Эчтәлеккә күчү

Әстерхан өлкәсе

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Әстерхан өлкәсе latin yazuında])
(Ästerxan ölkäse битеннән юнәлтелде)
Әстерхан өлкәсе
Байрак[d]Илтамга[d]
Нигезләнү датасы 27 декабрь 1943
Сурәт
Дөнья кисәге Европа
Дәүләт  Россия[1]
Башкала Әстерхан
Административ-территориаль берәмлек Россия[2]
Сәгать поясы SAMT[d]
Геомәгълүматлар Data:Russia/Astrakhan Oblast.map
Хөкүмәт башлыгы Игорь Бабушкин[3]
Канунбирү органы Дума Астраханской области[d]
Халык саны 946 429 (2024)
Административ бүленеше Актүбә районы[4], Володарский районы[4], Янтау районы[4], Икряное районы[4], Камышак районы[4], Красный Яр районы[4], Лиман районы[4], Нариман районы[4], Идел буе районы[4], Хәрәбәле районы[4], Янкала районы[4], Городской округ город Астрахань[d][4] һәм Городской округ Знаменск[d][4]
Моның хуҗасы Волгарь[d]
Нәрсә белән чиктәш Калмыкия, Волгоград өлкәсе, Көнбатыш Казакъстан өлкәсе һәм Атырау өлкәсе
Кулланылган тел ойрат теле[d] һәм калмык теле
Мәйдан 44 100 км²
Рәсми веб-сайт astrobl.ru​(рус.)
Харита сурәте
Номер тамгасы коды 30
Монда җирләнгәннәр төркеме [d]
Карта
 Әстерхан өлкәсе Викиҗыентыкта

Әстерхан өлкәсе (рус. Астраханская область) – Россия Федерациясенең субъекты.

Өлкә үзәге – Әстерхан шәһәре.

44,1 мең квадрат километр мәйдан били. Халкы 1 миллион 6,6 мең кеше исәпләнгән өлкәдә кырыктан артык милләт вәкиле яши.

Чиктәшлек

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Як РФ субъекты яки дәүләт
Төньяк Волгоград өлкәсе
Көнчыгыш Казакъстан
Көнбатыш Калмыкия

Әстерхан өлкәсе Каспий буе түбәнлегендәге ярымчүлләрне, Идел-Актүбә тугаен һәм Идел елгасы дельтасын үз эченә ала. Әстерхан өлкәсе территориясендә тозлаклар, тозлы күлләре һәм дә комлы калкулыклар бар. Тозлы күлләрдән иң эресе — Баскынчак күле.

Климаты кискен континенталь һәм коры. Гыйнварның уртача температурасы төньякта —10°, көньякта —6°, июльнеке исә төньякта 24° һәм көньякта 25°. Уртача еллык явым 200 ммны тәшкил итә. Иң эр елгасы — Идел һәм аныңтармагы Актүбә.

Туфраклары аксыл кәстәнә тозлак һәм коңгырт туфраклар. Кыяклылар, әрем, тозлак үләне, болын үсемлекләре үсә. Сайгак, төрле кимерүчеләр, сөйрәлүчеләр, бөҗәкләр яши. Иделдә илледан артык балык төре очрый. Нефть, газ, тоз, гипс кебек файдалы казылмалар бар. Идел дельтасында Әстерхан тыюлыгы булдырылган.

Тарих

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Әстерхан өлкәсендз төрле гасырларда скифлар, һуннар, хәзәрләр, болгарлар һәм башка халыклар гомер итеп, бу территория Төрек вә Хазар каһанлыклары, Алтын Урда, Нугай Урдасы, Әстерхан ханлыгы составына кергән. Әстерхан патшалыгы буларак, бу җирләр 1460 еллардан башлап билгеле. 1554 елда кенәз Шемякин үз гаскәрләре белән Әстерханны яулап алып тәхеткә аннан куылган Дәрбиш ханны утырта, әмма 1557 елда Явыз Иван гаскәрләре Әстерхан патшалыгын рәсми рәвештә Мәскәү дәүләтенә куша. 1708 елда ул Казан губернасы составына керә, әмма 1717 елдан башлап Әстерхан инде үзе яңа губерна үзәгенә әверелеп китә. Унҗиденче гасырда шәһәрдә Казан татарлары бистәсе барлыкка килә.

Халык

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Моны да карагыз: Әстерхан татарлары

Халык Кеше саны, %
Рус халкы 70,0%
Казакъ халкы 14,3%
Татар халкы 7,0%
Украин халкы 1,2%
Чечен халкы 1%
Әзербайҗан халкы 0,8%
Калмак халкы 0,7%
Әрмән халкы 0,64%
Ногай халкы 0,45%

1989 елда Әстерхан өлкәсендә 71,6 мең татар яши. Алар Нәриман һәм Идел буе районнарында, 3 татар һәм 21 катнаш авылда күпләп яши. Сан буенча татарлар, рус һәм казакълардан соң өченче урында торып, шәһәрдә 18 процент, ә гомуми өлкәдә 7,2 процент тәшкил итә.

Дин

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Православие
Ислам

2010 елгы җанисәп мәгълүматлары буенча, «мөселман» этнослары вәкилләре өлкә халкының гомуми саныннан 25 % тәшкил иткән. [5]

Идарә-җир төзелеше

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Әстерхан өлкәсе 11 муниципаль районга һәм 2 шәһәр округынә бүленә:

  1. Актүбә районы
  2. Володарский районы
  3. Янтау районы
  4. Икряное районы
  5. Камышак районы
  6. Кызыл Яр районы
  7. Лиман районы
  8. Нәриман районы
  9. Идел буе районы
  10. Хәрәбәле районы
  11. Янкала районы

Шулай ук карагыз

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
  1. ↑ Шахрай С. М., Алексеев С. С., Собчак А. А. et al. Конституция Российской Федерации // Российская газета — Россия: 1993. — ISSN 1606-5484; 1560-0823
  2. ↑ ОКТМО
  3. ↑ Бабушкин побеждает на выборах губернатора Астраханской области с 75,64% голосов // Коммерсантъ — Коммерсантъ, 2019. — 125000 экз. — ISSN 1563-6380; 1561-347X
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 ОКТМО. 185/2016. Южный ФО
  5. ↑ РДУМ Астраханской области. ЦДУМ России(рус.)
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Әстерхан_өлкәсе&oldid=3793850