Киров өлкәсе

Русия Федерациясе субъекты
Киров өлкәсе Кировская область
Байрак Герб
Башкала	Киров
Мәйдан	30-нче
- Барлыгы - Су	120 374 км2 0,5%
Халык саны	36-нче
- Барлыгы - Халык тыгызлыгы	1 341 265 кеше (2010) 11 кеше/км2
Тулаем региональ продукт	50-нче
- Барлык, агымдагы бәядә - Кеше башына	166,2 млрд. сум (2010) 107,2 мең сум
Федераль округы	Идел буе
Икътисади районы	Идел-Нократ
Рәсми тел(ләр)	рус теле
Губернатор	Никита Белых
Законнар чыгару Җыелышы рәисе	Алексей Ивонин
РФ субъекты коды	43
Сәгать поясы	MSK (UTC+4)
Бүләкләр:

Ки́ров өлкәсе́ – Рәсәй Федерациясенең Аурупа өлеше субъекты. Мәйданы - 120 800 км².

Өлкә үзәге – Киров шәһәре.

География

Чиктәшлек

Як	Рәсәй субъекты
Төньяк	Коми Республикасы Архангельск өлкәсе
Көнчыгыш	Пермь өлкәсе Удмуртия Республикасы
Көньяк	Татарстан Мари Ил
Көнбатыш	Вологда өлкәсе Кострома өлкәсе Түбән Новгород өлкәсе

Рельеф

Өлкәсенең уртасында - Вятские Увалы калкулыгы, көньяк-көнчыгышында - Төньяк Чулман калкулыгы, төньягында - Северные Увалы калкулыгы.

Гидрография

Өлкәсендә 19753 елга бар. Северные Увалы калкулыгы ике (Идел һәм Төньяк Двина) елга бассейнны булә. Эре елгалар — Нократ, Молома, Пижма, Луза, Кобра, Чүпче.

Климат

Гыйнварның урта температурасы -13...-15 °C, июльнең урта температурасы +15...+17 °C. Максималь температуралар +38...+40 °C-ка җитә, минималь температура -45...-50 °C. Урта ел явымнар саны - 500-680 мм.

Табигать байлыклары

Агачлар (күбесенчә ылыслы), фосфоритлар, торф, җәнлек мехы, су һәм җир ресурслары. Минераль чимал запслары да бар: известьташлар, мергельләр, балчыклар. Кечкенә нефть запаслары бар; бетонит балчык ятмалары.

Өлкәсендә Аурупада иң зур Нократ-Чулман фософоритлар чыганагы бар.

Тарих

Моны да карагыз: Вятка губернасы, Киров крае

Хәзерге Киров өлкәсенең территориясендә Вятка иле XII-XV гасырларда булса да, славяннар бу җирләрдә күпләп XIV гасырның икенче яртысында урнашташтыра башладылар. Бу җирләрнең төп халыклар фин-угыр һәм төрки кабиләләре иде.

1796—1929 елларда хәзерге өлкәнең җирләре Нократ губернасы составында иделәр. 1929—1934 елда Түбән Новгород өлкәсе (1929 елның июленнән - Түбән Новгород өлкәсе, 1932 елдан - Горький крае) составында иде. 1934 елда аның составыннан Киров крае буларак аерылып чыгарылган. 1936 елның декабрьдән - Киров өлкәсе.

Халык

Моны да карагыз: Киров өлкәсе халкы

Шәһәрләрдә халыкның 72,1% өлеше яши (2009)

2002 ел

• Урыс халкы – 1 365 438 кеше
• Татар халкы – 43 415 кеше
• Мари халкы – 38 930 кеше
• Удмурт халкы – 17 952 кеше
• Украин халкы – 11 399 кеше
• Белорус халкы – 2 846 кеше
• Әзербайҗан халкы – 2 503 кеше
• Әрмән халкы – 2 123 кеше
• Чуаш халкы – 1 856 кеше
• Чегән халкы – 1 499 кеше
• Немец халкы – 1 482 кеше
• Молдова халкы – 1 269 кеше
• Коми халкы – 1 054 кеше
• Милләтен әйтмәгән кеше саны – 3 823

Торак пунктлары

Киров өлкәсенең эре шәһәрләре

№	Шәһәр	Халык саны	№	Шәһәр	Халык саны	Киров
1	Киров	473 668	11	Белая Холуница	11 232
2	Кирово-Чепецк	80 920	12	Зуевка	11 198
3	Нократ Аланы	35 159	13	Кирс	10 420
4	Слободской	34 462	14	Уржум	10 213
5	Котельнич	24 979	15	Вахруши	9 715
6	Омутнинск	23 618	16	Нолинск	9 556
7	Яранск	17 252	17	Малмыж	8 265
8	Советск	16 592	18	Оричи	7 962
9	Сосновка	11 960	19	Мурыгино	7 665
10	Луза	11 262	20	Восточный	7 223
2010 елның җанисәбе буенча

Административ бүленеше

Районнар

• Арбаж районы (район үзәге - штп Арбаж)
• Афанасьево районы (штп Афанасьево)
• Белая Холуница районы (Белая Холуница ш.)
• Богородское районы (штп Богородское)
• Верхошижемье районы (штп Верхоижемье)
• Даровской районы (штп Даровской)
• Зуевка районы (Зуевка ш.)
• Кикнур районы (штп Кикнур)
• Кильмезь районы (штп Кильмезь)
• Кирово-Чепецк районы (Кирово-Чепецк ш.)
• Котельнич районы (Котельнич ш.)
• Кумёны районы (штп Кумёны)
• Лебяжье районы (штп Лебяжье)
• Луза районы (Луза ш.)
• Малмыж районы (Малмыж ш.)
• Мураши районы (Мураши ш.)
• Нагорск районы (штп Нагорск)
• Нема районы (штп Нема)
• Нократ Аланы районы (Нократ Аланы ш.)
• Нолинск районы (Нолинск ш.)
• Омутнинск районы (Омутнинск ш.)
• Опарино районы (штп Опарино)
• Оричи районы (штп Оричи)
• Орлов районы (Орлов ш.)
• Пижанка районы (штп Пижанка)
• Подосиновец районы (штп Подосиновец)
• Санчурск районы (штп Санчурск)
• Свеча районы (штп Свеча)
• Слободской районы (Слободской ш.)
• Советск районы (Советск ш.)
• Суна районы (штп Суна)
• Тужа районы (штп Тужа)
• Уни районы (штп Уни)
• Уржум районы (Уржум ш.)
• Фалёнки районы (штп Фалёнки)
• Шабалино районы (штп Ленинское)
• Югары Кама районы (Кирс ш.)
• Юрья районы (штп Юрья)
• Яранск районы (Яранск ш.)

Шәһәр округлары:

• Киров
• Нократ Аланы
• Кирово-Чепецк
• Котельнич
• Слободской
• Перовомайский ябык административ-территориаль берәмлеге.

Икътисад

Сәнәгатьнең төп тармаклары: машиналар төзү һәм металл эшкәртү; кара һәм төсле металлургия; химик, агач, агач эшкәртү, целлюлоза-кәгазь; җиңел һәм азык-төлек сәнәгате.

Авыл хуҗалыгы

Авыл хуҗалаыгында төп тармагы - терлекчелек.

Транспорт

Кировта "Победилово" аэропорты урнаша.

Киров өлкәсе аша үтә торган тимер юллар Русиянең үзәкне Урал, Себер һәм Ерак Көнчыгыш белән (Транссиб) элемтә урнаштыралар.

• Гайна-Кай тимер юлы