Берләшкән Милләтләр Оешмасы

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Берләшкән Милләтләр Оешмасы latin yazuında])
Берләшкән Милләтләр Оешмасы
ингл. United Nations
кыт. 联合国
исп. Naciones Unidas
гарәп. الأمم المتحدة
фр. Organisation des Nations unies
рус. Организация Объединённых Наций
алман. Vereinte Nationen
пол. Organizacja Narodów Zjednoczonych[1]
Байрак[d]
Нигезләнү датасы 1945[2]
Логотип
Сурәт
Рәсми исем United Nations[3], 联合国[4], Organización de las Naciones Unidas[5], Организация Объединённых Наций[6], منظمة الأمم المتحدة[7] һәм Organisation des Nations unies[8]
Кыскача исем 🇺🇳, ONU, OSN, UN, БДО, PBB, BM, FN, YK, ONU, ÜRO, PBB, ONU, ООН, VN, ONZ[1], ANO, UN һәм UN
Нигезләүче СССР, Америка Кушма Штатлары, Кытай Республикасы[d], Украина Совет Социалистик Республикасы, Беларус Совет Социалистик Республикасы, Бөекбритания, Франция, Хәбәшстан, Һиндстан, Канада, Югославия[d], Чехословакия, Австралия, Яңа Зеландия, Нидерланд, Дания, Лүксимбур, Бельгия, Польша[1], Норвегия, Греция, Согуд Гарәбстаны, Мисыр, Гыйрак, Сүрия, Лөбнан, Төркия, Иран, Аргентина, Боливия, Бразилия, Чили, Колумбия, Коста-Рика, Куба, Доминикан Җөмһүрияте, Эквадор, Сальвадор, Гватемала, Haiti, Һондурас, Либерия, Мексика, Никарагуа, Панама, Парагвай, Перу, Филипин, Көньяк Африка Җөмһүрияте, Уругвай һәм Венесуэла
Оешма җиткәчесе вазыйфасы Берләшкән Милләтләр Оешмасы Генераль сәркатибе
Җитәкче Антониу Гутерреш
Генераль сәркәтип Антониу Гутерреш
Идарә әгъзалары Кофи Аннан[9]
Рәсми тел рус теле[10], гарәп теле[10], путуңхуа[d][10], инглиз теле[10], француз теле[10], испан теле[10] һәм кытай теле
Дипломатик мөнәсәбәтләр Аурупа Берлеге
Сәяси идеология интернационализм[d]
Оештыру-хокук формасы международная межправительственная организация[d]
Бәйле оешмалар БМО Иминлек Шурасы, Бөтендөнья интеллектуаль милек оешмасы, Научно-исследовательский институт социального развития ООН[d], Berläşkän Millätlär Ğomumi Assambleyäse, XVF, БМО Икътисади һәм иҗтимагый шурасы[d], Берләшкән Милләтләр Секретариаты[d], BMO Xalıqara Mäxkämäse, Совет по опеке ООН[d], Бөтендөнья ризык программасы[d], Берләшкән Милләтләр Почта администрациясе[d][11], Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы, Азык-төлек һәм авыл хуҗалыгы оешмасы[9], ЮНИДО[d][9], ЮНИСЕФ[d][9], Программа ООН по окружающей среде[d][9], Бөтендөнья сәламәтлек оешмасы[9], Качаклар буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы баш комиссары идаралыгы[9], Контингент Вооружённых сил ООН по поддержанию мира на Кипре[d][12], United Nations Department of Economic Affairs[d], Международное агентство по атомной энергии[d], Special Adviser on Africa[d], Working Group on Discrimination Against Women and Girls[d], БМО радиосы[d] һәм United Nations Integrated Office in Haiti[d]
Уртак хезмәттәшлек Association for Progressive Communications[d] һәм Asian–African Legal Consultative Organization[d][13]
Штаб-фатирының урнашуы Нью-Йорк, Нью-Йорк, Америка Кушма Штатлары
Нигезсалгыч текст Московская декларация 1943 года/Декларация четырёх государств по вопросу о всеобщей безопасности (30 октября 1943 года)[d][14]
Алыштырган Милләтләр Лигасы
Транслируется на UN Web TV[d][15]
Бүләкләр
Рәсми веб-сайт un.org(ингл.)(фр.)(исп.)(рус.)(кыт.)(гар.)
Каналның URL-лы un.org/press/en/feed(ингл.) һәм un.org/press/fr/feed(фр.)
Тәртипне билгеләүче төп текст BMO Nizamı[18]
Харита сурәте
Эмблема/тамгасы сурәте
Хезмәт күрсәтү зонасы бөтен дөнья[d]
Нинди вики-проектка керә WikiProject United Nations[d]
Рәсми төс зәңгәр[19][20]
Әсәрләр җыентыгы Дөнья мәдәнияте милли музее[d][21]
Ачык мәгълүматлар порталы UNdata[d]
Личная библиотека хранится в United Nations Digital Library[d]
Cтатус официального наблюдателя в организации Бөтендөнья интеллектуаль милек оешмасы[22], Международная организация по миграции[d][23] һәм Совещание по взаимодействию и мерам доверия в Азии[d][24]
Социаль медиаларда күзәтүчеләре 16 204 666
Еш соралганы URL-ы un.org/en/about-us/frequently-asked-questions(ингл.), un.org/ar/about-us/frequently-asked-questions(гар.), un.org/zh/about-us/frequently-asked-questions(кыт.), un.org/fr/about-us/frequently-asked-questions(фр.), un.org/ru/about-us/frequently-asked-questions(рус.) һәм un.org/es/about-us/frequently-asked-questions(исп.)
Рәсми кибет URL-ы shop.un.org(ингл.)(фр.)(исп.)(гар.)(кыт.)(рус.)
Оешма хезмәткәрләре өчен төркем [d]
 Берләшкән Милләтләр Оешмасы Викиҗыентыкта
Берләшкән Милләтләр Оешмасы
United Nations
الأمم المتحدة
Organización de las Naciones Unidas
联合国
Организация Объединённых Наций
Organisation des Nations unies

