Әтәс
Әтәс | |
Дәүләт | Россия |
---|---|
Нәрсәнең башкаласы | Әтәс авыл җирлеге[1] |
Административ-территориаль берәмлек | Әтәс авыл җирлеге[1] |
Сәгать поясы | UTC+04:00 |
Халык саны |
208 (1795)[2], 285 (1816)[2], 400 (1834)[2], 442 (1848)[2], 275 (1859)[2], 609 (1870)[2], 339 (1902)[2], 736 (1906)[2] |
Почта индексы | 423737 |
Әтәс авылы — Татарстан Республикасы Актаныш районында, Шәбез елгасының башында урнашкан авыл. Авылда мәчет, гомуми мәктәп бар.
Халык
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Милли состав
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Авылда татарлар гына яши, 18-19 гасырда авыл халкы асаба башкортлар була[3].
Халык саны
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 1795 — 208
- 1834 — 400
- 1859 — 560
- 1897 — 565
- 1906 — 736
- 1913 — 644
- 1920 — 527
- 1926 — 441
- 1938 — 395
- 1949 — 259
- 1958 — 251
- 1970 — 259
- 1979 — 248
- 1989 — 198
- 2010 — 194
Россия империясе законына ярашлы, 1-4нче ревизия сказкаларында башкортлар исәпкә алынмый, арытабан үз теләкләренә ярашлы гына исәпкә алына (5нче ревизиядә өлешчә исәпкә алына). 1795 елдан башлап гомуми исәпкә керәләр[4][5][6][7][8][9][10]. 1795 елда 28 йортта 208 асаба башкорт яши. 1816 елда 50 йортта — 285, 1834 елда 69 йортта 400 башкорт, шуларның 7се ике хатын белән яши. 1848 елда 73 йортта — 442 башкорт теркәлә. 1859 елда 275 башкорт ир-аты исәпләнә; 1870 елда йортта — 609 башкорт; 1902 елда 127 йортта — 339 башкорт. 1906 елда 151 йортта — 736 кеше була[3].
Икътисад
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Халык терлекчелек, бакчачылык, умартачылык белән шөгыльләнә. 2008 елдан Әтәстә урнашкан «Игенче» авыл хуҗалыгы кооперативы таркала һәм аның урынында «Әнәк» агрофирмасының «Әтәс» бүлекчәсе барлыкка килә. Авыл халкының күпчелеге шунда эшли.
Авылда өч кибет бар.
Тарих
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Әтәс — Шәбез елгасы каршындагы Байлар волостеның (1866 елда Семиостров волосы) составындагы Калмаш түбәсендәге. Еней волосында Әтәс авылы Куразово дип атала. XVII гасырда нигезләнгән. Кантоннар чорында 11нче башкорт кантоны, Ырынбур губернасы Минзәлә өязенә керә. 1865 елда бу өяз Уфа губернасы составында була[3].
ХХ гасыр башында мәчет (1831 елдан билгеле), тегермән, хуҗалык магазины, бакалея кибете теркәлгән.
1920 елдан Татар АССР-ның Минзәлә кантоны, 1930 елдан — Актаныш районы, 1935 елдан — Калинин районы, 1959 елдан — Актаныш районы, 1963 елдан — Минзәлә районы, 1965 елдан — янә Актаныш районы составына керә[1]. 1920 елга кадәр авыл Уфа губернасы Минзәлә өязенең Семиостров волостенә керә. 1920 елдан ТАССРның Минзәлә кантонында, 1930 елдан Актаныш районында. 1935 елда Калинин районына кертелә, ләкин ул 1959 елда ул район бетерелгәч, Актанышка кире кушыла.
Шәхесләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Азат Хөсәенов (1959), музыкант, композитор, ТР атказанган сәнгать эшлеклесе.
Әдәбият
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Списки населенных пункт Российской империи по сведениям 1870 года. Том 45. Уфимская губерния. — СПб., 1877.
- Полный алфавитный список всех населенных мест Уфимской губернии . — Уфа, 1906.
- Муратов Ф. Хужин И. "АКтаныш — туган җирем". — Казан, 2003 (беренче басма)
- Татар энциклопедиясе, 1 том. Казан, 2008
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ 1,0 1,1 ОКТМО
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Әсфәндиярев Ә. Аулы мензелинских башкир — Башкортстан китап нәшрияты.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Ә. З. Әсфәндиәров. Аулы мензелинских башкир. — Уфа: Китап, 2009. — С. 279-282. — 600 с. — ISBN 978-5-295-04952-1.
- ↑ Полное собрание законов Российской империи Том 5. №3287
- ↑ Полное собрание законов Российской империи Том 10 №7798
- ↑ Полное собрание законов Российской империи Том 10 №7977
- ↑ Полное собрание законов Российской империи Том 11 №8835
- ↑ Полное собрание законов Российской империи Том 11 №8836
- ↑ Полное собрание законов Российской империи Том 21 №15278
- ↑ Полное собрание законов Российской империи Том 23 №17221