Катар

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Катар latin yazuında])
Навигациягә күчү Эзләүгә күчү
Катар
Flag of Qatar.svg
Байрак
Emblem of Qatar.svg
Илтамга
Башкала Doha
Халык саны 2 168 673 (2013) Edit this on Wikidata
Нигезләнгән 1870 Edit this on Wikidata
Сәгать кушагы UTC+03:00
Рәсми тел гарәп теле
Җәгърафия
Мәйдан 11,437 дүрткел киламитер
Координатлар 25.26954°N 51.21277°E Edit this on Wikidata
Сәясәт
Дәүләт башлыгы Tamim bin Hamad Al Thani
Хөкүмәт башлыгы Абдулла бин Нассер бин Халифа Аль Тани
Икътисад
ТЭП 167 605 миллион АКШ дуллыры (2017) Edit this on Wikidata
Кеше башына ТЭП 2755 АКШ дуллыры (1970), 3246 АКШ дуллыры (1971), 3909 АКШ дуллыры (1972), 5581 АКШ дуллыры (1973), 15 623 АКШ дуллыры (1974), 15 283 АКШ дуллыры (1975), 18 893 АКШ дуллыры (1976), 19 828 АКШ дуллыры (1977), 21 093 АКШ дуллыры (1978), 27 436 АКШ дуллыры (1979), 34 986 АКШ дуллыры (1980), 34 904 АКШ дуллыры (1981), 27 385 АКШ дуллыры (1982), 20 898 АКШ дуллыры (1983), 19 634 АКШ дуллыры (1984), 16 582 АКШ дуллыры (1985), 12 698 АКШ дуллыры (1986), 12 895 АКШ дуллыры (1987), 13 605 АКШ дуллыры (1988), 14 047 АКШ дуллыры (1989), 15 448 АКШ дуллыры (1990), 14 120 АКШ дуллыры (1991), 15 430 АКШ дуллыры (1992), 14 268 АКШ дуллыры (1993), 14 542 АКШ дуллыры (1994), 15 849 АКШ дуллыры (1995), 17 344 АКШ дуллыры (1996), 21 132 АКШ дуллыры (1997), 18 631 АКШ дуллыры (1998), 21 763 АКШ дуллыры (1999), 29 986 АКШ дуллыры (2000), 28 430 АКШ дуллыры (2001), 29 990 АКШ дуллыры (2002), 34 176 АКШ дуллыры (2003), 41 818 АКШ дуллыры (2004), 51 488 АКШ дуллыры (2005), 60 256 АКШ дуллыры (2006), 67 005 АКШ дуллыры (2007), 82 967 АКШ дуллыры (2008), 61 478 АКШ дуллыры (2009), 70 306 АКШ дуллыры (2010), 85 948 АКШ дуллыры (2011), 88 564 АКШ дуллыры (2012), 88 304 АКШ дуллыры (2013), 86 852 АКШ дуллыры (2014), 65 177 АКШ дуллыры (2015), 59 044 АКШ дуллыры (2016), 63 249 АКШ дуллыры (2017) Edit this on Wikidata
Акча берәмлеге Катар риялы
Туу күрсәткече 2.026 (2014)[1]
КПҮИ 0.754 (1990)[2][3]
Яшәү озынлыгы 78.184 ел (2016)[4]
Башка мәгълүмат
Ярдәм телефоннары
  • 9-9-9
  • 112 (ашыгыч тыйб ярдәме, пүлисә, янгын сакчылары)[5]
    • Электр аергычы төре тип D,[6] BS 1363[6]
    Автомобил хәрәкәте ягы уң[7]
    Челтәр көчәнеше 240 вольт[6]
    Телефон коды +974
    ISO 3166-1 коды QA
    ХОК коды QAT
    Интернет домены .qa

    Катар (гарәпчә قطر рәсми атамасы (гарәпчә دولة قطر, Дәүләт Катар) – көньяк-көнбатыш Азияда урнашкан дәүләт (әмирлек). Ул Гарәп ярымутравының төньяк-көнчыгышындагы Катар ярымутравын алып тора. Согуд Гарәбстаны белән көньякта чиктәш, башка бар яктан да Фарсы култыгы сулары белән юыла. Төньяк-көнбатышта Бәһрәйн утраулары белән, көньяк-көнчыгышта – БГӘ белән диңгез чиге бар. Башкаласы булып Доха шәһәре тора.

