Россия Федерациясе телләре

Россия Федерациясе телләре — бу дәүләт территориясендә кулланылыш тапкан телләр. Алар 14 (һинд-аурупа, алтай, урал, юкагир-чуван, картвель, абхаз-адыг, нах-дагъстан, сино-тибет, семит, эскимос-алеут,чукотка-камчатка, Енисей, австроазиат һәм айн) телләр гаиләләренә карый; нивх теле үксез (гаиләсе юк).

Һәрбер тел янында аны Россиядә кулланучылар саны күрсәтелгән: йә 2010 елгы җанисәп, йә (аның нәтиҗәләре ышанычлы мәгълүмат була алмаган чакта) — 2002 елгы лингвистлар бәяләмәсе нигезендә. Соңгы очракта алар алдында тильда (~) билгесе куела.

Һинд-аурупа телләре

40 яши бирүче һәм 1 китапларда сакланган теле.

• Славян төркеме
  • беларус теле 173 980
  • украин теле 1 129 838
  • рус теле 137 494 893
  • русин теле 225
  • болгар теле 22 906
  • сербохорват теле 11 043
  • словак теле 1445
  • чех теле 13 074
  • поляк теле 67 446
  • чиркәү славян теле ?
• албан теле 1209
• әрмән төркеме 660 935
  • көнчыгыш әрмән теле~600 000
    • әстерхан сөйләме ~1 000
  • көнбатыш әрмән теле ~240 000
    • амшен сөйләме ~200 000
    • тын сөйләме ~40 000
• балтыйк төркеме
  • латыш теле 22 079
  • литва теле 31 295
• герман төркеме
  • швед теле 7395
  • нидерланд теле (голландча) 3356
  • инглиз теле 7 574 303
  • идиш 20 505 (сан ивритны да үзенә ала)
  • алман теле 2 069 949
  • түбән алман теле
• грек төркеме 42 518
  • понт теле (грекча) ~40 000
  • юнан теле (әдәби) ?
• иран төркеме
  • осетин теле 451 431
  • шугнан теле 34
  • рушан теле 2
  • пушту (афганча) 4649
  • талыш теле 3 402
  • фарсы теле 13 073
  • таҗик теле 141 938
  • тат теле 2012
  • көрд теле (курманджи) 34 699
  • белудж теле 26
• һинд-арий төркеме
  • бенгаль теле (бенгали) 393
  • һинд теле 6331
  • чегәннәр теле 128 197
• Роман телләре төркеме
  • румын теле 21 201
  • молдав теле 96 061
  • португал теле 11 207
  • француз теле 616 394
  • итальян теле 83 202
  • испан теле 152 147

Абхаз-адыг гаиләсе

4 яши бирүче һәм 2 үле тел

• абхаз теле 6786
  • садз сөйләме †
• абазин теле 37 831
• адыгэ теле 117 489
• кабарда-черкес теле 515 672
• убых теле †

Нах-дагъстан гаиләсе

42 тел

• Авар-анди-цез төркеме
  • авар теле 715 297
  • Анди төркеме
    • ахвах теле 210
    • каратин теле 255
    • годоберин теле 128
    • ботлих теле 206
    • анди теле 5800
    • багулал теле 1447
    • тиндин теле 2152
    • чамалин теле 500
  • Цез төркеме
    • гинух теле 5
    • гунзиб теле 1012
    • хваршин теле 1737
    • хванал теле 6072
    • цез теле 12 467
• даргин төркеме 485 705
  • мугин теле ~6571
  • кадар теле ~18 963
  • гапшимин-бутрин теле ~27 083
  • цудахар теле ~39 225
  • урахин теле ~73 420
  • муирин теле ~79 938
  • мюрег-губден теле ~81 814
  • акушин теле ~95 795
    • даргин әдәби теле
  • мегеб теле ~1300
  • кункин теле ~1200
  • амух теле ~1 600
  • ицар теле ~1800
  • сирхи теле ~20 497
  • чираг теле ~1 280
  • кайтаг теле ~43 648
  • ашти теле ~2300
  • кубачи теле ~7089
• лак теле 145 895
• лезгин төркеме
  • арчин теле 970
  • агул теле 29 287
  • табасаран теле 126 136
  • лезгин теле 473 173
  • цахур теле 10 596
  • рутул теле 30 360
  • удин теле 2 266
• Нах төркеме
  • ингуш теле 305 868
  • чечен теле 1 354 705
  • акки-орстхой сөйләме (галанчо) ~90 000

