5 гыйнвар
5 гыйнвар — Милади тәкъвимендә беренче айның 5нче көне. Ел ахырына кадәр 360 көн кала.
| ← гыйнвар → | ||||||
| Дш | Сш | Чш | Пҗ | Җм | Шм | Як |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
| 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
| 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
| 29 | 30 | 31 | ||||
| 2024 ел | ||||||
Дөнья тарихында бу көн:
Дөньяви бәйрәмнәр һәм истәлекле вакыйгалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Испания
Испания- "Гайсә пәйгамбәренең тууын белгән өч хикмәт ияләренә" (Көнбатыш христианлыкта 3 патша дип тә билгеләнә) багышланган парадлар.[1][2][3][4]
Сербия, 
Монтенегро һәм 
Босния һәм Герцеговинаның 
/
Серблар республикасы - Туциндан.[6][7][8]
АКШ - милли кошлар көне.[9][10][11]
Беларусь - Социаль яклау хезмәте хезмәткәрләре көне.[6][12]
Колумбия – 
Нариньо департаментына кергән 
Пасто шәһәрендә кара һәм ак тәнлеләр карнавалы дәвам итә: кара тәнлеләр көне.[1][13]
Төркия – Адана шәһәре, өлкәсенә кергән Җәйхан җирлеге һәм күрше Мерсин өлкәсенең Тарсус җирлеге азат ителү көне, 1922 ел.[14][15][16]
Франция – 
Лоррейн графлыгы көне (959 елда Лотарингия дәүләте бүленү сәбәпле бәйсез, 1766 елда 
Францияга аннексия сәбәпле бәйсезлеген югалткан).[2][17]
Япония - 
Канагава префектурасының 
Камакура шәһәренең нигезе - 1063 елда төзелгән 鶴岡八幡宮 Tsurugaoka Hachiman-gū синтоист гыйбадәтханәсендә Joma Shinji (除魔神事?) - начар рухларны якын китермәү фестивале ("шайтан дип язылган тактага уклардан ату").[9][18]
.svg){kind=small}
- 1769 — Джеймс Уатт парлы машинаны патентлаштыра.
- 1919 — Национал-социалистик алман эшчеләр фиркасе оештырыла.
- 1933 — Сан-Францискода Golden Gate Bridge күперенә нигез салына.
- 2005 — Паломар обсерваториясе Эрида планетасының барлыгын раслый.
Шулай ук карагыз: Төркем:5 гыйнвар көнне туганнар
- 1769 — Пётр Витгенштейн,
Россия империясе фельдмаршалы. - 1829 — Александр Миславский,
- 1837 — Василий Радлов, тюрколог, татар теле белгече (1837-1918).
- 1846 — Рудольф Кристоф Ойкен,
- 1863 — Мелитон Баланчивадзе,
- 1874 — Җозеф Эрлангер,
- 1876 — Конрад Аденауэр,
- 1883 — Дөме Стояи,
- 1883 — Феодосия Драбкина,
- 1884 — Альберт Пинкевич,
- 1887 — Әхмәтләбиб Каран,
- 1888 — Антон Һарапи,
- 1897 — Александр Разумов,
- 1899 — Иван Конев, Советлар Берлеге каһарманы.
- 1899 — Иван Смирнов,
- 1901 — Хөсәен Габдүш,
- 1906 — Гомәр Һадимөхәммәтов, Советлар Берлеге каһарманы, пехота капитаны.
- 1907 — Гурий, праваслау дин эшлеклесе, епископ.
- 1912 — Таһирҗан Кәримов,
- 1913 — Петр Кирпичников, КХТИ ректоры.
- 1914 — Бато Эрдынеев,
- 1916 — Григорий Тикунов,
- 1920 — Сөләйман Мөлеков,
- 1923 — Виталий Добрынин,
- 1923 — Рәшит Нигъмәтуллин,
- 1923 — Рөстәм Кузеев, тарихчы-галим.
- 1927 — Тәүфикъ Мөхәммәт-Рәхимов,
/
Казакъ ССР дәүләт һәм сәясәт эшлеклесе. - 1927 — Шивая Субрамуниясвами,
- 1929 — Әхмәдша Җиһаншин, Татарстанның атказанган артисты.
- 1929 — Гыйният Насыйров,
- 1932 — Раиса Горбачёва, ССРБның беренче һәм соңгы «беренче леди»е.
- 1932 — Умберто Эко, итальян язучысы.
