Чукотка автономияле округы

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Чукотка автономияле округы latin yazuında])
Русия Федерациясе субъекты
Чукотка автономияле округы
Чукотский автономный округ
Чукоткакэн автономныкэн округ
Flag of Chukotka.svg Coat of Arms of Chukotka.svg
Байрак Илтамга

Русия харитасында Чукотка автономияле округы

Административ үзәк

Анадыр

Мәйдан

7-нче

- Барлыгы
- Су мәйданы өлеше

721 481 км²
3,3

Халык саны

82-нче

- Барлыгы
- Халык тыгызлыгы

↘50 540[1] (2015)

0.07 кеше/км²

ТРП

78-нче

- Барлыгы, агымдагы бәяләрдә
- Кеше башына

42,0 млрд. сум (2010)

831,1 мең сум

Бүҗет керемнәре

- Барлыгы

14,85[2] млрд руб. (2011)

Федераль бүлге

Ерак Көнчыгыш федераль округы

Икътисади район

Ерак Көнчыгыш икътисади район

Рәсми тел(ләр)

рус теле

Губернатор

Владислав Кузнецов (в.в.б.)[3]
Ил көе гимн Чукотского автономного округа[d]
РФ субъекты коды 87
ISO 3166-2 коды RU-CHU

ГАТОБК коды

77

Чуко́тка автоно́мияле о́кругы (рус. Чукотский автономный округ, чук. Чукоткакэн автономныкэн округ) — Россия Федерациясенең Ерак Көнчыгышында урнашкан субъекты. Ерак Көнчыгыш федераль округынә керә.

Административ үзәге — Анадыр шәһәре.

Чиктәшлек[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Як Россия субъекты
Көнбатыш Якутия республикасы
Көнчыгыш АКШ (диңгез буенча)
Көньяк-көнбатыш Магадан өлкәсе
Көньяк Камчатка крае

География[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чукотка автономияле округы Россияның төньяк-көнбатышында урнаша. Бөтен Чукотка ярымутравын били, кыйтга өлешеннән тыш берничә утравында да урнаша.

Көнчыгыш Себер, Чукотка һәм Беринг дингезләре белән юыла.

  • Төп елгалар — Анадыр, Омолон, Великая, Амгуэма, Зур һәм Кече Анюйлар.
  • Иң зур күлләр — Краснено, Эльгыгытгын, Пекульнейское.

Чукотка автономияле округы - чик буе зонасы. Чукоткага барыр өчен чит илле кешеләргә ФСБның рөхсәте кирәк.

Климат[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Округ күбесенчә Төньяк поляр түгәрәге артында урнашкан. Шуңа күрә анда каты субарктик климат, кыш 10 ай уза. Гыйнварның урта температурасы -15...-39 °C, июльнең +5...+10 °C. Явымнар 200-500 мм ел эчендә.

Файдалы казылмалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Табигый газ, нефть, алтын, күмер, аккургаш, вольфрам, терекөмеш.

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чукотка милли округы 1930 елның 13 декабрендә Ерак Көнчыгыш крае составында барлыкка килгән. 1938-1951 елларда Хабарау краеның Камчатка өлкәсе составында булган.

1951 елда округ Хабарау краеның туры буйсынуына күчкән.

1953 елның 3 декабрьдә Магадан өлкәсенең составына керә; 1977 елда исемен Чукотка автономияле округына алыштыра.

1992 елда ЧАО Магадан өлкәсенең составыннан чыга.

Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Халык 1939 1959 1970 1979 1989 2002 (* 2012 елның 26 гыйнвар көнендә архивланган.) 2010[4]
Руслар 5,2 (24,1 %) 28,3 (60,7 %) 70,5 (69,7 %) 96,4 (68,9 %) 108,3 (66,1 %) 27,9 (51,9 %) 25,1 (52,5 %)
Чукчалар 12,1 (56,3 %) 10,0 (21,4 %) 11,0 (10,9 %) 11,3 (8,1 %) 11,9 (7,3 %) 12,6 (23,4 %) 12,8 (26,7 %)
Украиннар 0,6 (2,7 %) 3,5 (7,6 %) 10,4 (10,3 %) 20,1 (14,4 %) 27,6 (16,8 %) 5,0 (9,2 %) 2,9 (6,0 %)
Юпик эскимослар … 1,1 (2,3 %) 1,1 (1,1 %) 1,3 (0,9 %) 1,5 (0,9 %) 1,5 (2,85 %) 1,5 (3,2 %)
Эвеннар 0,8 (3,8 %) 0,8 (1,8 %) 1,1 (1,0 %) 1,0 (0,7 %) 1,3 (0,8 %) 1,4 (2,6 %) 1,4 (2,9 %)
Чуваннар … … … … 0,9 (0,6 %) 1,0 (1,8 %) 0,9 (1,9 %)
Белоруслар … 0,6 (1,2 %) 1,7 (1,6 %) 2,4 (1,7 %) 3,0 (1,9 %) 0,5 (1,0 %) -
Татарлар … 0,5 (1,1 %) 1,6 (1,6 %) 2,0 (1,4 %) 2,3 (1,4 %) 0,5 (1,0 %) -

Шәһәрләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Халык саны, кеше
Шәһәр 1959 1970 1979 1989 2002 2010[4]
Анадыр 5859 7703 12 241 17 094 11 038 13 525
Билибино 635 10 693 12 711 15 558 6181 5504
Певек 5752 10 528 11 060 12 915 5206 4161

Административ-территориаль бүленеш[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Next.svg Төп мәкалә: Чукотка автономияле округының административ-территориаль бүленеше


Торак пунктлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чукотка автономияле округының эре торак пунктлары

№ Шәһәр Халык саны № Торак пункт Халык саны
Карау • Бәхәс • Үзгәртү

Anadyr harbour3.jpg
Анадыр

1 Анадыр 13 045 11 Усть-Белая 873
2 Билибино 5 556 12 Марково 809
3 Певек 4 162 13 Рыркайпий 766
4 Угольные Копи 3 368 14 Уэлен 720
5 Эгвекинот 2 790 15 Нешкан 704
6 Провидения 1 970 16 Канчалан 629
7 Лаврентия 1 459 17 Амгуэма 521
8 Беринговский 1 401 18 Рыткучи 517
9 Лорино 1 267 19 Ваеги 497
10 Омолон 873 20 Мыс Шмидта 492
2010 елның җанисәбе буенча[5]


Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чукотка автономияле округы ТРП кеше башына буенча дүртенче урын ала (2008); икътисадның нигезе - алтын приисклары һәм рудниклар.

Сәнәгать[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Билибино шәһәрендә АЭС эшли; Күмер чыгарыла, балык эшкәртү предприятеләре эшли.

Транспорт[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Күбесенчә авиа- һәм диңгез буе транспорты.

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2015 года и в среднем за 2014 год (опубликовано 17 марта 2015 год). әлеге чыганактан 2015-03-18 архивланды. 2015-03-18 тикшерелгән.
  2. ↑ Закон о бюджете
  3. ↑ Галина Бахшиева. И.о. главы Чукотки стал экс-депутат парламента Башкирии Владимир Кузнецов. ИА «Башинформ», 16.03.2023
  4. ↑ 4,0 4,1 Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года, archived from the original on 2020-05-01, retrieved 2012-01-04 
  5. ↑ ЧИСЛЕННОСТЬ И РАЗМЕЩЕНИЕ НАСЕЛЕНИЯ ЧУКОТСКОГО АО., archived from the original on 2015-04-02, retrieved 2013-07-10 

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Бу тема башка проектларда:
Commons-logo.svg Викиҗыентыктагы медиафайллар?
Чыганагы — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Чукотка_автономияле_округы&oldid=3815778