Чукотка автономияле округы: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән

Кертелгән

7 фев 2013, 14:50 юрамасы

Чукотка автономияле округы
Чукотский автономный округ
Чукоткакэн автономныкэн округ

Байрак	Илтамга

Дәүләт төзелеше

Мәйдан
– Барлыгы
– % Су

721 481 км²
3,3%

Халык саны
– Барлыгы (2010)
– Тыгызлык

50 530^[1] кеше
0,7 кеше/км²

Акча

RUB

Вакыт

UTC MSK+2 (UTC+6)

Телефон коды

+7

Чуко́тка автоно́мияле о́кругы (рус. Чукотский автономный округ, чук. Чукоткакэн автономныкэн округ) — Русия Федерациясенең Ерак Көнчыгышында урнашкан субъекты. Ерак Көнчыгыш федераль округына керә.

Административ үзәге — Анандырь шәһәре.

Чиктәшлек

Як	Русия субъекты
Көнбатыш	Якутия республикасы
Көнчыгыш	АКШ (диңгез буенча)
Көньяк-көнбатыш	Магадан өлкәсе
Көньяк	Камчатка крае

География

Чукотка автономияле округы Русияның төньяк-көнбатышында урнаша. Бөтен Чукотка уярымутравын били, кыйтка өлешеннән тыш берничә утравында да урнаша.

Көнчыгыш Себер, Чукотка һәм Беринг дингезләре белән юыла.

Төп елгалар — Анадырь, Омолон, Великая, Амгуэма, Зур һәм Кече Анюйлар.
Иң зур күлләр — Краснено, Эльгыгытгын, Пекульнейское.

Чукотка автономияле округы - чик буе зонасы. Чукоткага барып өчен чит илле кешеләргә ФСБның рөхсәте кирәк.

Климат

Округ күбесенчә Төньяк поляр түгәрәге артында урнашкан. Шуңа күрә анда каты субарктик климат, кыш 10 ай уза. Гыйнварның урта температурасы -15...-39 °C, июльнең +5...+10 °C. Явымнар 200-500 мм ел эчендә.

Файдалы казылмалар

Табигый газ, нефть, алтын, күмер, аккургаш, вольфрам, терекөмеш.

Тарих

Чукотка милли округы 1930 елның 13 декабрендә Ерак Көнчыгыш крае составында барлыкка килгән. 1938-1951 елларда Хабаровск краеның Камчатка өлкәсе составында иде.

1951 елда округ Хабаровск краеның туры вәкаләтенә күчте.

1953 елның 3 декабрьдә Магадан өлкәсенең составына керә; 1977 елда исемен Чукотка автономияле округына алыштыра.

1992 елда ЧАО Магадан өлкәсенең составыннан чыга.

Халык

Халык	1939	1959	1970	1979	1989	2002 (*)	2010^[2]
Урыслар	5,2 (24,1 %)	28,3 (60,7 %)	70,5 (69,7 %)	96,4 (68,9 %)	108,3 (66,1 %)	27,9 (51,9 %)	25,1 (52,5 %)
Чукчалар	12,1 (56,3 %)	10,0 (21,4 %)	11,0 (10,9 %)	11,3 (8,1 %)	11,9 (7,3 %)	12,6 (23,4 %)	12,8 (26,7 %)
Украиннар	0,6 (2,7 %)	3,5 (7,6 %)	10,4 (10,3 %)	20,1 (14,4 %)	27,6 (16,8 %)	5,0 (9,2 %)	2,9 (6,0 %)
Эскимослар	…	1,1 (2,3 %)	1,1 (1,1 %)	1,3 (0,9 %)	1,5 (0,9 %)	1,5 (2,85 %)	1,5 (3,2 %)
Эвеннар	0,8 (3,8 %)	0,8 (1,8 %)	1,1 (1,0 %)	1,0 (0,7 %)	1,3 (0,8 %)	1,4 (2,6 %)	1,4 (2,9 %)
Чуванлар	…	…	…	…	0,9 (0,6 %)	1,0 (1,8 %)	0,9 (1,9 %)
Белоруслар	…	0,6 (1,2 %)	1,7 (1,6 %)	2,4 (1,7 %)	3,0 (1,9 %)	0,5 (1,0 %)	-
Татарлар	…	0,5 (1,1 %)	1,6 (1,6 %)	2,0 (1,4 %)	2,3 (1,4 %)	0,5 (1,0 %)	-

