Омск

Омск
Ил	РусияРусия
Координатлар	54°58'тн, 73°23'кнч
Эчке бүленеш	округ
Мэр	Виктор Шрейдер
Нигезләнгән	1716
Мәйдан	572,9 км²
Халык саны	1 134 000 кеше
Халык тыгызлыгы	1968 кеше/км²
Телефон коды	3812
Почта индексы	644xxx
Рәсми сайт	admomsk.ru
Кардәш шәһәрләр	Павлодар, Кызылъяр, Луҗ, Лүблин, Гданьск, Акмәсҗит, Кайфэн[d], Пухов[d], Карловы-Вары, Чинҗу, Милуоки, Ангарск, Анталия, Братск[d], Берәнск, Бургас[d], Фучжоу[d], Гомель, Таулы Алтай, Калининград, Красноярск, Минск, Новосибирск, Пенза, Старапул, Чиләбе, Улан-Удэ, Соргыт, Түбән Варта һәм Могилёв

Омск (бараба тат. Тын) — Русиядә эре шәһәр, Омск өлкәсенең үзәге. Эре сәнәгатьле үзәк. Себер тимер юлында зур төен.

Халык исәбе 1 127 мең кеше (2009). Руслар (86 %), украиннар (2,8 %), казакълар (2,8 %), татарлар (1,9 %), алманнар (1,8 %) һ.б.

География

Омск Иртешка Омь елгасы койган урында, Көнбатыш Себер тигезлегенең көньяк өлешендә, Мәскәүдән 2555 километр көнчыгышрак урнашкан.

Омскидан эре шәһәрләр кадәр ераклыгы (автоюллар буенча)
			Тубыл ~ 679 км Төмән ~ 629 км	Түбән Варта ~ 1483 км
			Курган ~ 543 км Петропавловск ~ 256 км	Җилләр розасы	Новосибирск ~ 663 км Кемерово ~ 937 км
			Костанай ~ 706 км	Караганда ~ 863 км	Павлодар ~ 412 км

Климат

Омски климаты континенталь, елда айларның иң салкыны — гыйнвар (уртача −16,9 °C), иң җылысы — июль (уртача 19,6 °C). Елның урта җил тизлеге — 2,8 м/с, һава дымлылыгы — 71%.

Бөтен метеокүзәтчелек тарихы буенча иң югары температура 1940 елның 18 июлендә тәшкил ителгән — 40,4°C, иң түбән 1931 елның 3 февралендә — −45,5°C.

Омск климаты
Күрсәткеч	Гый	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Ел
Абсолют максимум, °C	4,2	3,6	14,1	31,3	35,5	40,1	40,4	38,0	32,9	27,4	16,1	4,5	40,4
Уртача максимум, °C	−12	−10,3	−2,5	9,0	19,0	23,9	25,3	22,7	15,9	8,1	−3,7	−9,8	7,1
Уртача температура, °C	−16,3	−15	−7,3	3,7	12,5	18,0	19,6	16,9	10,4	3,5	−7,3	−13,8	2,1
Уртача минимум, °C	−20,5	−19,4	−12	−1	6,3	12,0	14,1	11,6	5,7	−0,3	−10,5	−17,9	−2,7
Абсолют минимум, °C	−45,1	−45,5	−41,1	−26,4	−12,9	−3,1	2,1	−1,7	−7,6	−28,1	−41,2	−44,7	−45,5
Явым-төшем нормасы, мм	23	18	17	21	35	51	66	54	37	30	34	29	415
Чыганак: Погода и климат

Тарих

1716 елда чик буе ныгытмасы буларак нигезләнгән.

1782 елдан — шәһәр. 1782—1796 елларда Тубыл наместниклыгының, 1804—22, 1839—68 елларда — Тубыл губернасының өяз үзәге. 1822—1839 елларда — Омск өлкәсе, 1839 елдан 1918 елга кадәр — Акмола өлкәсе үзәге.

Русия ватандашлар сугышы вакытында — адмирал Колчак хөкүмәтенең башкаласы (1918—1920).

1925 елдан Себер краеның (соңрак — Көнбатыш Себер краеның) район һәм округ үзәге, 1934 елдан — Омск өлкәсе үзәге. Шул ук елларда шәһәр составына Ленинск-Омский (1922 елдан шәһәр, 1930 елда кертелгән) һәм Новоомск (1924 елдан шәһәр, 1931 елда кертелгән) шәһәрләре кертеләләр.

Халык

1840	1856	1897	1914	1926	1931	1939	1959	1970	1979	1989	2002	2010
11 116	~16 400	37 396	~134 800	~111 200	~162 200	~288 900	581 108	821 151	1 014 246	1 148 418	1 134 016	1 154 116

Милли состав

Милләт	2002	2010
руслар	87,6%	88,8%
казакълар	2,8%	3,4%
украиннар	2,8%	2,0%
татарлар	1,9%	1,9%
алманнар	1,8%	1,3%

Административ бүленеш

Омиск 5 административ округына бүленә:

1. Киров административ округы
2. Ленин административ округы
3. Октябрь административ округы
4. Совет административ округы
5. Үзәк административ округы