Эчтәлеккә күчү

Курган өлкәсе

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Курган өлкәсе latin yazuında])
Курган өлкәсе
Байрак[d]Илтамга[d]
Нигезләнү датасы 6 февраль 1943[1]
Сурәт
Дәүләт  Россия[2]
Башкала Курган
Административ-территориаль берәмлек Россия[3]
Сәгать поясы YEKT[d] һәм Азия/Екатеринбург[d][4]
Геомәгълүматлар Data:Russia/Kurgan Oblast.map
Хөкүмәт башлыгы Вадим Шумков[d][5]
Канунбирү органы Курганская областная дума[d]
Халык саны 753 002 (2024)
Административ бүленеше Әлмән районы[6], Белозерское районы[6], Варгаши районы[6], Далматово районы[6], Звериноголовское районы[6], Каргаполье районы[6], Катай районы[6], Кетово районы[6], Кортамыш районы[6], Лебяжье районы[6], Макушино районы[6], Мишкино районы[6], Мокроусово районы[6], Петухово районы[6], Половинное районы[6], Тубыл буе районы[6], Сафакүл районы[6], Яңа Күчердек районы[6], Частоозёрье районы[6], Шадрин районы[6], Шатрово районы[6], Шумиха районы[6], Щучье районы[6], Юргамыш районы[6], Городской округ город Курган[d][6] һәм Городской округ город Шадринск[d][6]
Нәрсә белән чиктәш Чиләбе өлкәсе, Свердловск өлкәсе, Төмән өлкәсе, Төньяк Казакъстан өлкәсе һәм Куштанай өлкәсе
Алыштырган Чиләбе өлкәсе
Кулланылган тел рус теле
Бүләкләр
Ленин ордены
Мәйдан 71 488 км²
Рәсми веб-сайт kurganobl.ru​(рус.)
Харита сурәте
Һәйкәлләр исемлеге список объектов культурного наследия России в Курганской области[d]
Феноменның икътисады экономика Курганской области[d]
Номер тамгасы коды 45
Монда җирләнгәннәр төркеме [d]
Карта
 Курган өлкәсе Викиҗыентыкта

Курган өлкәсе — Россия Федерациясенең Азия өлешендә урнашкан субъекты. Урал федераль округсена керә.

Өлкә үзәге — Курган шәһәре.

География

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чиктәшлек

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Як Россия субъекты яки дәүләт
Төньяк Свердловск өлкәсе
Төньяк-көнчыгыш Төмән өлкәсе
Көньяк Казакъстан
Көнбатыш Чиләбе өлкәсе

Өлкә Көнбатыш Себернең көньяк-көнбатышында, Тубыл елгасының урта агымы бассейнында урнашкан. Җир өсте тигез диярлек, көнбатышта һәм көньяк-көнбатышында аз гына күтәренке.

Климат

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Климат — кискен континенталь, июльнең урта температурасы — +19 °С, гыйнварның урта температурасы — -18 °С. Уртача еллык явым-төшем күләме ~400 мм.

Гидрография

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Төп елгалар — Тубыл, Исәт (Мияс, Теча һәм Сәнәр белән), Уй, Кортамыш, Юргамыш — өлкәнең көнбатыш өлешендә урнашалар.

Курган өлкәсендә 2943 күл исәпләнә, аларның күпчелеге көнчыгышта һәм көньяк-көнбатышында урнашалар.

Тарих

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Урал артының тарихы палеолит чорыннан ук башлана.

Беренче кешеләр торагы Шикаевка авылында табыла.

Неолит чоры тораклары Кошкина һәм Охотина авылларында табыла.

Б.э.к. XVII — VIII гасырларда биредә алакүллеләр яшәгән.

13-16 гасырларда бүгенге өлкә җирләре Алтын Урда, ә соңрак Себер ханлыгы составында булганнар. 1586 елдан, Күчем хан җитәкләгән Себер ханлыгы басып алынгач,бу җирләр тулысы белән руслар кулына күчә.

Совет чорында хәзерге Курган өлкәсе җирләре башта Урал, ә аннан соң Чиләбе өлкәсе составында булганнар.

