8 сентябрь
8 сентябрь — Милади тәкъвимендә тугызынчы айның сигезенче көне. Ел ахырына кадәр 114 көн кала.
| ← сентябрь → | ||||||
| Дш | Сш | Чш | Пҗ | Җм | Шм | Як |
| 1 | 2 | 3 | ||||
| 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
| 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
| 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
| 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | |
| 2023 ел | ||||||
Дөнья тарихында бу көн:
Дөньяви бәйрәмнәр һәм истәлекле вакыйгалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Халыкара[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
ЮНЕСКО — "Халыкара уку-язу белүне җәелдерү көне" (ингл. International Literacy Day).[1].
Халыкара журналистлар бердәмлеге көне (рус. Международный день солидарности журналистов, исп. Día del Periodista)[2].- Халыкара муковисцидоз чирен истә тоту көне[2].
Милли[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
АКШ — Милли әби-бабайлар көне төшә алган беренче көн (соңгысы 14 сентябрь); хезмәт көненән соң беренче якшәмбе бәйрәм ителә[3].
Андорра — Милли көн (ингл. Our Lady of Meritxell Day, кат. Diada de Meritxell).
Испания — Волонтёр көне (исп. Día del Cooperante).
Канада — Милли әби-бабайлар көне төшә алган беренче көн (соңгысы 14 сентябрь); сентябрь аеның икенче якшәмбесендә котланыла[3].
Македония — Бәйсезлек көне (ингл. Independence Day, мак. Ден на независноста на Македонија, 
Югославиядән, 1991 ел).
Мальта — Җиңү көне (ингл. Victory Day, мальт. Jum il-Vitorja).
Россия Федерациясе[4]:
- Россия хәрби даны көне.
- Ленинград саклаучыларны, һәлак булганнарны һәм исәннәрне искә алу көне, Ленинград камалышы башланган көн.
Төрекмәнстан — Төрекмән бахши көне төшә алган беренче көне (соңгысы 14 сентябрь); сентябрь аеның икенче якшәмбесендә котланыла[3].
Эстония — Милли әби-бабайлар көне төшә алган иң беренче көн (соңгысы 14 сентябрь); сентябрь аеның икенче якшәмбесендә котланыла[3].
.svg){kind=small}
Һөнәри, җәмгыяви һәм өлкә бәйрәмнәре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Халыкара физиотерапия көне (1951 елда
Копенгаген шәһәрендә Халыкара физиотерапия конфедерациясе барлыкка килә)[5][6]. 
Пакистан Ислам Җөмһүрияте — Хәрби диңгез флоты көне (ингл. Navy Day, Хәрби диңгез флотының "Дварка операциясе", 1965 ел (ингл.)).- Россия Федерациясе — финансист көне[4].
- Төрекмәнстан — Нефть, газ, энергетика һәм геология тармагы хезмәткәрләре көне төшә алган иң беренче көн (соңгысы 14 сентябрь); сентябрь аеның икенче шимбәсендә котланыла[3].
Өлкә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- АКШның
Нью-Мексико штатында билгеләнгән Санта-Фе шәһәре бәйрәменең (Fiestas de Santa Fe) беренче көне — Зозобра эффигиясен (үле кеше һәйкәле) яндыру белән билгеләнә[3]. - Испанияның[2]:
Астурия вилаяте көне.
Эстремадура автоном җәмгыяте көне.- төрле муниципалитетларда дини вакыйгаларны искә алучы муниципаль бәйрәмнәр.
.svg){kind=small}
Вакыйгалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- 1380 —
Бөек Мәскәү кенәзлеге һәм Алтын Урда төмәне Мамай җитәкчелегендәге гәскәрләр арасында Куликово сугышы була. - 1636 — АКШның иң борынгы
Гарвард университетына нигез салына. - 1856 —
Монреальда беренче һава шары очышы уза. - 1888 елның 8 сентябрендә Уфа тимер юл күперне рәсми ачу тантанасы уза.
- 1926 —
/
Веймар Җөмһүрияте (Алмания) 
Милләтләр Лигасына кертелә. - 1941 — Ленинград камалышы башлана.
- 1991 — Македония бәйсезлекне яулый.
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Туулар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Шулай ук карагыз: Төркем:8 сентябрь көнне туганнар
- 1779 — IV Мостафа,
- 1830 — Фредрек Мистраль,
- 1834 — Константин Кучин,
- 1839 — Арсений,
- 1841 — Антонин Дворжак, чех композиторы.
