 2.05.2012, Qazan, Tatarstan Respublikası, Rusiä Federatsiäse) — tatar dramaturg, yazuçı, şağir, cämäğat eşleklese, säyäsätçe. Ädäbiätkä 1960 yıllar başında yumoristik xikäyälär häm keçkenä külämle säxnä äsärläre belän kilä. 1995 yıldan başlap Tatarstan Respublikası Däwlät Sovetı deputatı bularaq xezmät itä, çığışlarnı härdaim tatar telendä yasıy. Üzgärtü

26

Teresa Ana (26.08.1910, Kosovo vilayäteneñ (en) Üsküp qalası (en), / Ğosmanlı imperiäse - 05.09.1997, Kalkutta, Hindstan) — katolik monaxinä. Yarlılarğa häm awırularğa yärdäm belän şöğellänüçe «Xäyriäçelek missionerları» (en) isemle xatın-qız monaxlar qonğreğätsiäsenä nigez saluçısı. Tınıçlıq öçen Nobel premiäse laureatı. Katolik Çirkäw (en) tarafınnan beatifikläşterelgän. Üzgärtü

27

Evora Sezariya - 1941 yılnıñ 27 avgust'ta Kabo Verde'neñ São Vicente utırawındağı Mindelo port qalasında tuğan folklor cırçı xatın. Cesária "Yalanayaqlı diva" isemendä bilgele, çönki ul yarlı häm öysez watandaşlarğa solidarlığınnan säxnädä härwaqıt yalanayaqtan başqara. Cesária Portugal fado janrınnan kilep çıqqan Kreol-Portugal telendä başqarıla torğan morna isemle moñlı janr patşası, ul sentimental sağışlı häm moñlı xalıq cırların gitara, cavaquinho, skipka, akkordeon häm klarnet akustik tawışları akkompanementı belän qatnaştırıp cırlıy. Évora'nıñ Kabo Verde blüzı – ilneñ qatı häm ozın tarixı, izoläsiä häm qollıq tarixı turında, şulay uq ul emigratsiä turında – Kabo Verde xalqınnıñ öçtän ikese çit illärdä yäşi. Évora'nıñ tawışı – melanxolik häm yağımlı, beraz qarlıqqan, ayırım süzlärenä basıp yasap Cesária'nıñ emosional täğbirene tapşıra. Xättä tamaşaçılar Évora'nıñ telen añlamílar da, alarnı başqaruına ap-açıq xisläre tarta. Däwamı.... Obamanıñ äni yağınnan 1 ügi bertuğanı, äti yağınnan isä 7 ügi bertuğanı bar. Üzgärtü

28

İohann Wolfgang Göte (28.08.1749, Mayndağı Frankfurt, / İzge Rim imperiäse (en) - 22.03.1832, Weymar (en), / Saksen-Weymar-Eyzenax grafliğı (en), / Alman berlege (en)) — alman şağire, däwlät eşleklese, fälsäfäçe häm ğalim. 18-19 ğasırlar däwamında küpsanlı kompozitorlar anıñ poemalarına muzıka yaza. Ädäbi mirasınnan tış, bügengä qadär üz waqıtında yazğan botanika, anatomiä häm tös turında fänni traktatlar, küp ğilmi yazmalar, 3000 dän artıq yasağan räsemnäre saqlanıp tora. Äflätün, Napoleon häm Wilyam Şekspir arasında "Keşelekneñ wäkilläre" isemlegenä kertelä. Üzgärtü

29

Con Lokk (29.08.1632, Rington (en), Somerset graflığı (en) - 28.10.1704, Hay Laver (en), Esseks graflığı (en), / Angliä patşalığı (en)) — ingliz fälsäfäçese, tabib häm möğallim. Mäğrifätçelek çorınıñ in täsirle fiker iälärennän berse, "Klassik liberalizm (en) täğlimatınıñ atası" bularaq bilgele şäxes. Uy, añ häm üz-üzen tanu mäsälälären oyränügä kerteme zur. Xezmätläre gnoseologiäneñ barlıqqa kilüenä, Volter, Jan-Jak Russo häm başqa küpsanlı tanılğan fälsäfäçe häm däwlät eşleklelärenä zur yoğıntı yasadı. Üzgärtü

30

Ravil Moratov (30.08.1949, TASSRnıñ Oktäber rayonı Törnäs awılı, RSFSR, / SSRB) — Rusiä Federatsiäse säyäsätçese, Tatarstan Respublikası berençe vitse-premyerı. Xezmät yulın 15 yäştä tuğan rayonınıñ Mamıq awıl qullanuçılar şirkäte ekspeditorı bularaq başlıy. Sovet armiäsendä xezmät itkäç, texnolog, slesar'-montajnik, plotnik bulıp eşli, soñraq säüdä ölkäsendä yuğarı belem alıp, citäkçelek basqıçı buyınça üsä başlıy. İqtisadi fännär doktorı ğıylmi däräcäsenä ireşä. Üzgärtü

31

Kaligula (31.08.12, Antium (en), Rim Respublikası - 24.01.41, Rim, Rim imperiäse) — Borınğı Rim däwlät häm säyäsät eşleklese. Ätise Reyn legionnarı belän citäkçelek itkändä, 2-3 yäşlek Ğay anıñ belän bulğanı säbäple, ğäskärilär balağa "Kaliğula" - " Keçkenä itek" quşamatın birgännär. Xäkimlek çorında zur tözeleş projektların başlawı, şulay uq üterelgän berençe Rim imperatorı buluı belän tanılğan. Üzgärtü