Алтай Республикасы
Байрак
| |
Башкала | Таулы Алтай |
---|---|
Халык саны | 220 934 (1 гыйнвар 2021) ![]() |
Нигезләнгән | 8 февраль 1992 ![]() |
Сәгать кушагы | Омск вакыты, Красноярск вакыты, UTC+07:00 |
Рәсми тел | рус теле, Көньяк Алтай теле |
География | |
Lleoliad | Алтай, Көнбатыш Себер ![]() |
Мәйдан | 92,903 км² |
Координатлар | 50.92°N 86.92°E ![]() |
RU-AL ![]() | |
Хөкүмәт башлыгы | Олег Хорохордин |
![]() | |
Икътисад | |
Башка мәгълүмат | |
Ярдәм телефоннары |
Алта́й Республикасы́ (Таулы Алтай, алт. Алтай Республика, рус. Республика Алтай) — Россия Федерациясе белән берләшкән [1] , Алтай таулары эчендә урнашкан Россия Федерациясе субъекты, Себер федераль округына керә.
Башкаласы — Таулы Алтай шәһәре.
Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
1922 елда Ойрот автоном өлкәсе буларак оеша, 1948 елда Таулы Алтай өлкәсе исемен ала. 1990 елдан Таулы Алтай АССР, 1991 елдан Таулы Алтай Республикасы, 1992 елдан Алтай Республикасы.
Географик мәгълүмат[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Республика Алтай таулары белән уратып алынган, бер-бер артлы тезелгән тау сыртларында урнашкан.
Алтай Республикасы алтын, мәрмәр, тау бәллүре, төрле сирәк металларга бай.
Климаты — уртача континенталь. Кыш озын һәм суык. Гыйнварьда уртача температура -15°Cтан алып, тауларда -32°Cка кадәр җитә. Июль аенда уртача температура +19°C, +22°C, тауларда исә +14°C, +16°C.
Тауларда уртача еллык температура -6°C.
Административ-территориаль бүленеш[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

№ | Район | Административ үзәк |
---|---|---|
1 | Кош-Агач районы | Кош-Агач |
2 | Майма районы | Майма |
3 | Онгуда районы | Онгудай |
4 | Турочак районы | Турочак |
5 | Улаганский районы | Улаган |
6 | Усть-Кан районы | Усть-Кан |
7 | Усть-Кокса районы | Усть-Кокса |
8 | Чемал районы | Чемал |
9 | Чоя районы | Чоя |
10 | Шебалино районы | Шебалино |
Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Хуҗалыкның төп юнәлеше — терлекчелек, пантлы боланчылык, дөячелек, аучылык.
Биредә агач эшкәртү, җиңел, күн сәнәгате үсеш ала. Төзелеш материаллары җитештерелә. Алтын табыла (Веселый руднигы һәм Майск, Талон бистәсе). Чемал ГЭСы бар. Туризм — Телецкое (Алтынкүл, алт. Алтын Кӧл) күле.
Республиканың төп магистрале — Чуйск тракты (Бийсктан алып Монголиягә кадәр бара).
Татарлар һәм алтайлылар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
«Алтай таулары төрки халыкларның алтын бишеге» — дигән әһәмиятле сүзләр Казахстанда[2] да, Төркиядә дә, Татарстанда[3] да, һ.б. өлкәләрдә дә еш ишетелә. Бу әйтем Алтай тауларының төрки халыклар тарихында һәм мәдәниятендә мөһим урын алып торуыннан гыйбарәт.
«Алтай — төрки-татар башлангычының мәдәни бишеге. Татарстан өчен бу бик әһәмиятле. Сентябрь аенда Алтайда төрки халыклар цивилизациясенә багышланган конференция узачак. Болгарда булачак музейның беренче катына – борынгы төрки цивилизация өчен анда материаллар бик күп булыр, — дип уйлыйм. Аннан туризм проектлары да күтәрелә. Шулай итеп мәдәнияттән башланган эшчәнлек экономик яктан беркетелсә, Татарстан-Алтай багланышлары яңа дәрәҗәгә күтәрелер дигән өмет бар», — Фәрит Уразаев, «Бөтендөнья татар конгрессы», июнь 2012[4].
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ Конституция_Российской_Федерации#.D0.A1.D1.82.D0.B0.D1.82.D1.8C.D1.8F_5 Конституция Российской Федерации. Ст. 5, пп. 1, 2
- ↑ https://yvision.kz/post/372230
- ↑ https://www.azatliq.org/a/747675.html
- ↑ “Сабантуй хәрәкәте Алтай татарларын көчәйтте”