Эчтәлеккә күчү

Новосибирск өлкәсе

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Новосибирск өлкәсе latin yazuında])
Новосибирск өлкәсе
Байрак[d]Илтамга[d]
Нигезләнү датасы 28 сентябрь 1937
Сурәт
Дәүләт  Россия
Башкала Новосибирск
Административ-территориаль берәмлек Россия[1]
Сәгать поясы KRAT[d], Азия/Новосибирск[d][2] һәм UTC+07:00
Геомәгълүматлар Data:Russia/Novosibirsk Oblast.map
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы Губернатор Новосибирской области[d]
Хөкүмәт башлыгы Андрей Травников[d]
Канунбирү органы Законодательное собрание Новосибирской области[d]
Халык саны 2 785 836 (1 гыйнвар 2021)
Административ бүленеше Новосибирск, Бердск, Искитим, Кольцово[d], Городской округ город Обь[d], Баган районы, Бараба районы, Болотное районы, Венгерово районы, Довольное районы, Здвинск районы, Искитим районы, Карасук районы, Каргат районы, Колыван районы, Коченёво районы, Кочки районы, Краснозёрское районы, Куйбышев районы, Купино районы, Кыштау районы, Маслянино районы, Мошково районы, Навасебер районы, Урда районы (Новосибирск өлкәсе), Северное районы (Новосибирск өлкәсе), Созын районы, Татарск районы, Тогучин районы, Уба районы, Устарка районы, Чаный районы, Черепаново районы, Чистоозёрное районы һәм Чулым районы
Нәрсә белән чиктәш Омск өлкәсе, Тум өлкәсе, Кемерово өлкәсе, Алтай крае һәм Павлодар өлкәсе
Кулланылган тел cебер татар теле
Мәйдан 178 200 км²
Рәсми веб-сайт nso.ru(рус.)
Харита сурәте
Тематик география география Новосибирской области[d]
Феноменның икътисады economy of Novosibirsk Oblast[d]
Җирле телефон коды 383
Номер тамгасы коды 54 һәм 154
Монда җирләнгәннәр төркеме [d]
Карта
 Новосибирск өлкәсе Викиҗыентыкта

Новосибирск өлкәсе (рус. Новосибирская область) — Россия Федерациясенең субъекты.

Өлкә үзәге – Новосибирск шәһәре.

Як Россия субъекты яки дәүләт
Төньяк Тум өлкәсе
Көнбатыш Омск өлкәсе
Көньяк-көнбатыш Казакъстан
Көньяк Алтай крае
Көнчыгыш Кемерово өлкәсе

Новосибирск өлкәсе Көнбатыш Себер тигезлегенең көньяк-көнбатышында өлешендә, башлыча Об һәм Иртеш елгалар арасында урнаша, Васүган тигезлегенең көньягын һәм Бараба түбәнлеген биләп тора.

Төп елгалар — Об, Омь һәм Тара. Өлкәнең үзәгендә һәм көньяк-көнбатышында эре күлләр урнашалар: Чаны, Сартлан, Убинское, Урүм. Сазлыклар өлкә мәйданының 28% өлешен биләп торалар.

Кискен континенталь климаты; июльнең урта температурасы — +18…+20 °С, гыйнварның урта температурасы — -16…-20 °С. Уртача еллык явым-төшем күләме — 450-500 мм.

Навасебeр өлкәсе халыкара стандарт буенча Omsk Time Zone (OMST) сәгать поясында урнаша. Бу сан, UTC системасы буенча исәпләгәндә, +7:00 гә тигез.

Асаба халыклар — бараба татарлары һәм чатлар. yрыcлар XVII гасыр ахырында төпләнергә башлыйлар.

XVIII гасыр башында Бердск острогы нигезләнә, 1722 елда Себер саклану сызыгы (Усть-Тартас, Каинск, Убинское ныгытмалары) корыла.

1921 елга кадәр Новосибирск өлкәсе территориясе Тум губернасы, 19211925 елларда — Новониколаевск губернасы, 19251930 елларда — Себер крае, 19301937 елларда — Көнбатыш Себер крае кергән. 1937 елда ССРБ ҮБК карары белән Көнбатыш Себер крае Алтай краена һәм Новосибирск өлкәсенә бүленә.

1943 елда өлкә cаcтафыннан Кемерово өлкәсе, ә 1944 елдаТум өлкәсе чыгарыла.

