Новокузнецк

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Новокузнецк latin yazuında])
Новокузнецк
Карта
Ил Русия
Өлкә Кемерово өлкәсе
Шәһәр бүлгесе Новокузнецк
Координатлар 53°45'тн, 87°7'кнч
Эчке бүленеш 6 район
Башлык Сергей Николаевич Кузнецов[d]
Нигезләнгән 1617
Элеккеге исемнәр 1622 елга кадәр — Кузнецк бастругы
1931 елга кадәр — Кузнецк-Сибирский
1932 елга кадәр — Новокузнецк
1961 елга кадәр — Сталинск
Мәйдан 424,27[1] км²
Климат кискен котиненталь
Рәсми тел рус теле
Халык саны 547 904 кеше
Телефон коды 3843
почта индекслары 163000-163072
Кардәш шәһәрләр Питтсбург, Хайфа[d] һәм Түбән Тагил[2]
Кардәш шәһәрләр Питтсбург, Хайфа[d] һәм Түбән Тагил[2]
Бүләкләр Октябрь Инкыйлабы ордены Хезмәт Кызыл Байрагы ордены

Новокузнецк, Аба-Тора (рус. Новокузнецк, 1622-1931 елларда Кузнецк—Сибирский, 1932—1961 елларда Сталинск) — Русиянең Кемерово өлкәсендә шәһәр, Кемерово өлкәсенең Новокузнецк районы үзәге. Кемерово өлкәсенең иң зур һәм иң иске шәһәре.

2020 елның 2 июленнән«Хезмәт даны шәһәре»[3].

2010 елның җанисәбе буенча шәһәрдә 547 904 кеше яши.[4]

География[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Көнбатыш Себернең көньягында, Том елгасы ярларының икесендә дә, Кузнецк күмер бассейнының көньягында урнашкан.

Себернең эре икътисади, транспорт һәм мәдәни үзәге.

Русиянең металлургия һәм күмер чыгару мәрказләреннән бересе.

1617 елда кальга буларак барлыкка килгән. 1917 елга кадәр кече сәүдә һәм кәсепчелек мәркәзе булган. Сәнәгате 1929 елда Кузнецк металлургия комбиантының төзелешеннән үсеш алды. Төп ширкәтләр: Кузнецк, Көнбатыш Себер металлургия комбинатлары. Ферроэретмәләр, әлүмин, һ.б заводлары эшлиләр. Машиналар төзү һәм металлургия үсеш алганнар. Химия-фармацевтика эшләп чыгару берләшмәсе, җиңел, азык-төлек сәнәгатьләре бар. Ташкүмер чыгарыла. 2 югары уку йорты, 2 театр, 4 музей (шул исәптән, өлкәне өйрәнү, тасвирый сәнгать музейлары) бар.

Халык саны[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1897[5] 1926[5] 1939[5] 1959[6] 1970[7] 1979[8] 1989[9] 2002[10] 2010[11]
3 141 3 894 ~166 000 377 000 499 183 541 356 599 947 576 000 547 904

Милләтләр (2010): урыслар — 94,4%.

Эчке бүленеш[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шәһәр 6 районга бүленә:

  1. Завод районы
  2. Кузнецк районы
  3. Куйбышев районы
  4. Орҗоникидзе районы
  5. Үзәк районы
  6. Яңа Ильинка районы
Новокузнецк институты (филиал)

Мәгариф[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шәхесләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. Паспорт агломерации Новокузнецка. admnkz.info. әлеге чыганактан 2013-07-25 архивланды. 2013-07-22 тикшерелгән.
  2. 2,0 2,1 https://ntagil.org/gorod/vsvyaz/pobratim.php?SECTION_ID=345&ELEMENT_ID=9635
  3. Указ о присвоении почётного звания Российской Федерации «Город трудовой доблести»
  4. 2010 елгы Бөтенрусия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  5. 5,0 5,1 5,2 http://www.gogolevka.ru/chitatelyam/o-novokuznetske/naselenie
  6. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus59_reg2.php
  7. 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  8. 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  9. 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  10. 2002 елгы Бөтенрусия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  11. архив күчермәсе, archived from the original on 2013-06-11, retrieved 2014-10-13 

Чыганаклар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]