2023 ел
(2023 битеннән юнәлтелде)
 |
Бу мәкаләдә яки мәкалә өлешендә көтелгән вакыйгалар турында мәгълүмат бар. Монда әле булмаган вакыйгалар тасвирланган.
|
| Еллар |
|---|
| 2019 · 2020 · 2021 · 2022 — 2023 — 2024 · 2025 · 2026 · 2027 |
| Унъеллык |
| 2000-еллар · 2010-еллар — 2020-еллар — 2030-еллар · 2040-еллар |
| Гасырлар |
| XX гасыр — XXI гасыр — XXII гасыр |
2023 (ике мең егерме өченче) ел — кәбисә булмаган ел, милади тәкъвим буенча якшәмбе көнне башлана. Бу безнең эраның 2023 елы, III меңьеллыкның 23 елы, XXI гасырның 23 елы, XXI гасырның 3 унъеллыгының 3 елы, 2020 елларның 4 елы. 2023 елдан бирле 2 ел үтте.
Вакыйгалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Татарстанда Милли мәдәниятләр һәм гореф-гадәтләр елы игълан ителә.[1]- Русия Федерациясендә Педагог һәм остаз елы игълан ителә ― Россия Федерациясе Президенты В. В. Путинның 2022 елның 27 июнендәге Указы нигезендә [2].
- Шерлок Холмсның соңгы каноник басмасы иҗтимагый куллануга күчәчәк..
- Екатеринбурга 300 ел тулачак.
- 6 февральдә Төркиядә һәм Сүриядә көчле җир тетрәү була.
- 22 июнь — Татарстан Фәннәр академиясенә «гамәли академиклар» урынына чиновниклар Рифкать Миңнеханов, Марина Патяшина, Фәрит Мөхәммәтшин «сайлана».
- 15 сентябрь — Татарча Википедиядә беренче мәкалә язылуга 20 ел.
- 18 октябрь — Казанда ФСБ тарафыннан Азатлык радиосы журналисты Алсу Кормаш кулга алына.
Вафатлар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Гыйнвар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 11 гыйнвар ― Мортаза Рәхимов (88), Башкортстанның 1993-2010 еллардагы Президенты.[3]
- 15 гыйнвар ― Минсәгыйть Шакиров (74), Чирмешән районының 2006-2010 еллардагы Башлыгы.[4]
- 29 гыйнвар ― Марат Садыйков (53), ТР сәламәтлек саклау министры (2018-2023).[5]
- 31 гыйнвар ― Кадрия Нурмәмбәт (89), Румыниянең кырым-татар җырчысы.[6]
Февраль
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 2 февраль ― Йолдыз Нигъмәтуллина (93), филология фәннәре докторы, әдәбият белгече.[7]
- 12 февраль — Вадим Габдерәшитов,
- 26 февраль — Марат Сираев (86), ТАССР министры.[8]
Март
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 6 март — Алтер Литвин (91), Казан университетының атказанган профессоры.[9]
- 18 март — Гарифҗан Галиев (95), укытучы, музей директоры.[10]
- 19 март — Эмиль Җәләлетдинов (89), җырчы, ТАССР халык (1973), РСФСР атказанган (1982) артисты.[11]
Апрель
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 26 апрель — Ягъфәр Гарипов (82), социолог.
- 30 апрель — Вячеслав Зайцев (85), рәссам-модельер.[12]
Май
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 4 май — Шәүкәт Әмиров (75), балалайкачы, ректор, РФ халык артисты, ТР атказанган сәнгать эшлеклесе.[13]
- 5 май — Юрий Коноплёв (83), КДУ ректоры (1990―2001).[14]
Июнь
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 11 июнь ― Рәшит Мостафин (77), гармунчы, ТАССР халык артисты (1986).[15]
- 21 июнь ― Зинфәр Исмәгыйлев (75), фән докторы, РФ ФА академигы.[16]
Июль
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 30 июль ― Валерий Куприянов (83), техник фәннәр докторы (1988), профессор (1991), КИСИ-КГАСУ ректоры (1988―2008), ТР атказанган фән эшлеклесе.[17]
Август
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 18 август ― Мирфатыйх Зәкиев (95), фән докторы, профессор, ТР ФА академигы[18].