- 1934 — Алексей Ермолаев,
- 1934 — Сәвия Сираева,
- 1935 — Әсгать Сәлах, татар язучысы (Әлмәт).
- 1935 — Владимир Камелин,
- 1938 — Хуан Карлос I, Испания патшасы.
- 1940 — Роберт Хафизев,
- 1941 — Хаяо Миядзаки, япон аниматоры, режиссер.
- 1942 — Ренат Насыйров, татар рәссамы.
- 1944 — Хәлил Барлыбаев,
- 1946 — Андрей Болтнев,
- 1949 — Валерий Гуров,
- 1952 — Василий Лихачев, дәүләт эшлеклесе, юрист, Татарстан Дәүләт шурасы рәисе, ТР вице-президенты, Россиянең Европа берлегендә даими вәкиле.
- 1953 — Рәхимҗан Хөсәенов,
- 1956 — Нур Даутов,
- 1956 — Франк-Вальтер Штайнмаер, Алмания сәясәтчесе.
- 1959 — Әскәр Айтматов,
Кыргыз Республикасы тышкы эшләр министры (2002-2005). - 1966 — Зөфәр Билалов, татар эстрада җырчысы.
- 1970 — Фрида Свенссон,
- 1975 — Брэдли Купер,
- 1980 — Эльвира Янковская,
- 1985 — Марек Квапил,
- 1989 — Динар Хәфизуллин,
- 1994 — Камил Муллин, футбол һөҗүмчесе.
- 1996 — Динара Алимбекова,
- 1997 — Михаил Воробьев,
;_Flag_of_Kazakhstan_(1991%E2%80%931992).svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Шулай ук карагыз: Төркем:5 гыйнвар көнне вафатлар
- 1559 — Кристина Юлленшерна,
- 1616 — Саин Булат хан, Касыйм ханы,
/
Русия патшалыгы бөек кенәзе. - 1674 — Эбба Браге,
- 1762 — Елизавета Петровна, Россия империясе императрицасы.
- 1874 — Константин Пупарев,
- 1902 — Порфирий Гвоздев,
- 1907 — Гурий,
- 1908 — Смбат Шах-Азиз,
- 1928 — Әхмәт Беремҗанов,
- 1928 — Николай Ершов, большевиклар оештырган Октябрь түнтәрелешенең Казандагы җитәкчеләренең берсе.
- 1933 — Калвин Кулидж,
- 1938 — Сәет Вахиди, тарихчы, археограф.
- 1938 — Сөнгатулла Мәһдиев,
- 1942 — Гыйльметдин Шәрәф, җәмәгать эшлеклесе, язучы, нашир.
- 1951 — Андрей Платонов, рус язучысы.
- 1955 — Евгений Тарле,
- 1955 — Лариса Ямаева,
- 1970 — Макс Борн,
- 1981 — Һарольд Клейтон Юри,
- 1990 — Морат Ишмәмәтов,
- 1992 — Габбас Измайлов,
- 1992 — Миңҗамал Мазунова,
- 1995 — Галия Имашева,
- 1995 — Рәшит Әхмәтҗанов, татар шагыйре.
- 2001 — Әмрулла Аги,
- 2004 — Василий Томаров,
- 2008 — Зинаида Гудкова,
- 2010 — Алмаз Юлдашев, галим-механик, техник фәннәр докторы
- 2012 — Фәнәвил Галиев, актер.
- 2016 — Анатолий Пшеничнюк,
- 2016 — Илгиз Поздняков,
- 2016 — Лев Королёв,
- 2022 — Виктор Лукашенко,
- 2022 — Филзә Хәмидуллин,
.svg){kind=small}
Дини бәйрәмнәр һәм истәлекле даталар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Көнбатыш Христианлыкта Раштуаның 12 көненең соңгысы.
Босния һәм Херцеговина, 
Сербия, 
Черногория – Туциндан- Бердәм католик һәм ортодокс изгеләре:
- Конвойон, († 868 ел), Конвойон дэ Комблессак, Ванн монастырендә архидьяк, puis moine de Гланфей монастыренда монах, Франция иленең Бретань провинциясенең Редон шәһәрендә Сан-Север монастыренда беренче игумен (аббат).
- Католик чиркәвендә изгеләр:
- Амата дэлла Тебаид, гыйффәтле кыз хатын
- Амелия, җәфа чигүче гыйффәтле кыз хатын
- Папа Телесфор
- Эдуард, "телне ачучы Эдуард", Англия (Англо-Саксон) патшасы
- Санта Мария Рипетто
- Симеон Стилит, († ~ 459 ел)
- Эмилиенн, († 550 ел), Бөек Григорий папасының апасы.
