Калып:Baş bit/Tanılğan şäxes/04

Bu Tanılğan şäxes proyektı asbite.
Ğinwar | Fevral | Mart | Aprel | May | İyün | İyül | Avgust | Sentäber | Oktäber | Noyäber | Dekäber

1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30

1

Syuzan Boyl (1.04.1961, West Lotian graflığınıñ Blekbörn qalası, Şotlandiä, Böyekbritaniä) — şotland cırçısı. Debütın 2009 yılda Britain's got talent teleproyektında yasıy. Tiz arada dönyaküläm tanıluına YouTube, Facebook häm Twitter yärdäm itä. Berençe cırlawınıñ videoyazması 72 säğät eçendä – 2,5 million, bar yazmaları 9 könendä – 100 million tapqır qarala. Üzgärtü

2

Yelizaveta Golovanova (2.04.1993, Safonovo rayonınıñ administrativ üzäge Safonovo qalası, Smolensk ölkäse, Rusiä Federatsiäse) — rus model'. 2012 yılğı «Miss Rusiä» maturlıq bäygese ciñüçese. Üzgärtü

3

Kärimä Niğmätullina (3.04.1984, Mäskäw, RSFSR, / SSRB) — matematika ğälime. Prinston universitetında yuğarı belemen ala, MIT'da aspiranturanı beterä häm uqıta. Microsoft şirkätendä eşli, AQŞ sälämätlek saqlaw ministrlığı öçen yoğışlı awırular taralu modelen citeşterüçe taqımda qatnaşa. 2013 yıldan Mäskäw general' plan institutınıñ mödire wazifaların üti. Üzgärtü

4

Akilina Vekşina (4.04.1898, Graxovo voloste'neñ Kuzebayevo awılı, Alabuğa öyäze, Noqrat gubernası, / Rusiä İmperiäse - 31.10.1973, Alnaş rayonı'nıñ administrativ üzaege Alnaş awılı, Udmurt ASSR, RSFSR, / SSRB) — udmurt şağiräse, tabib. QDU'nıñ meditsina fakultetında belem ala. 1928 yıldan başlap küz tabibı bularaq xezmät itä. 1933 yılda millätçelär belän mönäsäbäte buluda ğäyeplänä, şunnan soñ icat eşennän çitläşä. Böyek Watan suğışı yıllarında fronttağı xärbi xirurg. Üzgärtü

5

Tomas Hobbs (5.04.1588, Westport awılı, Wiltşir graflığı - 4.12.1679, Derbişir graflığı, Angliä) — ingliz fälsäfäçese. Ruxani ğailäsendae tua. Oksford universitetın tämamlıy. Könbatış illärneñ säyäsi fälsäfäsenä häm liberal fiker töşençälärenä nigez saluçılarnıñ berse. Üzgärtü

6

İrkä (6.04.1984, Aqsubay rayonınıñ Yaña İbray awılı, TASSR, RSFSR, / SSRB) — Rusiä Federatsiäseneñ tatar estrada cırçısı. 2006 yılda Tatar cırı bäygesendä laureat statusın ala, 2007'dä berençe cırlar albomı çığa. 3 abıysı häm 3 qız balası bar. Üzgärtü

7

Valentina Matvienko (7.04.1949, Xmelnitskiy ölkäsenıñ Şepetivka qalası, / Ukrain SSR, / SSRB) — Rusiä Federatsiäse säyäsätçese. Berdäm Rossiä firqase äğzäse, Rusiä Federatsiäseneñ Federal Mäcleseneñ Federatsiä Şurası citäkçese. 2003-2011 yıllarda – Pitırbur gubernatorı, 1998-2003 yıllarda – Rusiä Federatsiäse Xökümäte räise urınbasarı. Üzgärtü

8

Barıy Noğmanov (8.04.1936, Qırmısqalı rayonınıñ İske Babiç awılı, Başqort ASSR, RSFSR, / SSRB) — sovet häm Rusiä Federatsiäse çorı başqort yazuçısı. Xezmät yulın taşçı bularaq başlıy. Başqort däwlät universitetın tämamlağaç jurnalist, mäktäp uqıtuçısı bularaq eşli. 13 proza häm şiğriät cıyıntığı basılıp çıqqan. SSRB yazuçılar berlege äğzası, törle ädäbi büläklär iäse. Üzgärtü