- 21 август ― Лев Васильев (98), «КАМАЗ»ны оештыручы һәм автогигантның беренче генераль директоры[19].
Сентябрь
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 1 сентябрь ― Рашат Низами (73), язучы, Татарстанның атказанган сәнгать эшлеклесе[20].
- 1 сентябрь ― Раббани Шәрипов (87), милли көрәш буенча РСФСР чемпионы[21].
- 14 сентябрь ― Флёра Сөләйманова (84), җырчы, Татарстанның халык артисты[22].
Октябрь
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 20 октябрь ― Разил Вәлиев (76), Татарстанның халык шагыйре (2011)[23].
- 23 октябрь ― Флюра Бикмурзина (84), «Татарстан» дәүләт телерадиокомпаниясе режиссеры[24].
- 27 октябрь ― Владимир Попов (99), рәссам, Тукай бүләге иясе[25].
Ноябрь
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 9 ноябрь ― Рөстәм Килдебәков (89), рәссам, Тукай премиясе лауреаты[26].
- 11 ноябрь ― Азат Абдуллин (92), Башкортстанның халык язучысы[27].
- 20 ноябрь ― Әман Түлиев (79), Кемерово өлкәсе губернаторы (1997―2018)[28][29].
- 28 ноябрь ― Наилә Гәрәева (83), РФ атказанган, ТР халык артисты, Тукай премиясе лауреаты[30].
- 29 ноябрь ― Генри Киссинджер (100), АКШ дәүләт сәркәтибе (1973―1977) [31].
Декабрь
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 24 декабрь ― Искәндәр Биктаһиров (72), җырчы [32].
- 28 декабрь ― Эдуард Хәмитов (86), БДПУ ректоры (1983―2005)[33].
- 31 декабрь ― Назыйм Ханзафаров (86), филология фәннәре докторы[34].
Г. Тукай исемендәге дәүләт премиясе лауреатлары
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Нобель премиясе лауреатлары
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- медицина өлкәсендә ― Каталин Карико (Маҗарстаннан, АКШта эшли), Дрю Вайсман (АКШ)
- физика өлкәсендә ― АКШтан Пьер Агостини, Германиядән Ференц Крауш һәм Швециядән Энн Л’Юлье
- химия өлкәсендә ― Мунги Бавенди, Луи Брус, Алексей Екимов (АКШта эшләүчеләр)
- әдәбият өлкәсендә ― Йон Фоссе
- Нобель тынычлык бүләге ― Нәргиз Мөхәммәди
- икътисад өлкәсендә ― Клаудия Голдин (АКШ)
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2023-02-01, retrieved 2023-02-01
- ↑ Указ о проведении Года педагога и наставника. Президент России
- ↑ Ляйсан Закирова. Первый президент Башкирии Муртаза Рахимов упокоился на мусульманском кладбище в Уфе. ИА «Башинформ» , 13.01.2023
- ↑ Беренче ике чакырылыш Дәүләт Советы депутаты Минсәгыйть Шакиров вафат. Татар-информ, 15.01.2023
- ↑ Татарстанның сәламәтлек саклау министры Марат Садыйков вафат. Татар-информ, 29.01.2023
- ↑ S-a stins din viață priveghetoarea cântecului popular tătăresc și turcesc, Kadriye Nurmambet (1932-2023). radioconstanta.ro, 1.02.2023
- ↑ Рузилә Мөхәммәтова. Күренекле галим, Казан университеты профессоры Йолдыз Нигъмәтуллина вафат. Татар-информ, 2.02.2023
- ↑ Татарстан Үзәк сайлау комиссиясенең элеккеге рәисе Марат Сираев вафат. Татар-информ, 27.02.2023
- ↑ Скончался заслуженный профессор Казанского университета Алтер Литвин. tatarstan24.tv, 6.03.2023
- ↑ Рузилә Мөхәммәтова. Балтач районы «Халыклар дуслыгы» музее директоры, сугыш ветераны Гарифҗан Галиев вафат. Татар-информ, 18.03.2023
- ↑ Татар музыкаль мәдәниятенең күренекле вәкиле Эмиль Усман улы Җәләлетдинов вафат булды. Татарстан Республикасы Мәдәният министрлыгы, 19.03.2023
- ↑ Умер Вячеслав Зайцев / STARHIT (рус.)
