Төрекмәнстан

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Төрекмәнстан latin yazuında])
(Төркмәнстан битеннән юнәлтелде)
Төрекмәнстан
Байрак
Илтамга
Башкала Ашкабад
Халык саны 6 117 933 (2021) Edit this on Wikidata
Нигезләнгән 27 октябрь 1991 Edit this on Wikidata
Сәгать кушагы UTC+05:00
Рәсми тел төрекмән теле
География
Мәйдан 491,210 км²
Координатлар 39°N 60°E Edit this on Wikidata
Сәясәт
Дәүләт башлыгы исеме Төрекмәнстан президенты
Дәүләт башлыгы Сәрдар Бирдемөхәммәтев
Башлык исеме Төрекмәнстан президенты
Карта
Икътисад
Акча берәмлеге Төрекмәнстан манаты
Эшсезлек дәрәҗәсе 10% (2014)[1]
Туу күрсәткече 2.301 (2014)[2]
КПҮИ 0.745 (2021)[3]
Яшәү озынлыгы 67.835 ел (2016)[4]
Джини коэффициенты 40.8 (1998)[5]
Башка мәгълүмат
Ярдәм телефоннары
Автомобил хәрәкәте ягы уң[6]
Челтәр көчәнеше 220 вольт
Телефон коды +993
ISO 3166-1 коды TM
ХОК коды TKM
Интернет домены .tm

Төрекмәнстан (төрекм. Türkmenistan) – Урта Азияда урнашкан дәүләт. Көньякта Әфганстан һәм Иран белән, төньякта Казакстан һәм Үзбәкстан белән чиктәш. Көнбатыштан Каспий диңгезе белән юыла. Дөнья океанына чыгу юлы юк.

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Төрекмән егете дөясе белән бергә, XX гасыр башы, Прокудин-Горский фотосурәте

Географик мәгълүмат[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Төрекмәнстанның иярченнән төшерелгән фотосы

Территориясының 80% артыгын Караком чүле алып тора. Төрекмәнстанның Каспийда яр сызыгы озынлыгы 1 768 км.

Административ бүленеш[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Төрекмәнстан өлкәләре

Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

СССР чорында Төрекмәнстан чимал (нигездә мамык һәм энергия ташучылар) чыганагы булып тора. Хәзерге вакытта нефть һәм газ чыгару ТМПның 70% тәшкил итә.

Рәсми чыганаклар буенча Төрекмәнстанның ТМП үсеше түбәндәгечә:

  • 1999 – 16%,
  • 2000 – 18%,
  • 2001, 2002 – 20%,
  • 2003 – 17%,
  • 2004 – 21%.

Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Җөмһүрияттә халык санының тиз артуы күзәтелә. 1979 елдагы халык санын алу буенча республикада 2 759 мең, 1989 елда – 3 534 мең, 1995 ел исәбе буенча – 4 481 мең кеше яшәгән. 1995 елдан соң да үсеш дәвам итә: 2000 елда – 5 200 мең, 2001 ел башында – 5369,4 мең; 2001 ел, 1 май – 5410 мең; 2001 ел, 1 август – 5478,9 мең кеше.

Халыкның якынча 90% – төрекмәннәр, 4% – үзбәкләр, 3% – руслар. Шулай ук азәриләр, казаклар, татарлар һ.б. халыклар да яши.

Гаскәр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Гаскәр саны якынча 100 000 сугышчы һәм әфисәр.

Чыганак[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. Error: Unable to display the reference properly. See the documentation for details.
  2. Error: Unable to display the reference properly. See the documentation for details.
  3. Error: Unable to display the reference properly. See the documentation for details.
  4. Error: Unable to display the reference properly. See the documentation for details.
  5. Error: Unable to display the reference properly. See the documentation for details.
  6. Error: Unable to display the reference properly. See the documentation for details.