9

Aqsaq Timer (9.04.1336, Xodja-İlgar, Keş, Çağatay olısı - 18.02.1405, Otrar, Timeridlär däwläte) — Urta Aziä mongol däwläte ämire. Çıñğızxan ğäskäre belän Mavaraennäher'ğä kilep urnaşqan, törkiläşkän (Çağatay telendä söyläşüçe) häm İslamnı qabul itkän barlas mongolları ğailäsendä tua. Üz däwlätendä qanunnar östenlegen urnaştıra, fännär, sänğätlärne üsterä. / SSRB çorı Sämärqand'ta anıñ mäyete cirlängän qabere açılğan könne Böyek Watan suğışı başlana. Üzgärtü

10

İvan Strod (10.04.1894, Lütsin öyäze administrativ üzäge Lütsin qalası, Vitebsk gubernası, / Rusiä İmperiäse - 4.02.1938, Mäskäw, RSFSR, / SSRB) — sovet ğäskär başlığı. Poläk näselle xärbi feldşer ğailäsendä tua, anası – latış. Berençe bötendönya suğışı, soñraq Qızıl Ğäskär saflarında Rusiä watandaşlar suğışında qatnaşa. Säyäsi zolım qorbanı. Üzgärtü

11

Djeyms Parkinson (11.04.1755 - 21.12.1824, London, Angliä / Böyekbritaniä) — ingliz tabib, ximik, geolog. Berençe frantsuz inqıylabı arqasında säyäsät belän qızıqsınıp kitä, Böyekbritaniä parlamentınıñ tübän pulatına ğadi xalıq wäkillären cıyu, bar il xalqına (şul isäptän xatın-qızlarğa da) saylaw xoquqı birelü kiräklege turında pamfletlar yaza. Bügen anıñ isemen taşuçı üzäk nerv sisteması awıruın 1817 yılda taswirlıy. Üzgärtü

12

Nailä Fatexova (12.04.1962, Mäskäw, RSFSR, / SSRB) — Rusiä Federatsiäseneñ atqazanğan cırçısı. 1986-2005 yıllarda Mäskäw ölkäse filarmoniäsendä vokalçı-solist. "Mädinä" möselman ansamblen oyıştıra, "Rux" prodüserlıq üzäge direktorı. Kompozitor häm tekstlar avtorı bularaq ta bilgele, mişär-tatarı. Üzgärtü

13

Näzifä Qadıyrova (13.04.1954, Başqort ASSRnıñ Uçalı rayonı Axun awılı, RSFSR, / SSRB) — estrada cırçısı. Ufa sänğät uquxanäsen tämamlağaç, cirle filarmoniädä solist bulıp eşli başlıy. SSRB / Rusiä Federatsiäse buylap häm çit illärdä çığışlar yasıy – törle xalıqlar cırların, romanslar başqara, xättä rok-operada cırlıy. Üzgärtü

14

Pötr Stolıpin (14.04.1862, / Saksoniä patşalığı başqalası Drezden şähäre, / Alman berlege - 18.09.1911, Kiev gubernası administrativ üzäge Kiev qalası, / Rusiä İmperiäse) — rus däwlät eşleklese. Grodno häm Sarıtaw gubernaları gubernatorı, Rusiä imperiäseneñ eçke eşlär ministrı häm xökümät başlığı. Pitırbur universitetınıñ fizika-matematika fakultetına kergändä, ximiä imtixanın Dmitriy Mendeleyev'qa tapşıra (bişle), çığarılış eşen Rusiä iqtisadı buyınça äzerli. Xalıq arasında populär bulmağan Sergey Vitte başlağan agrar islaxnı ütkärüe arqasında üterelä. Üzgärtü

15

Leonard Eyler (15.04.1707, Bazel, Şweytsariä - 18.09.1783, Sankt-Peterburg, / Rusiä İmperiäse) — alman matematik, mexanik, fizik, astronom. Pastor ğailäsendä tua, balaçağınnan uq matematika belän qızıqsına başlıy. Matematik analiz, optika, mexanika, astronomiä, häm xättä muzıka teoriäse kebek küp sanlı belem tarmaqlarına kerteme belän tanılğan. Üzgärtü

16

Anatol' Frans (16.04.1844, Parij - 12.10.1924, Sen-Sir-sür-Luar, Frantsiä) — frantsuz yazuçısı. Xezmät yulın bibliograf bularaq başlıy. 1870-71 yılğı Frantsuz-Pruss suğışınnan soñ "Le Temps" gazetası jurnalistı. Frantsuz akademiäse äğzäse, Ädäbiät ölkäsendä Nobel premiäse laureatı. Üzgärtü

