Берләшкән Милләтләр Оешмасы

Берләшкән Милләтләр Оешмасы
	Берләшкән Милләтләр Оешмасы
	United Nations ; الأمم المتحدة ; Organización de las Naciones Unidas ; 联合国 ; Организация Объединённых Наций ; Organisation des Nations unies ;
	; БМО байрагы
	БМО әгъзалары булган дәүләтләр
Штаб-фатир:	Нью-Йорк ; Өстәмә офислар: Женева; Вена; Найроби;
Оешма төре:	халыкара оешма
Рәсми теле:	инглиз, гарәп, испан, кытай, рус, француз
Җитәкчеләр
Генераль сәркатиб	Антониу Гутерреш
Генераль Ассамблея рәисе	Йозеф Дайс
Иминлек шурасы рәисе	Эммануэль Иссозе-Нгондэ
Нигезләү
БМО уставына кул кую	26 июнь 1945 ел
Уставның эшли башлавы	24 октябрь 1945 ел
UN.org

Берләшкән Милләтләр Оешмасы
	Берләшкән Милләтләр Оешмасы
	ингл. United Nations; кыт. 联合国; исп. Naciones Unidas; гарәп. الأمم المتحدة‎; фр. Organisation des Nations unies; рус. Организация Объединённых Наций; алман. Vereinte Nationen; пол. Organizacja Narodów Zjednoczonych; нид. Verenigde Naties; яһүд. האומות המאוחדות
	Байрак[d]
Нигезләнү датасы	1945
Рәсми исем	United Nations, 联合国, Organización de las Naciones Unidas, Организация Объединённых Наций, منظمة الأمم المتحدة һәм Organisation des Nations unies
Кыскача исем	🇺🇳, ONU, OSN, UN, БДО, PBB, BM, FN, YK, ONU, ÜRO, PBB, ONU, ООН, VN, ONZ, ANO, UN, UN, VN, 国連, או"מ һәм ONI
Нигезләүче	СССР, Америка Кушма Штатлары, Кытай Республикасы[d], Украина Совет Социалистик Республикасы, Беларус Совет Социалистик Республикасы, Бөекбритания, Франция, Хәбәшстан, Һиндстан, Канада, Югославия[d], Чехословакия, Австралия, Яңа Зеландия, Нидерланд, Дания, Люксембург, Бельгия, Польша, Норвегия, Греция, Согуд Гарәбстаны, Мисыр, Гыйрак, Сүрия, Ливан, Төркия, Иран, Аргентина, Боливия, Бразилия, Чили, Колумбия, Коста-Рика, Куба, Доминикан Җөмһүрияте, Эквадор, Сальвадор, Гватемала, Haiti, Һондурас, Либерия, Мексика, Никарагуа, Панама, Парагвай, Перу, Филипин, Көньяк Африка Җөмһүрияте, Уругвай һәм Венесуэла
Оешма җиткәчесе вазыйфасы	Берләшкән Милләтләр Оешмасы Генераль сәркатибе
Җитәкче	Антониу Гутерреш
Генераль сәркәтип	Антониу Гутерреш
Идарә әгъзалары	Кофи Аннан
Рәсми тел	рус теле, гарәп теле, стандарт кытай теле (путуңхуа)[d], инглиз теле, француз теле, испан теле һәм кытай теле
Гимн	Hymn to the United Nations[d]
Дәүләт	Америка Кушма Штатлары
Дипломатик мөнәсәбәтләр	Аурупа Берлеге
Сәяси идеология	интернационализм[d]
Оештыру-хокук формасы	международная межправительственная организация[d]