- ↑ Россиянең халык артисты, Татарстанның атказанган сәнгать эшлеклесе Шәүкәт Әмиров вафат. Татар-информ, 4.05.2023
- ↑ Казан университетының элеккеге ректоры Юрий Коноплев вафат. Татар-информ, 5.05.2023
- ↑ Рузилә Мөхәммәтова. Мәшһүр музыкант, виртуоз баянчы, композитор Рәшит Мостафин вафат. Татар-информ, 11.06.2023
- ↑ Академия наук Республики Татарстан выражает искренние соболезнования родным и близким в связи с кончиной ИСМАГИЛОВА ЗИНФЕРА РИШАТОВИЧА. АН РТ, 22.06.2023
- ↑ Скончался бывший ректор КГАСУ Валерий Куприянов. Вести Татарстан, 30.07.2023
- ↑ Галим Мирфатыйх Зәкиев вафат. Татар-информ, 19.08.2023
- ↑ Миңнеханов «КАМАЗ»ның беренче җитәкчесе Васильевның якыннарының кайгысын уртаклашты. Татар-информ, 21.08.2023
- ↑ Рашат Низамиев вафат. Шәһри Казан, 1.09.2023
- ↑ Энҗе Габдуллина. Танылган көрәшче Раббани Шәрипов вафат. Татар-информ, 1.09.2023
- ↑ Рузилә Мөхәммәтова. Татарстанның халык артисты Флера Сөләйманова вафат. Татар-информ, 14.09.2023
- ↑ Рифат Каюмов. Разил Вәлиев вафат. Татар-информ, 20.10.2023
- ↑ Рәмис Латыйпов. «Телевидениегә нигез салучыларның берсе – Флера Бикмурзинаның вафатын белми дә калдык». Интертат, 23.10.2023
- ↑ Ушел из жизни народный художник ТАССР, участник Великой Отечественной Владимир Попов. Татар-информ, 27.10.2023
- ↑ 89 яшендә Татарстанның халык рәссамы Рөстәм Килдебәков вафат булды. Татар-информ, 10.11.2023
- ↑ Башкортстанның халык язучысы Азат Абдуллин вафат. Татар-информ, 11.11.2023
- ↑ Умер бывший губернатор Кемеровской области Аман Тулеев. Ведомости. 20.11.2023(рус.)
- ↑ Миңнеханов Аман Тулеевның хатынына һәм Кузбасс җитәкчелегенә кайгы уртаклашу белдерде. Татар-информ, 20.11.2023
- ↑ Камал театрының күренекле актрисасы Наилә Гәрәева вафат. Татар-информ, 28.11.2029
- ↑ Henry Kissinger, dominant U.S. diplomat of Cold War era, dies aged 100. Reuters, 30.11.2023(ингл.)
- ↑ Бүген, 24 декабрь көнне, 72 яшендә Татарстанның халык артисты Биктаһиров Искәндәр Исмәгыйль улы арабыздан мәңгелеккә китте
- ↑ Лейла Аралбаева. В Уфе ушел из жизни бывший ректор Башкирского педуниверситета Эдуард Хамитов. ИА «Башинформ», 28.12.2023
- ↑ Рузилә Мөхәммәтова. Татарстан Республикасы Дәүләт гербының идея авторы Назыйм Ханзафаров вафат. Татар-информ, 31.12.2023