Тәтеш
Тәтеш | |
---|---|
Ил | Россия |
Регион | Татарстан |
Район | Тәтеш районы |
Координатлар | 54°56'0"тн, 48°50'0"кнч |
Башлык | Рөстәм Зәмәлетдинов |
Нигезләнгән | 1578 |
Мәркәз биеклеге | 160 м |
Халык саны | 11 596 кеше |
Милли состав | татарлар, урыслар, чуашлар, мордва һ. б. |
Телефон коды | 84373 |
Почта индексы | 422370 |
Рәсми сайт | tetushi.tatar.ru |
Тәтеш (лат. тат. Tǝteş, рус. Тетюши, чуаш. Теччĕ) — Татарстанның Тәтеш районы үзәге.
Халык саны 11 596 кешене тәшкил итә (2010).[1]
География[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Шәһәр Казаннан 180 км, Сембердән 90 км ераклыкта, Идел елгасының уң ярында тора.
Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Тәтеш Казан ханлыгы чорыннан ук билгеле. Застава буларак 1574 һәм 1578 еллар арасында (икенче мәгълүмат буенча, 1555 һәм 1557 еллар арасында) нигезләнә.
1781 елдан — Казан калгайлыгы Тәтеш өязе үзәге, 1796—1802 елларда — өяз үзәге булмаган шәһәр, 1802 елдан — Казан губернасы Тәтеш өязе үзәге.
1920—1927 елларда — ТАССРның Тәтеш кантуны үзәге, 1930 елдан Тәтеш районы үзәге булып тора.
Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
1866[2] | 1897[3] | 1913[4] | 1926[4] | 1939[4] | 1959[5] | 1970[6] | 1979[7] | 1989[8] | 2002[9] | 2010[1] |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2 515 | 4 754 | ~7 200 | ~4 800 | ~8 600 | 7 884 | 8 513 | 10 199 | 10 487 | 11 931 | 11 596 |
Төп милләтләр:
- 1989 елгы җанисәп буенча: татарлар — 20,6%, урыслар — 61,9%, чуашлар — 11,6%, мордва — 5,1%.
- 2002 елгы җанисәп буенча: татарлар — 25,7%, урыслар — 54,3%, чуашлар — 13,2%, мордва — 5,4%.
Шәһәрдә туган күренекле шәхесләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Михаил Куприянов (1903-1991), ССРБ халык рәссамы.
- Николай Денисов (1910-1997), Социалистик Хезмәт Каһарманы.
- Ильяс Фәйзуллин, рәссам, ТР атказанган сәнгать эшлеклесе.
- Аркадий Никитич (Никитович) Воробьев — совет авыр атлеты, галим, язучы.
Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Азык-төлек сәнәгатенең ширкәтләре: сөт комбинаты, ит комбинаты, ашлык продуктлары комбинаты, балык эшкәртү заводы, сыра кайнатү заводы. Комбиазык заводы, механика заводы (Казат вертолёт заводының филиалы), мебель фабрикасы, кирпеч заводы.
Мәгариф[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Тәтеш педагогика көллияте (2015 елдан Тәтеш гражданнарны яклау көллияте)
- Тәтеш авыл хуҗалыгы техникумы
Мәдәният[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ 1,0 1,1 архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2013-05-25
- ↑ Казан губернасы торак урыннары исемлеге, 1866
- ↑ Населенныя мѣста Россійской Имперіи въ 500 и болѣе жителей. Санктъ-Петербургъ, 1905.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 http://www.mojgorod.ru/r_tatarstan/tetyushi/index.html(үле сылтама)
- ↑ 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 2002 елгы Бөтенроссия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Рәсми сайт(үле сылтама) (рус.)