Бәйле оешмалар	БМО Иминлек Шурасы, Бөтендөнья интеллектуаль милек оешмасы, Научно-исследовательский институт социального развития ООН[d], Berläşkän Millätlär Ğomumi Assambleyäse, XVF, БМО Икътисади һәм иҗтимагый шурасы[d], Берләшкән Милләтләр Секретариаты[d], BMO Xalıqara Mäxkämäse, Совет по опеке ООН[d], Бөтендөнья ризык программасы[d], Берләшкән Милләтләр Почта администрациясе[d], Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы, Азык-төлек һәм авыл хуҗалыгы оешмасы, ЮНИДО[d], ЮНИСЕФ[d], Программа ООН по окружающей среде[d], Бөтендөнья сәламәтлек оешмасы, Качаклар буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы баш комиссары идаралыгы, Кипрда тынычлыкны саклау буенча БМО хәрби көчләре контингенты[d], United Nations Department of Economic Affairs[d], Халыкара атом энергиясе агентлыгы[d], Special Adviser on Africa[d], Working Group on Discrimination Against Women and Girls[d], БМО радиосы[d] һәм United Nations Integrated Office in Haiti[d]
Уртак хезмәттәшлек	Association for Progressive Communications[d] һәм Asian–African Legal Consultative Organization[d]
Штаб-фатирының урнашуы	Нью-Йорк, Нью-Йорк, Америка Кушма Штатлары
Нигезсалгыч текст	Московская декларация 1943 года/Декларация четырёх государств по вопросу о всеобщей безопасности (30 октября 1943 года)[d]
Алыштырган	Милләтләр Лигасы
Булдыручы	антигитлеровская коалиция[d]
Транслируется на	UN Web TV[d]
Бүләкләр	Пибоди мөкәфәте (1950) премия имени Сахарова[d] (2003) премия Четырёх свобод — Медаль свободы[d] (2020)
Проект яки миссиянең максаты	тынычлык, Членский взнос[d] һәм иганә[d]
Рәсми веб-сайт	un.org(ингл.)(фр.)(исп.)(рус.)(кыт.)(гар.)
Каналның URL-лы	un.org/press/en/feed(ингл.) һәм un.org/press/fr/feed(фр.)
Тәртипне билгеләүче төп текст	BMO Nizamı
Хезмәт күрсәтү зонасы	бөтен дөнья[d]
Нинди вики-проектка керә	WikiProject United Nations[d]
Рәсми төс	зәңгәр
Әсәрләр җыентыгы	Дөнья мәдәнияте милли музее[d]
Ачык мәгълүматлар порталы	UNdata[d]
Личная библиотека хранится в	United Nations Digital Library[d]
Оешмада рәсми күзәтүче статусы	Бөтендөнья интеллектуаль милек оешмасы, Халыкара миграция оешмасы[d] һәм Совещание по взаимодействию и мерам доверия в Азии[d]
Социаль медиаларда күзәтүчеләре	16 204 666
Еш соралганы URL-ы	un.org/en/about-us/frequently-asked-questions(ингл.), un.org/ar/about-us/frequently-asked-questions(гар.), un.org/zh/about-us/frequently-asked-questions(кыт.), un.org/fr/about-us/frequently-asked-questions(фр.), un.org/ru/about-us/frequently-asked-questions(рус.) һәм un.org/es/about-us/frequently-asked-questions(исп.)
Рәсми кибет URL-ы	shop.un.org(ингл.)(фр.)(исп.)(гар.)(кыт.)(рус.)
Оешма хезмәткәрләре өчен төркем	[d]
	Берләшкән Милләтләр Оешмасы Викиҗыентыкта