Курган өлкәсе 1943 елның 6 февралендәге ССРБ Югары Шурасы указы белән оештырылган.[7] Өлкә составына Чиләбе өлкәсенең 32 көнбатыштагы район һәм Омск өлкәсенең 4 районы кертелгән. 1944 елда өр-яңадан оештырылган Төмән өлкәсе составына Армизон, Бердюжье, Исәт һәм Упорово районнары кертеләләр.

Халык

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Курган өлкәсе халкы 2010 елга якынча 911 мең кеше.

Торак пунктлар

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Курган өлкәсенең эре торак пунктлары

Карау • Бәхәс • Үзгәртү


Курган

Шадрин

 № Шәһәр Халык саны № Шәһәр Халык саны
Карау • Бәхәс • Үзгәртү


Кортамыш

Далматово

1 Курган 333 606 11 Макушино 8 338
2 Шадрин 77 756 12 Мишкино 8 034
3 Шумиха 17 819 13 Юргамыш 7 616
4 Кортамыш 17 099 14 Кетово 7 251
5 Катай 14 003 15 Лебяжье 6 452
6 Далматово 13 911 16 Шатрау 5 688
7 Петухово 11 292 17 Усть-Целинное 5 076
8 Щучье 10 973 18 Лесниково 5 056
9 Варгаши 9 254 19 Мокроусово 4 849
10 Каргаполье 8 433 20 Иковка 4 672
2010 елның җанисәбе буенча


Милли состав

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1959—2002 еллар:

Народ 1959, мең кеше[8] 1970, мең кеше[9] 1979, мең кеше[10] 1989, мең кеше[11] 2002, мең кеше[12]
Руслар 925,5 (92,6 %) 995,9 (91,7 %) 991,4 (91,8 %) 1008,4 (91,4 %) 932,6 (91,5 %)
Татарлар 19,6 (2,0 %) 23,9 (2,2 %) 23,5 (2,2 %) 22,6 (2,0 %) 20,9 (2,0 %)
Башкортлар 12,7 (1,3 %) 17,5 (1,6 %) 17,7 (1,6 %) 17,5 (1,6 %) 15,3 (1,5 %)
Казакълар … 12,6 (1,2 %) 14,0 (1,3 %) 15,8 (1,4 %) 14,8 (1,5 %)
Украиннар 13,4 (1,3 %) 13,6 (1,2 %) 12,8 (1,2 %) 14,0 (1,3 %) 11,2 (1,1 %)

Администртив бүленеш

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Муниципаль районнар

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
  1. Әлмән районы
  2. Белозерское районы
  3. Варгаши районы
  4. Далматово районы
  5. Звериноголовское районы
  6. Каргаполье районы
  7. Катай районы
  8. Кетово районы
  9. Куртамыш районы
  10. Лебяжье районы
  11. Макушино районы
  12. Мишкино районы
  13. Мокроусовский районы
  14. Петухово районы
  15. Половинное районы
  16. Тубыл буе районы
  17. Сафакүл районы
  18. Целинное районы
  19. Частоозёрье районы
  20. Шадринск районы
  21. Шатровский районы
  22. Шумиха районы
  23. Щучье районы
  24. Юргамыш районы

Шәһәр округлары

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шулай ук карагыз

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Portal icon Курган өлкәсе порталы
Portal icon Россия порталы

Искәрмәләр

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
  1. ↑ РСФСР: Административно-территориальное деление, на 1 января 1977 года — Известия советов депутатов трудящихся СССР, 1977. — 511 бит
  2. ↑ Шахрай С. М., Алексеев С. С., Собчак А. А. et al. Конституция Российской Федерации // Российская газета — Россия: 1993. — ISSN 1606-5484; 1560-0823
  3. ↑ ОКТМО
  4. ↑ https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/europe
  5. ↑ Губернатор Зауралья: «Я благодарен своей стране и своему народу» — 2019.
  6. ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 6,11 6,12 6,13 6,14 6,15 6,16 6,17 6,18 6,19 6,20 6,21 6,22 6,23 6,24 6,25 ОКТМО. 179/2016. Уральский ФО
  7. ↑ Указ Президиума ВС СССР от 6.02.1943 об образовании Курганской области в составе РСФСР
  8. ↑ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
  9. ↑ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
  10. ↑ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
  11. ↑ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
  12. ↑ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Курган_өлкәсе&oldid=4083697