Картвель гаиләсе

4 тел

• гөрҗи теле 170 659
• мегрел теле 1529
• лаз теле 25
• сван теле 71

Урал гаиләсе

23 яши бирүче һәм 5 үле тел

• Фин-угыр телләре
  • вод теле 68
  • ижора теле 123
  • вепс теле 3613
  • эстон теле 15 583
  • фин теле 38 873
  • карел теле 25 605
    • людиково сөйләме ~4 000
    • ливвиково сөйләме (олонец) ~20 000
    • карел сөйләме ~2800
    • тверь кареллары сөйләме ~10 000
  • чирмеш телләре 388 378
    • болын мари теле 365 316
    • тау мари теле 23 062
  • мерә теле †
  • саам телләре 353
    • бабин саам теле (аккала) †
    • тер-саам теле (йоканьг-саами) ~6
    • кильдин саам теле ~750
    • колтта-саам теле ~28
  • мордва телләре 431 692
    • ирзә теле ~400 000
    • мукшы теле ~200 000
  • коми-пермь теле 63 106
  • коми-зырян теле 156 099
  • ар теле 324 338
  • манси теле 938
  • ханты теле 9584
  • маҗар теле 6888
• самодий төркеме
  • юрац теле †
  • энец теле 43
  • нганасан теле 125
  • ненец теле 21 926
  • камасин теле †
  • матор-тайги-карагас теле †
  • селькупс теле 1023

Алтай телләре гаиләсе

41 тел

• Тунгус-маньчжур телләре төркеме
  • негидал теле 74
  • эвен теле 5656
  • эвенк теле 4802
  • орок теле (ульта) 47
  • удэгей теле 103
  • ороч теле 8
  • ульча теле 154
  • нанай теле 1347
• Монгол телләре төркеме
  • монгол теле 8829
  • калмык теле 80 546
  • бурят теле 218 557
• Төрки телләре төркеме
  • чуаш теле 1 042 989
  • уйгыр теле 1 049
  • үзбәк теле 273 451
  • тофалар теле 93
  • долган теле 1054
  • тыва теле 253 673
  • якут теле 450 140
  • чулым теле 44
  • шор теле 2 839
  • хакас теле 42 604
  • Таулы Алтай төркеме 55 720
    • Төньяк Алтай теле 1048
      • кумандин сөйләме 738
      • челкан сөйләме (куу) 310
    • Көньяк Алтай теле ~50 500
      • тубалар сөйләме ~3 000
      • алтай сөйләме (алтай-кижи) ??
      • телеут сөйләме 975
      • теленгит сөйләме ~3 000
  • кырымчак теле 2
  • гагауз теле 5917
  • төрекмән теле 30 767
  • төрек теле (месхетләр һәм урумнар) 146 363
  • әзери теле 473 044
  • караим теле 3
  • каракалпак теле 867
  • казакъ теле 401 455
  • нугай теле 88 328
    • әстерхан карагашлары сөйләме >34
    • алабугат татарлары сөйләме >1 144
    • юрта татарлары сөйләме (астрахан нугайлары) >31
  • башкорт теле 1 152 404
  • кырымтатар теле 308
  • карачай-балкар теле 305 364
  • комык теле 426 212
  • кыргыз теле 80 306
  • татар теле 4 280 718
    • себер татар теле (+ **бараба сөйләме) ~??
• япон теле 33 855
• корей теле 42 384

Енисей телләре гаиләсе

2 яши бирүче тел

• кет теле 213
• юг теле 1 (или †)
• арин теле †
• пумпокол теле †
• котт теле †

Юкагир-чуван гаиләсе

2 яши бирүче тел

• юкагир теле (төньяк юкагир һәм көньяк юкагир) 370
• омок теле †
• чуван теле †

Чукотка-Камчатка телләре гаиләсе

4 яши бирүче һәм 3 үле тел.

• чукот-коряк төркеме
  • чукот теле 5095
  • керек теле †
  • алютор теле 25
  • коряк теле 1665
• ительмен төркеме
  • ительмен теле (көнбатыш ительмен) 82
  • көнчыгыш ительмен теле †
  • көньяк ительмен теле †

Эскимос-алеут телләре гаиләсе

4 яши бирүче һәм 2 үле тел.

• • алеут теле 45
  • алеут-медный теле (алеут-рус пиджин) 5
• эскимос төркеме 508
  • наукан теле ~70
  • чаплин теле (юит) ~340
  • аляска-инуит теле †
  • сиреник теле †

Нивх теле

• нивх теле (изолят тел) 688 → 198^{[ачыклау]}

Айн гаиләсе

2 үле тел

• сахалин айн теле †
• курил айн теле †

Семит телләре гаиләсе

2 тел һәм 1 китапларда/чит илләрдә сакланган тел

• • яңа арамей теле (ассирияча) 7762
  • гарәп теле 8216
  • иврит 21 981

Сино-тибет телләре гаиләсе

2 яши бирүче һәм 1 китапларда сакланган тел

• • дуңган теле 1088
  • китай теле (+ тазлар сөйләме) 59 235
  • иске тибет теле

Австроазиат телләре гаиләсе

• вьетнам теле 26 197

Шулай ук карагыз

• Википедия:Россия халыклары телләрендәге Википедияләр
• Россия тел сәясәте
• Россиялеләр арасында таралулары буенча телләр исемлеге

Әдәбият

• Алпатов В. Языковая ситуация в регионах России «Отечественные записки», № 2, 2005