Новосибирск өлкәсенең эре торак пунктлары


Новосибирск

Искитим

Шәһәр Халык саны Шәһәр Халык саны


Куйбышев

Бараба

1 Новосибирск 1 473 737 11 Черепаново 19 803
2 Бердск 97 288 12 Краснообск 18 448
3 Искитим 60 072 13 Болотное 16 570
4 Куйбышев 45 298 14 Коченөво 16 374
5 Бараба 30 394 15 Созын 15 364
6 Карасук 28 586 16 Купино 14 893
7 Обь 25 383 17 Масләнино 13 102
8 Татарск 24 217 18 Кольцово 12 319
9 Тогучин 21 900 19 Криводановка 11 984
10 Линөво 20 707 20 Колывань 11 842
2010 елның җанисәбе буенча


Халык 1959[3] 1970[4] 1979[5] 1989[6] 2002[7] 2010
К. с. % К. с. % К. с. % К. с. % К. с. % К. с. %
руслар 2 056 945 89,5% 2 286 554 91,3% 2 407 183 91,9% 2 556 934 92,0% 2 504 147 93,0% 2 365 845 88,7%
алманнар 78 769 3,4% 67 931 2,7% 64 895 2,5% 61 479 2,2% 47 275 1,8% 30 924 1,2%
татарлар 24 925 1,1% 28 823 1,2% 28 547 1,1% 29 428 1,1% 27 874 1,0% 24 158 0,9%
украиннар 62 261 2,7% 47 583 1,9% 46 997 1,8% 51 027 1,8% 33 793 1,3% 22 098 0,8%
башкалар 124 990 3,3% 143 694 2,9% 137 338 2,7% 52 485 2,9% 48 421 2,9% 222 828 8,4%
барлык 2 298 481 100,0% 2 505 249 100,0% 2 620 130 100,0% 2 778 724 100,0% 2 692 251 100,0% 2 665 853 100,0%

Новосибирск өлкәсе татарлары

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Моны да карагыз: Бараба татарлары

Татарлар күпләп Чан (халкының 11,1% өлеше, 2002), Куйбышев (7,1%), Кыштау (6,9%), Бараба (4,7%), һәм Уба (4,5%) районнарында торалар.

Адимнистратив бүленеше

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Новосибирск өлкәсе районнары
  1. Кыштау районы
  2. Северное районы
  3. Усть-Тарка районы
  4. Венгерово районы
  5. Куйбышев районы
  6. Татарск районы
  7. Чан районы
  8. Бараба районы
  9. Чистоозёрное районы
  10. Купино районы
  1. Здвинск районы
  2. Баган районы
  3. Карасук районы
  4. Уба районы
  5. Каргат районы
  6. Довольное районы
  7. Краснозёрское районы
  8. Кочки районы
  9. Чулым районы
  10. Колыван районы
  1. Коченёво районы
  2. Урда районы
  3. Созын районы
  4. Искитим районы
  5. Черепаново районы
  6. Маслянино районы
  7. Тогучин районы
  8. Болотное районы
  9. Мошково районы
  10. Новосибирск районы
  1. Новосибирск
  2. Бердск
Бараба тимер юлы вокзалы

җɵᴍһүриятның сәнәгате күбесенчә Новосибирск агломерациясендә урнаша (монда өлкә сәнәгый продукциясенең якынча 82% өлеше җитештерелгән).[8]

Өлкә икътсадында бөртек җитештерүгә һәм ит-сөт терлекчегенә махсуслаштырылган авыл хуҗалыгы зур ролен уйный.

Авиация транспорты: «Толмачөво» халыкара аэропорты

Тимер юл транспорты: Транссебер магистрале; тимер юлларның гомуми озынлыгы — 1530 км (Көнбатыш Себер тимер юлы белән хезмәтләндерелә).

aфтамабᴎᴫ транспорты: Өлкә территориясе аша М51 (ЧиләбеКурганПетропавелОмскНовосибирск), М53 (НовосибирскБийскМонголия белән чиге), М53 (Новосибирск — (Тум —) КемеровоКрасноярскӨpкет), Р380 (НовосибирскКамень-на-ОбиБарнавыл), Р384 (НовосибирскЛенинск-КузнецкийКемерово), автоюллар баралар.

Шулай ук карагыз

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]