«БМО» монда китерә.

Берләшкән Милләтләр Оешмасы, БМО (ингл. United Nations, рус. Организация Объединённых Наций, гарәп. الأمم المتحدة‎) — үз максаты итеп дөньяда тынычлык һәм иминлекне саклау куйган халыкара оешма. Шулай ук дәүләтләр арасында элемтәләрне үстерүгә көч куя. БМО карарлары Берләшкән Милләтләр Оешмасы системасының күп санлы махсус максатчан агентлыклары, бәйле оешмалар, шуралар һәм әгъза илләренең структуралары аркылы үтәлә.

Бу - дөньядагы иң зур, иң таныш, иң халыкара дәрәҗәдә күрсәтелгән һәм иң көчле хөкүмәтара оешма.^[31] Берләшкән Милләтләр Оешмасы төп офисы Нью-Йоркта, аның төп офислары белән Женева, Найроби, Вена һәм Гаага.

Тарих

Төп мәкалә: БМО тарихы

Фон

Берләшкән Милләтләр Оешмасы барлыкка килгәнче гасырда, Халыкара Кызыл Хач Комитеты кебек берничә халыкара оешма оешты, кораллы конфликт һәм бәрелеш корбаннарын яклау һәм аларга ярдәм күрсәтү өчен.

Икенче бөтендөнья сугышы союздашлары декларацияләре

Оешма эшчәнлеге һәм структурасы Икенче дөнья сугышы вакытында Һитлерга каршы коалиция илләре тарафыннан төзелгән. «Берләшкән Милләтләр» исеме беренче тапкыр 1942 елның 1 гыйнварында имзаланган Берләшкән Милләтләр Декларациясендә телгә алына.

БМО Низамы^[32] 1945 елда Сан-Франциско конференциясендә раслана, шул ук елның 26 июнендә 51 дәүләт вәкиле тарафыннан имзалана. Уставның көчкә керү датасы (24 октябрь) Берләшкән Милләтләр Оешмасы көне дип билгеләнә.

Киләсе тарих

Оешманың дөнья тынычлыгын саклау миссиясе беренче дистәләрдә АКШ һәм Советлар Союзы һәм аларның союздашлары арасында салкын сугыш белән катлауланды. Аның миссиясе беренче чиратта коралсыз хәрби күзәтүчеләрдән һәм җиңел кораллы гаскәрләрдән тора, мониторинг, отчет һәм ышанычны арттыру ролендә.^[33] Берләшкән Милләтләр Оешмасы әгъзалары 1960-нчы еллардан башлап киң таралган деколонизациядән соң сизелерлек артты. Шул вакыттан алып, 80 элеккеге колония бәйсезлеккә иреште, шул исәптән Попечительләр Советы күзәткән 11 ышаныч территориясе.^[34] 1970-нче елларга БМОның икътисадый һәм социаль үсеш программалары бюджеты тынычлык саклау чыгымнарыннан күпкә артыграк. Салкын сугыш беткәч, БМО күчте һәм кыр эшләрен киңәйтте, төрле катлаулы эшләрне башкарды.^[33]

Структура

Төп мәкалә: БМО системасы

Генераль сәркатиб

Төп мәкалә: БМО Генераль сәркатибе

№	Исем	Ил	Эшкә керү вакыты	Эш бетү вакыты
–	Глэдвин Джебб (ингл. Gladwyn Jebb, 1st Baron Gladwyn}})	Бөекбритания (Көнбатыш Европа)	24 октябрь 1945 ел	1 февраль 1946 ел
1	Трюгве Хальвдан Ли	Норвегия (Көнбатыш Европа)	2 февраль 1946 ел	10 ноябрь 1952 ел
2	Даг Хаммаршельд	Швеция (Көнбатыш Европа)	10 апрель 1953 ел	18 сентябрь 1961 ел
3	У Тан	Бирма (Азия)	30 ноябрь 1961 ел	1 гыйнвар 1972 ел
4	Курт Вальдхайм	Австрия (Көнбатыш Европа)	1 гыйнвар 1972 ел	1 гыйнвар 1982 ел
5	Хавьер Перес де Куэльяр (исп. Javier Pérez de Cuéllar Guerra)	Перу (Көньяк Америка)	1 гыйнвар 1982 ел	1 гыйнвар 1992 ел
6	Бутрос Бутрос-Гали	Мисыр (Африка)	1 гыйнвар 1992 ел	1 гыйнвар 1997 ел
7	Кофи Аннан	Гана (Африка)	1 гыйнвар 1997 ел	1 гыйнвар 2007 ел
8	Пан Ги Мун	Көньяк Корея (Азия)	1 гыйнвар 2007 ел	1 гыйнвар 2017 ел
9	Антониу Гутерреш	Португалия (Европа)	1 гыйнвар 2017 ел	Хәзер вазыйфалар башкара Беренче срок вакыты: 1 гыйнвар 2022 елда чыга

Дәүләт-әгъзалар

Башта БМОга Уставны имзалаган 51 ил кергән. 1946—2006 елларда оешмага тагын 141 дәүләт кергән.

2011 елның 14 июль хәләтенә караганда, БМОга 193 дәүләт керә^[35].

Телләр

Төп мәкалә: БМО телләре

БМОда эшне оештыру өчен рәсми һәм эш телләре расланган. Шушы телләрне куллану һәр махсус оешма һәр орган өчен үзгә.