Шәһәрләр

Халык саны, кеше
Шәһәр	1959	1970	1979	1989	2002	2009	2010^[3]
Анадырь	5859	7703	12 241	17 094	11 038	11 827	13 525
Билибино	635	10 693	12 711	15 558	6181	5453	5504
Певек	5752	10 528	11 060	12 915	5206	4597	4161

Административ-территориаль бүленеш

Анадырь
Анадырь районы (үзәге - Угольные Копи)
Билибино районы (Билибино)
Иультин район (Эгвекинот)
Провидения районы (Провидения)
Чаун районы (Певек)
Чукотка районы (Лаврентия)

Торак пунктлар

Халык саны 2 мең кешедән артык булган торак пунктлар
(2010 җанисәбе буенча)^[4]

Анадырь	13525
Билибино	5504
Певек	▼4161
Угольные Копи	▼3367
Эгвекинот	▼2786

Икътисад

Чукотка автономияле округы ТРП кеше башына буенча дүртенче урын ала (2008); икътисадның нигезе - алтын приисклары һәм рудниклар.

Сәнәгать

Билибино шәһәрендә АЭС эшли; Күмер чыгарыла, балык эшкәртү предприятеләре эшли.

Транспорт

Күбесенчә авиа- һәм диңгез буе транспорты.

Искәрмәләр

Сылтамалар

Чукотка автономияле округының рәсми сайты (рус.)

[1] [1]

[2] Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года

[3] Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года

[Perep2010-4] Росстат. Информационные материалы о предварительных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года. Численность населения районов и городских населённых пунктов субъектов Российской Федерации

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Юл номеры - 249: / Юл номеры - 249: @@
 [[tr:Çukotka Özerk Okrugu]]
 [[uk:Чукотський автономний округ]]
-[[uz:Chukotka muhtor okrugi]]
+[[uz:Chukotka muxtor okrugi]]
 [[vec:Sircondario autonomo di Čukotka]]
 [[vi:Khu tự trị Chukotka]]

к б ү Россия Федерациясе субъектлары
Республикалар	Адыгея Алтай Башкортстан Бурятия Дагстан Ингушетия Кабарда-Балкария Калмыкия Карачай-Чиркәсия Карелия Коми Кырым³ Мари Ил Мордовия Татарстан Төньяк Осетия Тыва Удмуртия Хакасия Чечня Чуашия Якутия
Крайлар	Алтай Байкал арты Диңгез буе Камчатка Краснодар Красноярск Пермь Ставрополь Хабаровск
Өлкәләр	Амур Архангельск Әстерхан Белгород Брянск Владимир Волгоград Вологда Воронеж Иваново Иркутск Калининград Калуга Кемерово Киров Кострома Курган Курск Ленинград Липецк Магадан Мәскәү Мурманск Түбән Новгород Новгород Новосибирск Омск Орел Оренбург Пенза Псков Ростов Рязань Самара Сарытау Сахалин Свердловск Смоленск Тамбов Тверь Томск Тула Төмән Ульяновск Чиләбе Ярославль
Федерация әһәмиятендәге шәһәрләр	Мәскәү Санкт-Петербург Акъяр³
Автономияле өлкә	Яһүд
Автономияле округлар	Ненец¹ Хант-Манси² Чукотка Ямал-Ненец²
¹ Архангельск өлкәсенә керә ² Төмән өлкәсенә керә. ³ Украина белән бәхәсле территорияләр