- 1859 — Сергей Булич,
- 1873 — Георгий Петкевич,
- 1910 — Павел Софроницкий,
- 1912 — Мария Демченко,
- 1915 — Людмила Калинина,
- 1918 — Дерек Бартон,
- 1923 — Рәсүл Хәмзәтов, авар шагыйре.
- 1924 — Виктор Галицкий,
- 1927 — Габделхәй Әхәтов, татар тел белгече, җәмәгать эшлеклесе.
- 1929 — Мәкъсүт Зарипов, физика галиме, профессор.
- 1930 — Нодар Кекелидзе,
- 1933 — Әзһәр Мөхәммәдиев, тарихчы, тарих фәннәре докторы, профессор.
- 1936 — Валентин Семке,
- 1941 — Берни Сандерс, Вермонт штатыннан сул карашлы АКШ сәясәтчесе, демократик фирка әгъзасы.
- 1941 — Шамил Хаҗиәхмәтов, язучы, тәрҗемәче, мөхәррир.
- 1946 — Газиз Сәнҗәр,
- 1946 — Гөлзадә Сафиуллина, җырчы һәм җәмәгать эшлеклесе.
- 1947 — Валерий Майстренко,
- 1948 — Эльдар Мовсумзаде,
- 1952 — Владимир Беляев,
- 1955 — Валерий Герасимов,
- 1958 — Ада Диева,
- 1958 — Азат Хәлимов, баянчы, ТР атказанган артисты (1999).
- 1976 — Роман Шаронов, Россия футболчысы.
- 1981 — Сәлим бин Гашур,
- 1994 — Чамила Мичиевич,
Вафатлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Шулай ук карагыз: Төркем:8 сентябрь көнне вафатлар
- 1380 — Челубей,
- 1811 — Симон Петер Паллас, алман сәяхәтче, табигатьне өйрәнүче һәм атаклы географ, медицина докторы.
- 1901 — Григорий Мещеринов,
- 1911 — Константин Кутепов,
- 1915 — Алексей Нечаев,
- 1949 — Рихард Штраусс, алман композиторы, дирижер.
- 1958 — Михаил Ортин,
- 1965 — Герман Штаудингер, химия галиме, профессор.
- 1971 — Әкъдәс Нигъмәт Курат, татар тарих галиме.
- 1980 — Виллард Либби,
- 1984 — Евгений Перчков,
- 1985 — Җон Фрәңклин Эндерс,
- 1985 — Пол Флори,
- 1986 — Анатолий Казаков,
- 1987 — Григорий Мартынов,
- 1989 — Элевтер Андроникашвили,
- 1991 — Рудольф Зарипов, математика галиме.
- 1997 — Хәмзә Мөхәммәдиев, совет сугышчысы, Советлар Берлеге каһарманы.
- 1998 — Һидият Хәмидуллин,
- 2000 — Борис Иванов, органик химия галиме, профессор.
- 2000 — Гаипназар Паллаев, таҗик совет дәүләт эшлеклесе.
- 2005 — Алексей Салмин, тарихчы, сәясәт галиме.
- 2008 — Хьордис Шимберг,
- 2009 — Александр Аксёнов, беларус совет дәүләт эшлеклесе.
- 2009 — Оге Нилс Бор,
- 2010 ― Фәгыйлә Ибраһимова,
- 2012 ― Мөнәвир Галиев,
- 2013 ― Дмитрий Постников,
- 2020 ― Гөлнара Зиннәтуллина,
- 2020 ― Лев Поташов,
- 2020 ― Фәрит Гыйбатдинов,
- 2021 ― Евгений Зиничев,
- 2022 ― Елизавета II, Бөекбритания королевасы.
Дини бәйрәмнәр һәм истәлекле даталар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Исем бәйрәмнәре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Шулай ук карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ "Халыкара грамоталылыкны җәелдерү көне" ЮНЕСКО Генераль конференциясенең 14нче сессиясенең 1.141 санлы резолюциясе белән кабул ителде
- ↑ 2,0 2,1 2,2 http://es.wikipedia.org/wiki/8_de_septiembre#Celebraciones
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 http://en.wikipedia.org/wiki/September_8#Holidays_and_observances
- ↑ 4,0 4,1 http://ru.wikipedia.org/wiki/8_сентября#.D0.9F.D1.80.D0.B0.D0.B7.D0.B4.D0.BD.D0.B8.D0.BA.D0.B8
- ↑ http://it.wikipedia.org/wiki/8_settembre#Laiche
- ↑ http://www.wcpt.org/history