17

Äkram Väliev (17.04.1924, Bögelmä kantonı'nıñ Aznaqay voloste İlbäk awılı - 10.08.1975, Aznaqay rayonı'nıñ İlbäk awılı, TASSR, RSFSR, / SSRB) — Sovetlar Berlege qaharmanı. SBKF äğzäse, Qızıl Ğäskäre'neñ uqçılar bülekçäse citäkçese. Qaharman yıldızı belän / Latviä SSR'nıñ Madona şähären azat itkändä kürsätkän batırlığı arqasında büläklänä. Böyek Watan suğışına qadär Burät ASSR'ında ğömer itä – Bagdarin posölığında qaharmanğa keçe häykäl bar. Üzgärtü

18

Aleksey Jigalkoviç (18.04.1996, Minsk, Belorusiä) — belarus cırlar avtorı häm başqaruçısı. Berniçä xalıqara cır bäygese laureatı, 2007 yılğı Balalar öçen Yevrovidenie cır bäygesen üze yazğan cırın cırlap ciñğän. 5 yäştän cırlıy, 9 dan – cırlar yaza. Urta mäktäpne betergäç, Belarus däwlät sänğät akademiäsendä televidenie rejissörlığına uqırğa kergän. Üzgärtü

19

Mariä Şarapova (19.04.1987, Xant-Mansi avtonomiäle okrugınıñ Nägan' qalası, Tömän ölkäse, RSFSR, / SSRB) — Rusiä Federatsiäse tennisçısı. Dönyanıñ berençe raketkası, Zur Başlıq yarışların cıyğan tenis uyınçısı. Tennis belän 4 yäştän şöğellänä, berençe trenerı – ätise. 1995 yıldan birle AQŞ yäşäp künegä. Çernobıl' häläkätennän zıyan kürgännäre öçen şähsi yärdäm fondın oyıştırğan. Üzgärtü

20

Adolf Hitler, Almaniä reyxskantslerı . Adolf Hitler (20 aprel 1889 - 30 aprel 1945) / Öçençe reyx diktatorı häm Natsi firqäse citäkçese buldı. 1933-1945 yıllarda ul da Almaniä kanslerı, xökümät başlığı häm däwlät başlığı bulıp eşli. Dönya tarixında Hitler iñ däräcäle citäkçelärdän berse. Hitler yärdämendä üskän xärbi-industrial kompleks Almaniäne Berençe bötendönya suğışı arqasında iqtisadi problemnärennän soñ ayaqqa bastıra. Şul uq waqıtta, berniçä distä million keşene yuq itkän İkençe bötendönya suğışı häm Holokostnıñ töp oyıştıruçılardan bulıp tora. Yuğarı noqtada Hitler xökümäte Awrupanıñ zur öleşen citäkli. Öçençe reyx ğäskäre qoral taşlawı aldınnan üz-üzen Berlindä üterä. Üzgärtü

21

Yelizaveta II (21.04.1926, London, Angliä, Böyekbritaniä) — Avstraliä, Böyekbritaniä, Kanada, Yaña Zelandiä häm başqa 12 bäysez il patşabikäse. Millätlär Duslığı xalıqara oyışması räsmi başlığı. Dönyä tarixında täxettä iñ ozaq utıruçı patşabikä. Üzgärtü

22

Säyet Menälsçikov (22.04.1936, Ruzay rayonı'nıñ Tatar Peşläse awılı, Mordva ASSR, RSFSR, / SSRB - 21.09.2000, Mäskäw, Rusiä Federatsiäse) — tatar kinematografist, quyuçı rässam. Noginsk şähäreneñ 14 nçe urta mäktäben, «1905 yıl» isemendäge Mäskäw ölkä sänğät ukuxanäseneñ teatr-dekoratsiä bülegen, VGİKnıñ sänğät fakultetın tämamlağan. 35 yıl däwamında «Mosfilm» kinostudiäseneñ rässam-quyuçısı bulıp eşli. Üzgärtü

23

Nikolay İlminskiy (23.04.1822, Penza gubernası administrativ üzäge Penza şähäre - 27.12.1891, Qazan gubernası administrativ üzäge Qazan şähäre, / Rusiä İmperiäse) — rus könçığışnı öyränüçe, möğallim. Qazan ruxani akademiäsendä tabiği fännär häm törek-tatar tele uqıtuçısı, pravoslav dini kitapların tatar telenä tärcemä itüçese. Tärcemä häm missionerlıq eşläre buyınça tikşerenülär öçen Sankt Peterburg häm Yaqın Könçığış illärenä säfärlär qıla. Keräşen Tatarları öçen kirill imläse nigezendä älifbanı tözi, mäktäpne aça. Bar rus bulmağannar öçen uqıtuçılarnı äzerläwçe seminariäsen buldıra häm ülemenä qadär citäkli. Üzgärtü