- Сара, Килкеари җирлегеннән, († 679 ел)
- Герлахус, Хутэм җирлегеннән, († ~ 1170 ел), дәрвиш, Бенедикт XVI Рим папа тарафыннан изгеләштерелгән.
- Шарль, Сетц җирлегеннән, дәрвиш, († 1670 ел)
- Иоанн (Ян) Непомученный Неуманн, († 1860 ел)
- Шарль Убэн, (°1821 ел – †1893 ел), Бенедикт XVI Рим папа тарафыннан изгеләштерелгән.
- Марселина Даровска, († 1911 ел)
- Пиетро Бонилли, шатлыклы, († 1935 ел)
- Женевьева Торрес Моралес, († 1956 ел), рухани җәмгыят оештыручысы
- Көнчыгыш ортодокс (Православ) чиркәвендә:
- Мика пәйгамбәр, (б.ч.к. 9 гасыр)
- Феопемпт, (303 ел), Феона һәм Никомедия епископы
- Александриядан Синклетика, (350 ел)
- Аполлинарис, Мисыр җирлегеннән гыйффәтле кыз хатын (470 ел)
- Грегорий, (820 ел), Крит җирлегендә монах
- Фостерий, дәрвиш
- Синай тавындан Менас
- Теоид, җәфа чигүче
- Саис, җәфа чигүче
- Романус, Атос тавында җәфа чигүче
- Татьяна
Исем бәйрәмнәре
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Амата Амелия Василид Влошибор Давид Иван Ковойон Леа Марселина Наум Нифонт Павел Петр Роджер Симон Телесфор Феодул Феоктист Эдуард һәм ясалмалары: Эд, Эдард, Эдди, Тедди, Тэд, Эдуарда, Эдуардина, Эдвард, Нэд, Нэйл, һ.б. Эмилиенне һәм ясалмалары: Эмилиана, һ.б. Ян Непомучен
Башка диннәр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Борынгы Рим диннәре:
- Борынгы Рим календаренда айның махсус нонэ көне
- Вика Пота җиңү илаһи көч бәйрәме
- Компиталия бәйрәменең өченче һәм соңгы көне
- Дискорд «изге» анасы килүеннән саналган календаре буенча "Мунгдай" бәйрәме, 5 гыйнвар 2010 ел – 5 Хаос 3176 Йолд
- Зороастризм: Зервана-Карана бәйрәме
- Синхлар – Гуру Гобинда Синх туу көне, 1666 ел
- Тсай Шэн, исәнлек-саулык илаһы – бүгендә Кытай мифологиясендә әхәмиятле урын ала.
Кулланылган чыганклар: тышкы сылтамалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Шулай ук карагыз
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ 1,0 1,1 (исп.) Celebraciones
- ↑ 2,0 2,1 (фр.) Célébrations
- ↑ (пол.) Święta
- ↑ (исп.) Tu carta para los Reyes Magos 2011 елның 30 гыйнвар көнендә архивланган.
- ↑ (пол.) Бәйрәмнең Польшадагы тарихы
- ↑ 6,0 6,1 (рус.) Праздники
- ↑ (серб.) Туциндан
- ↑ (рус.) Праздничные и памятные даты, связанные с туризмом и путешествиями
- ↑ 9,0 9,1 (ингл.) Holidays and observances
- ↑ NationalBirdDay.com. NationalBirdDay.com. September 8, 2010 тикшерелгән.
- ↑ (ингл.) January 5, 2014 is National Bird Day
- ↑ (рус.) День работников социальной защиты в Беларуси
- ↑ UNESCOPRESS (30 September 2009). Press Release No. 2009-105. UNESCO. 30 September 2009 тикшерелгән.
- ↑ (төр.) Tatiller ve Özel Günler
- ↑ (төр.) blog.milliyet.com.tr: 5 Ocak! Adana'nın Kurtuluşu!
- ↑ (төр.) TARSUS'UN KURTULUŞ TARİHİNİ BiLMEYENLER!.. 2021 елның 28 июль көнендә архивланган.
- ↑ (фр.) Fête Nationale des Lorrains
- ↑ (ингл.) Kanagawa This Month - Latest Kanagawa Tourist Information 2013 елның 6 ноябрь көнендә архивланган.