БМО рәсми телләрендә оешманың бөтен документлары чыга. БМО рәсми телләре:

Гарәп теле — 18 декабрь
Инглиз теле − 23 апрель
Испан теле − 12 октябрь
Кытай теле − 20 апрель
Рус теле — 6 июнь
Француз теле − 20 март

Интернет-радио программаларны әзерләүче БМО мультимедиа үзәге битләре: бангла 2018 елның 30 гыйнвар көнендә архивланган. • гарәпчәсе 2017 елның 17 июль көнендә архивланган. • инглизчәсе 2011 елның 5 декабрь көнендә архивланган. • испанчасы 2013 елның 14 октябрь көнендә архивланган. • кытайчасы 2018 елның 29 гыйнвар көнендә архивланган. • португальчасы 2017 елның 16 июль көнендә архивланган. • русчасы 2017 елның 15 июль көнендә архивланган. • суахили 2018 елның 5 февраль көнендә архивланган. • урду 2017 елның 27 июль көнендә архивланган. • һинди 2017 елның 7 июль көнендә архивланган. • французчасы 2017 елның 21 июль көнендә архивланган.

Галерея

Нью-Йорктагы штаб-фатир
Генераль Ассамблея залы
Иминлек Шурасы залы
Икътисади һәм социаль шура залы
Терәк буенча шура залы
Женевада урнашкан БМО бинасы
Женевада урнашкан бина залы
Женевада урнашкан бина алдында байраклар

Шулай ук карагыз

БМО порталы

Искәрмәләр

Сылтамалар

Рәсми сайт (ингл.) (исп.) (рус.) (кыт.) (гар.) (фр.)
Гомуми мәгълүмат (ингл.)

[_c296c4d448382ae0-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 zespół autorów PWN интернет-энциклопедиясе
https://wikidata.org/wiki/Track:P7305https://wikidata.org/wiki/Track:Q4041526https://wikidata.org/wiki/Track:Q1690980

[_54b36203ba2dfc9e-2] ROR Data — v1.19 — 2023. — doi:10.5281/ZENODO.7644942
https://wikidata.org/wiki/Track:Q116976023

[_b51ed357dfba6508-3] ttps://www.un.org/en/about-us

[_98768c424be404be-4] ttps://www.un.org/zh/about-us

[_0380e958ce4b586a-5] ttps://www.un.org/es/about-us

[_3bb3f060a073b15c-6] ttps://www.un.org/ru/about-us/

[_cfbe3c1026964f80-7] ttps://www.un.org/ar/about-us/

[_756550098223c836-8] ttps://www.un.org/fr/about-us

[_de55fe1227984023-9] 9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 ^9,4 ^9,5 ^9,6 20th Century Press Archives — 1908.
https://wikidata.org/wiki/Track:P11822https://wikidata.org/wiki/Track:P10890https://wikidata.org/wiki/Track:P8484https://wikidata.org/wiki/Track:P8483https://wikidata.org/wiki/Track:Q36948990https://wikidata.org/wiki/Track:P4293

[_96d4f2daee1fc650-10] 10,0 ^10,1 ^10,2 ^10,3 ^10,4 ^10,5 https://www.un.org/en/our-work/official-languages

[_6ba772c4597327a0-11] 11,0 ^11,1 Global LEI index
https://wikidata.org/wiki/Track:Q55259097

[_59f332ceb60c8e8e-12] ttps://unstamps.org/about-unpa/history/

[_e39e0e167166dc2e-13] ttps://www.un.org/en/our-work/maintain-international-peace-and-security

[_802773e4144f5abc-14] ttps://www.aalco.int/agreements/Agreement%20between%20AALCO%20and%20United%20Nations.pdf

[_f0ce23dc0333ff08-15] ttps://www.un.org/ar/about-us/history-of-the-un/preparatory-years

[_572d3fe4d42ae5b1-16] Берләшкән Милләтләр декларациясе
https://wikidata.org/wiki/Track:Q176930

[_72a6344459ab5a04-17] ttps://media.un.org/en/webtv

[_780842623ce2d832-18] ttp://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2001/

[_c88fdc6565d4a8fc-19] ttps://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/

[_fff2e8a3f3dba02f-20] 1. // Charta Spojených národů — 1945.
https://wikidata.org/wiki/Track:Q171328