к б ү РСФСР
Автономияле республикалар (АССР): Башкорт АССР (1919–1990¹) • Бурят АССР (1923–1990¹; 1923–1958 Бурят-Монгол АССР) • Тау АССР (1921–1924) • Дагстан АССР (1921–1990¹) • Кабарда-Балкария АССР (1936–1990¹; 1944–1957 Кабарда АССР) • Казакъ АССР (1920–1936; 1920–1925 Кыргыз АССР) • Калмык АССР (1935–1943; 1958–1990¹) • Каракалпакстан АССР (1932–1936) • Карел АССР (1923–1940; 1956–1990¹) • Кыргыз АССР (1926–1936) • Коми АССР (1936–1990¹) • Кырым АССР (1921–1945) • Мари АССР (1936–1990¹) • Мордва АССР (1934–1990¹) • Идел буе Алманнары АССР (1918–1941) •Төньяк Осетия АССР (1936–1990¹) • Татарстан АССР (1920–1990¹) • Тыва АССР (1961–1990¹) • Төркистан АССР (1918–1924) • Удмурт АССР (1934–1990¹) • Чечен-Ингуш АССР (1936–1944; 1957–1990) • Чуаш АССР (1925–1990¹) • Якут АССР (1922–1990¹)
Автономияле өлкәләр (АӨ): Адыг АӨ (1922–1991; 1922–1928 Адыг (Чиркәс) АӨ) • Бурят-Монгол АӨ (1921–1923) • Таулы Алтай АӨ (1948–1991) • Яһуди АӨ (1934–…) • Ингуш АӨ (1924–1934) • Кабарда АӨ (1921–1922) • Кабарда-Балкария АӨ (1922–1936) • Калмык АӨ (1920–1935; 1957–1958) • Каракалпакстан АӨ (1925–1932) • Карачай-Чиркәс АӨ (1922–1926; 1957–1991) • Карачай АӨ (1926–1943) • Коми (Зыряннар) АӨ (1921–1936) • Мари АӨ (1920–1936) • Монголо-Бурят АӨ (1921–1923) • Мордва АӨ (1930–1934) • Идел буе Алманнары АӨ (1918–1924) • Ойрат (1922–1932) / Ойрот АӨ (1932–1948) • Төньяк Осетин АӨ (1924–1936) • Тыва АӨ (1944–1961) • Удмурт АӨ (1920–1934) • Хакас АӨ (1930–1991) • Адыг (Чиркәс) АӨ (1922) • Чиркәс АӨ (1928–1957) • Чечен АӨ (1922–1934) • Чечен-Ингуш АӨ (1934–1936) • Чуаш АӨ (1920–1925)
Автономияле һәм милли округлар: Агинское Бурят АО (1937–2008; 1937–1958 Агинское Бурят-Монгол МО) • Аргаяш МО (1934) • Балкар МО (1921–1922) • Витим-Олёкма МО (1931–1938) • Ингуш МО (1921–1924) • Иштәк-Вогул МО (1930–1940) • Кабарда МО (1920–1921) • Карачай МО (1920–1922) • Карел МО (1937–1939) • Коми-Пермяк МО (1925–2005) • Коряк АО (1930–2007) • Ненец АО (1929–…; 1929–1977 МО) • Охотск Эвен МО (1930–1934) • Төньяк Осетия (1920–1921) • Сунжа казак (1920–1929) • Таймыр (Долган-Ненец) АО (1930–2006; 1930–1977 МО) • Усть-Ордынский Бурят АО (1937–2008; 1937–1978 МО) • Хант-Манси АО (1940–…; 1940–1978 МО) • Чечен МО (1920–1922) • Чиркәс МО (1926–1928) • Чукотка АО (1930–…) • Эвенк АО (1930–2007) • Ямал-Ненец АО (1930–…)
¹ Суверенитет турында декларацияне кабул итү елы ² Республика статусын раслау елы