Милли район
Милли район — Cəʙᴎт Социалистик Җɵᴍhүpᴎᴙтләр Беpᴫеᴦе-да һәм хәзерге Россия Федерациясендә милли азчылыклар өчен булдырылган административ-территориаль берәмлекләр.
Cəʙᴎт Социалистик Җɵᴍhүpᴎᴙтләр Беpᴫеᴦе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Милли районнарны булдыру турында карарны төбәк хакимиятләре чыгарганнар. 1920—1930 елларда милли районнар яки авыл советлар булдыру тәҗрибәсе киң кулланылган, шушы территориаль берәмлекләр рәсми рәвештә АТБ иерархиясенә кергәннәр. Совет миили сәясәтенең кискен үзгәртүе сәбәпле, 1930-елларның азагында милли районнарның күпчелеге гади районнарга үзгәртеп корылганнар.
Милли районннар исемлеге[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Исемлек тулы түгел. Куе төс белән милли район статусында булу еллары күрсәтелгән.
Татар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Башкорт[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
| Исем | Үзәк | Бар булу еллары | Урнашу |
|---|---|---|---|
| Аргаяш | Аргаяш | 1930—1934 — х. в. | Чиләбе өлкәсе |
| Коншак | Коншак | 1930—1934 — х. в. | Чиләбе өлкәсе |
| Әлмән | Әлмән | 1930—1937—1963, 1965 — х. в. | Курган өлкәсе |
| Сафакүл | Сафакүл | 1930—1937—1963, 1965 — х. в. | Курган өлкәсе |
Кырымтатар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
| Исем | Үзәк | Бар булу еллары | Урнашу |
|---|---|---|---|
| Алушта | Алушта | 1930—1944 | Кырым АССР |
| Балаклава | Балаклава | 1930—1944 | Кырым АССР |
| Бакчасарай | Бакчасарай | 1930—1944 | Кырым АССР |
| Албат | Албат | 1935— | Кырым АССР |
| Судак | Судак | 1930—1944 | Кырым АССР |
| Ялта | Ялта | 1930—1944 | Кырым АССР |
Мари[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
| Исем | Үзәк | Бар булу еллары | Урнашу |
|---|---|---|---|
| Калтасы | Зур Кәлтәй | 1934 елда телгә алынган | Башкортстан АССР |
| Мишкә | Мишкә | 1934 елда телгә алынган | Башкортстан АССР |
Мордва[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
| Исем | Үзәк | Бар булу еллары | Урнашу |
|---|---|---|---|
| Барановка | 1934— ?? | Сарытау өлкәсе | |
| Боклы | 1934— ?? | Чкалов өлкәсе | |
| Залесово | Залесово | 1934 елда телгә алынган | Алтай крае |
| Келәүле | 1934— | Самар өлкәсе | |
| Шемышейка | 1934— | Пенза өлкәсе |
Чуаш[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
| Название | Центр | Годы существования | Местонахождение |
|---|---|---|---|
| Аксубай | Аксубай | 1934 елда телгә алынган | ТАССР |
| Бишбүләк | Бишбүләк | 1934 елда телгә алынган | Башкортстан АССР |
| Богдашкино | Богдашкино | 1934 елда телгә алынган | Сембер өлкәсе |
| Сосновка (Похвистнево) |
Похвистнево | 1930 һәм 1934 елларда телгә алынган | Куйбышев өлкәсе |
| Чаллыбаш | Чаллыбаш | 1934 елда телгә алынган | Куйбышев өлкәсе |
Россия[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
2011 елда Россиядә милли район статусын 12 район йөртә. Тагын 20 район, «милли» статусын йөртмәсәләр дә, районның төп халкы буенча исемен алганнар (мәсәлән, Таулы Мари районы)
Милли районнар исемлеге (җәяләрдә «титул» милләтенең өлеше күрсәтелгән):
- Баунтово эвенк районы — 5,4 % (Бүрәтия)
- Пряжа милли районы — 37 % (Карелия)
- Калевала милли районы — 35,94 % (Карелия)
- Олонец милли районы — 63 % (Карелия)
- Анабар долган-эвен милли олысы — 24,55 % (долганнар), 14,02 % (эвенлар) (Саха Җөмһүрияте)
- Жиганск эвенк милли олысы — 47,45 % (Саха Җөмһүрияте)
- Мома эвен милли олысы — 16,62 % (Саха Җөмһүрияте)
- Эвен-Бытантай милли олысы — 32,25 % (Саха Җөмһүрияте)
- Оленөк эвенк милли олысы — 53,15 % (Саха Җөмһүрияте)
- Алман милли районы — 31,8 % (Алтай крае)
- Азово алман милли районы — якынча 60 % (Алтай крае)
Тышкы сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Административно-территориальное деление Союза ССР на 15 июля 1934 года. — М.: Власть Советов, 1934. — Б. 350.
- http://www.observer.materik.ru/observer/N25_93/25_02.HTM 2016 елның 4 март көнендә архивланган.
- http://rusplt.ru/fact/v-kontse-1920h-v-rsfsr-naschityivalos-127-natsionalnyih-rayonov.html 2013 елның 10 ноябрь көнендә архивланган.
- http://www.dissercat.com/content/natsionalnye-raiony-i-selsovety-v-rsfsr-istoricheskii-opyt-sovetskogo-gosudarstva-v-reshenii
- http://history.kubsu.ru/pdf/ar_ako.pdf 2021 елның 12 июль көнендә архивланган.