[_d1135e3da5924070-21] Charta Spojených národů — 1945.
https://wikidata.org/wiki/Track:Q171328

[_778da7273ea9b8e0-22] ttps://www.un.org/ar/about-us/how-to-donate-to-the-un-system

[_7a225a88c68e73b0-23] ttps://www.un.org/ar/about-us/un-charter

[_de0241626ced17a8-24] ttps://www.un.org/en/about-us/un-emblem-and-flag

[_8e72f2fa563f5e52-25] ttps://www.un.org/styleguide/pdf/UN_brand_identity_quick_guide_2020.pdf

[_d163868962532d03-26] NMVW-collection website
https://wikidata.org/wiki/Track:Q80851728https://wikidata.org/wiki/Track:P7831

[_e0cc1b222b6fe284-27] ttps://www.wipo.int/members/en/organizations.jsp?type=IGO_UN

[_6aaac4271590aa88-28] ttps://www.iom.int/intergovernmental-organizations-observer-status

[_bf23ac8c0682c3a4-29] ttps://www.s-cica.org/index.php?view=page&t=observer_organizations

[30] Экс-премьер Португалии Гутерреш принял присягу Генсека ООН. Радио Свобода

[31] архив күчермәсе, archived from the original on 2017-04-27, retrieved 2020-12-04

[32] БМО Уставы

[peacekeeping.un.org-33] 33,0 ^33,1 https://peacekeeping.un.org/en/our-history

[34] ttps://www.un.org/en/sections/issues-depth/decolonization/index.html

[35] Государства — члены ООН (рус.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

Социаль челтәрләрдә	Facebook · Facebook · Facebook · Facebook · Facebook · Google+ · Twitter
Фото, видео һәм аудио	Викиҗыентык · Instagram · Instagram · Instagram · Instagram · Instagram · YouTube · YouTube · YouTube · YouTube · YouTube · YouTube
Тематик сайтлар	GitHub
Сүзлекләр һәм энциклопедияләр	Зур каталон · Кыска яһүди · Британника (онлайн) · Швейцария тарихи
Норматив контроль	BAV: ADV11741978 · BIBSYS: 90058028 · BNC: a10978574 · BNE: XX89609 · BNF: 118650631 · CiNii: DA00472305 · CONOR: 80266595 · GND: 333-5 · ISNI: 0000000123317789 · LCCN: n79021345, sh98000836 · LNB: 000004368 · NDL: 00288555 · NKC: kn20010711348 · NLA: 35561510 · NLG: 9288 · NSK: 000003792 · NUKAT: n96403055 · PTBNP: 453125, 21633 · LIBRIS: 133482 · SUDOC: 026395258 · VIAF: 144904638 · ULAN: 500354403