    Катар – Русия һәм Ираннан соң дөньяда табигый газ экспорты буенча өченче урында тора, шулай ук бик күп нефть һәм нефтьтан эшләнгән әйберләр дә экспортлый. ОПЕК әгъзасы.

    VII гасырдан башлап Гарәп хәлифәлегенә керә. 13-14 гасырларда Бәһрәйн әмирләре кулында; XVI г. башында – португаллар хакимлеге, аннары Госманлы Дәүләте идарәсе астында. 1916–71 елларда Бөекбритания протектораты астында.

    Дәүләт төзелеше[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    2003 елның 29 апреленда кабул ителгән Конституция буенча Катар – Абсолют монархия.

    Әмир бер үк вакытта дәүләт һәм хөкүмәт башлыгы булып тора. Аның хакимияте шәригать кануннары белән чикләнгән.

    Илдә 35 әгъзалы Мәҗлес Шурасы (гарәпчә مجلس الشورى, Мәҗлис әш-Шура) эшли.

    Административ бүленеш[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    Катар муниципалитетлары

    Катар 10 муниципалитетка бүленгән (гарәпчә بلديات – бәләдият).

    № Муниципалитет Мәркәз Мәйдан, км² Халык (2004), кеше
    1 Әд-Доха Доха 158,71 338 760
    2 Әл-Җувария Аль-Джувария 622,74 2 282
    3 Әл-Җумалия Әл-Җумалия 2 611,70 13 085
    4 Әл-Хор Әл-Хор 1 001,44 31 611
    5 Әл–Вакра Әл–Вакра 777,31 31 009
    6 Әр-Райян Әр-Райян 893,48 272 583
    7 Җариян-әл-Батна Өмме-Баб 3 906,53 6 308
    8 Әш-Шамаль Әр-Рувәйс 902,11 5 400
    9 Өмме-Саләл Өмме-Саләл 470,37 31 975
    10 Мәсаид Мәсаид 176,68 9 870

    Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    Халыкның 40% гарәпләр. Шулай ук Пакистан чыгышлы (18 %) кешеләр, Һиндстаннан (18 %), Ираннан (10 %) һәм башка гарәп илләреннән кешеләр яши. Рәсми тел – гарәпчә, инглиз теле киң кулланылышта. Дәүләт дине – ислам (сөнни), иранлылар – шигыйләр.

    Табигать[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    Илнең бөтен территориясе диярлек – чүл. Су аз, нигездә диңгез суын тоссызландыру юлы белән табыла.

    Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    Илдә нефть һәм газ тотрыклы рәвештә чыгарыла. Заманча инфраструктура бар. Бюджет профицитта. Ләкин ил чит ил эшчеләренә бәйле һәм барлык чималны да тыштан кертә.

    Чыганак[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    http://ru.wikipedia.org/wiki/Катар

    1. ↑ http://data.uis.unesco.org/index.aspx?queryid=239; Институт статистики ЮНЕСКО.
    2. ↑ http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/QAT.
    3. ↑ http://hdr.undp.org/en/data; Отчёт о развитии человечества.
    4. ↑ http://data.uis.unesco.org/Index.aspx?DataSetCode=DEMO_DS; Институт статистики ЮНЕСКО.
    5. ↑ "International Numbering Resources Database"; подзаголовок: ITU-T E.129 National-only numbers linked with emergency services and other services of social value; тикшерү датасы: 10 июль 2016; мөхәррир: Халыкара иликтер элемтәсе береге.
    6. ↑ 6,0 6,1 6,2 "World Plugs"; тикшерү датасы: 10 июнь 2016; мөхәррир: Халыкара иликтер тихникасы кәмисиясе.
    7. ↑ http://chartsbin.com/view/edr.
    Чыганагы — "https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Катар&oldid=2339844"