24

İvan Palantay (24.04.1886, Çabaksar öyäze'neñ Kokşamar awılı, Qazan gubernası, / Rusiä İmperiäse - 11.06.1926, Mäskäw şähäre, RSFSR, / SSRB) — mari sovet kompozitorı. Qazan muzıka uquxanäse qaramağındağı dirijor kurslarında uqığanda, 1906 yılda revolütsion demonstratsiädä qatnaşuı arqasında sörgengä sörelä, tik andağı säyäsi totqınnardan häm cirle xalıqtan xor oyıştıra. 1919 yıldan Krasnokokşayskida uqıtuçılar seminariäsendä muzıka häm cır uqıtuçısı bularaq eşli, xor öçen küp äsärlärne yazğan. Yoşkar-Olada bügen Palantay isemen uram häm muzıka uquxanäse yörtä, häykäl quyılğan. Üzgärtü

25

İvan Yakovlev (25.04.1848, Bua öyäzeneñ Küşki-Yaña Timbay awılı, Sember gubernası, / Rusiä İmperiäse - 23.10.1930, Mäskäw şähäre, RSFSR, / SSRB) — çuaş mäğrifätçese. Sember şähärendä irlär gimnaziäsen tämamlıy, berençe çuaş mäktäben (cv) nigezli. Qazan universitetında uqığanda uq borınğıdan onıtılğan bolğar runnarı urınına kirill imläse nigezendä yaña çuaş tele älifbasın täqdim itä. 1875-1919 yıllarda Qazan uqu-uqıtu okrugında çuaş mäktäpläre inspektorı bulıp eşli, xatını isä Sember çuaş mäktäbeneñ xatın-qızlar bülegen citäkli. Üzgärtü

26

Lüdwig Witgenştayn (26.04.1889, Vena, / Avstro-Vengriä imperiäse - 29.04.1951, Kembric, Angliä, Böyekbritaniä) — fälsäfäçe, mantıyqçı. Yuğarı belemen Böyekbritaniä'dä ala. Berençe bötendönya suğışına irekle bularaq bara, äsirlekkä elägä. İkençe Bötendönya suğışında sanitar bularaq eşli. Matematika, zihen häm tel fälsäfäse ölkäsendäge xezmätläre öçen tanılğan. Üzgärtü

27

Zöhrä Säxäbieva (27.04.1951, TASSRnıñ Sarman rayonı, RSFSR, / SSRB) — tatar millätle Sovetlar Berlege häm Rusiä Federatsiäse opera cırçısı. Tatar opera häm balet teatrında eşli başlağaç (1977), tormış iptäshe Xäydär Bigiçev belän tanışa. 1993 yildan birle Tatarstan Respublikası başqalası Qazanda däwlät konservatoriäse möğallimäse. Üzgärtü

28

Säddam Xösäyen (28.04.1937, Säläx-et-din provintsiäseneñ Äl-Äuca awılı, / Ğıyraq patşalığı - 30.12.2006, بغداد Bağdad, Ğıyraq) — gıyraqlı däwlät häm säyäsät eşleklese, diktatorı (1980-2003). Atasız üsä, 19 yäştä Baas ğäräp millätçeläre partiäsenä kerä, terrorçılıq törkemlärendä qatnaşa. Qähirä universitetlarında xoquq buyınça uqıy, Bağdad'tağı xärbi akademiäsen tämamlıy. 1979 yıldan de-fakto il başlığı, 1980'da prezident titulın ala. Üzgärtü

29

Anggun (29.04.1974, Dcäkarta, İndoneziä) — indoneziäle-frantsuz cırçı-köyyazar. 7 yäştä cır belän şöğellänä başlıy häm ike yıldan başqa balalar belän bergä cırlar albomın yazdıra. 1996 yıldan Sony Music Entertainment (en) şirkäte belän xezmättäşlek itä başlıy, 1997 yılğı "Qar belän qaplanğan Saxra" (en) xalıqara albomı Aziä cırçıları çığarğan iñ populär studiä albomnarı arasına kerä. 2009 dan birle Azıq-tölek häm awıl xucalığı oyışması global ilçese. 2015 yıldan Aziänıñ yaña yoldızları (en) cır bäygeseneñ jüri äğzaları arasında. Üzgärtü

30

Karl Fridrix Gauss (30.04.1777, Braunşweyg, / Braunşweyg hertsoglığı, / İzge Rim imperiäse - 23.02.1855, Göttingen, / Hannover patşalığı, / Alman berlege) — Alman matematika ğälime. Fäqir eşçe sıynıf ğailädä tua. Berençe açışların üsmer çağında yasıy, töp äsären 21 yäştä yaza. Üzgärtü