к б ү Халыкара оешмалар (төркем)
Дөньякүләм дәүләтара оешмалар	Берләшкән Милләтләр Оешмасы Бөтендөнья банкы төркеме^[d] Бөтендөнья сәүдә оешмасы Бөтендөнья таможня оешмасы^[d] Интерпол Парламентара берлеге^[d] Химик коралларны тыю оешмасы^[d] Халыкара түләүләр банкы^[d] Халыкара җинаять мәхкәмәсе Халыкара валюта фонды Халыкара диңгез төбе органы^[d]
Тематик һәм төбәк дәүләтара оешмалар	Азия хезмәттәшлек диалогы^[d] Азия-Тын океан икътисади хезмәттәшлеге Америка дәүләтләре оешмасы^[d] Африка Берлеге AUKUS^[d] Аурупа берлеге (Аурупа Берлеге җитәкчеләре шурасы * Аурупа Берлеге шурасы) Аурупа Шурасы Аурупадагы иминлек һәм хезмәттәшлек буенча оешма Бәйсез Дәүләтләр Берлеге Бенгаль култыгы күптармаклы техник-экономик хезмәттәшлек инициативасы^[d] Бөтен яклы төбәк икътисади партнёрлыгы^[d] БРИКС Британ-Ирланд шурасы^[d] Бухарест тугызлыгы^[d] Вышеград төркеме^[d] Гарәп Лигасы ГУАМ Демократия һәм икътисади үсеш оешмасы^[d] Евразия икътисади берлеге Зур егермелек^[d] Зур җиделек Иберо-Американ дәүләтләр оешмасы^[d] Икътисади хезмәттәшлек оешмасы^[d] Ислам хезмәттәшлеге оешмасы Кариб дәүләтләре ассоциациясе^[d] Кариб җәмгыяте^[d] Көнбатыш Африка илләре икътисади җәмгыяте^[d] Көнбатыш скандинав шурасы^[d] Көнчыгыш Африка җәмгыяте^[d] Көньяк Азия төбәк хезмәттәшлеге ассоциациясе^[d] Көньяк Америка үсеше һәм алгарышы өчен форум^[d] Көньяк Америка милләтләре берлеге^[d] Көньяк Африка үсеш җәмгыяте^[d] Көньяк-Көнчыгыш Азия дәүләтләре ассоциациясе (АСЕАН) Крайова төркеме^[d] Латин Америка һәм Кариб диңгезе бассейны илләре җәмгыяте^[d] Латинамерикан парламент^[d] Люблин өчпочмагы^[d] Меланезия инициатив төркеме^[d] МЕРКОСУР^[d] Милләтләр Дуслыгы Нефтьны экспортлаучы илләр оешмасы (ОПЕК) Өч диңгез инициативасы^[d] Өч яклы хезмәттәшлек секретариаты^[d] Полинезия җитәкчелек төркеме^[d] Португал телле илләр берләшмәсе Скандинав шурасы^[d] Төньяк Атлантик килешү оешмасы Төрки халыклар мәдәнияте халыкара оешмасы Төрки шура Тын океан утраулары форумы^[d] Үзәк Америка интеграциясе системасы^[d] Фарсы култыгы гарәп илләренең хезмәттәшлеге шурасы^[d] Халыкара икътисадый хезмәттәшлек һәм үсеш оешмасы Халыкара стандартлау оешмасы Халыкара франкофония оешмасы^[d] Хәрби статустагы полиция һәм жандармерия көчләренең халыкара ассоциациясе^[d] Хәрби статустагы хокук саклау көчләренең Евразия ассоциациясе^[d] Һинд океаны тирәлеге ассоциациясе^[d] Шанхай хезмәттәшлек оешмасы Яңа үсеш банкы^[d]
Дәүләтнеке булмаган халыкара оешмалар^[d]	Amnesty International • Гринпис • Халыкара Кызыл Хач комитеты • Халыкара сәүдә палатасы • Бөтендөнья кыргый табигать фонды

к б ү Ислам хезмәттәшлеге оешмасындагы әгъза илләр һәм күзәтүче илләр
ИХО әгъзалары	Азәрбайҗан • Алжир • Албания • Әфганстан • Бангладеш • Бәхрәйн • Бенин • Бруней • Буркина-Фасо • Габон • Гамбия • Гвинея • Гвинея-Бисау • Джибути • Мисыр • Индонезия • Үрдүн • Гыйрак • Иран • Йәмән • Камерун • Казакъстан • Катар • Кыргызстан • Комор утраулары • Кот-д'Ивуар • Күвәйт • Лөбнан • Ливия • Мавритания • Малайзия • Мали • Мальдивлар • Марокко • Мозамбик • Нигер • Нигерия • Берләшкән Гарәп Әмирлекләре • Оман • Пакистан • Фәлистыйн • Согуд Гарәбстаны • Сенегал • Сүрия ^* • Сомали • Судан • Сьерра-Леоне • Таҗикстан • Того • Тунис • Төркмәнстан • Төркия • Уганда • Үзбәкстан • Чад
ИХО күзәтүче-илләре	Босния һәм Герцеговина • Русия Федерациясе • Төньяк Кипрның Төрек Җөмһүрияте • Таиланд • Үзәк Африка Җөмһүрияте
ИХО күзәтүче-оешмалары	БМО • Африка Берлеге • Гарәп дәүләтләре лигасы • Икътисади хезмәттәшлек оешмасы • Мороны азат итү милли фронты • ИКО әгъзасы булган дәүләтләрнең парламент берлеге • Бер якка да кушылмаучылык хәрәкәте
^* -2012 елда әгъзалыгы рәсми туктатылган.