     БМО әгъзалары булган дәүләтләр
Штаб-фатир:

АКШ байрагы Нью-Йорк
Өстәмә офислар:

Оешма төре:

халыкара оешма

Рәсми теле:

инглиз, гарәп, испан, кытай, рус, француз

Җитәкчеләр
Генераль сәркатиб

Португалия байрагы Антониу Гутерреш[25]

Генераль Ассамблея рәисе

Швейцария байрагы Йозеф Дайс

Иминлек шурасы рәисе

Габон байрагы Эммануэль Иссозе-Нгондэ

Нигезләү
БМО уставына кул кую

26 июнь 1945 ел

Уставның эшли башлавы

24 октябрь 1945 ел

UN.org

Берләшкән Милләтләр Оешмасы, БМО (ингл. United Nations, рус. Организация Объединённых Наций, гарәп. الأمم المتحدة‎) — үз максаты итеп дөньяда тынычлык һәм иминлекне саклау куйган халыкара оешма. Шулай ук дәүләтләр арасында элемтәләрне үстерүгә көч куя. БМО карарлары Берләшкән Милләтләр Оешмасы системасының күп санлы махсус максатчан агентлыклары, бәйле оешмалар, шуралар һәм әгъза илләренең структуралары аркылы үтәлә.

Бу - дөньядагы иң зур, иң таныш, иң халыкара дәрәҗәдә күрсәтелгән һәм иң көчле хөкүмәтара оешма.[26] Берләшкән Милләтләр Оешмасы төп офисы Нью-Йоркта, аның төп офислары белән Женева, Найроби, Вена һәм Гаага.

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Төп мәкалә: БМО тарихы

Фон[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Берләшкән Милләтләр Оешмасы барлыкка килгәнче гасырда, Халыкара Кызыл Хач Комитеты кебек берничә халыкара оешма оешты, кораллы конфликт һәм бәрелеш корбаннарын яклау һәм аларга ярдәм күрсәтү өчен.

Икенче бөтендөнья сугышы союздашлары декларацияләре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Оешма эшчәнлеге һәм структурасы Икенче дөнья сугышы вакытында Һитлерга каршы коалиция илләре тарафыннан төзелгән. «Берләшкән Милләтләр» исеме беренче тапкыр 1942 елның 1 гыйнварында имзаланган Берләшкән Милләтләр Декларациясендә телгә алына.

БМО Низамы[27] 1945 елда Сан-Франциско конференциясендә раслана, шул ук елның 26 июнендә 51 дәүләт вәкиле тарафыннан имзалана. Уставның көчкә керү датасы (24 октябрь) Берләшкән Милләтләр Оешмасы көне дип билгеләнә.

Киләсе тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Оешманың дөнья тынычлыгын саклау миссиясе беренче дистәләрдә АКШ һәм Советлар Союзы һәм аларның союздашлары арасында салкын сугыш белән катлауланды. Аның миссиясе беренче чиратта коралсыз хәрби күзәтүчеләрдән һәм җиңел кораллы гаскәрләрдән тора, мониторинг, отчет һәм ышанычны арттыру ролендә.[28] Берләшкән Милләтләр Оешмасы әгъзалары 1960-нчы еллардан башлап киң таралган деколонизациядән соң сизелерлек артты. Шул вакыттан алып, 80 элеккеге колония бәйсезлеккә иреште, шул исәптән Попечительләр Советы күзәткән 11 ышаныч территориясе.[29] 1970-нче елларга БМОның икътисадый һәм социаль үсеш программалары бюджеты тынычлык саклау чыгымнарыннан күпкә артыграк. Салкын сугыш беткәч, БМО күчте һәм кыр эшләрен киңәйтте, төрле катлаулы эшләрне башкарды.[28]

Структура[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Төп мәкалә: БМО системасы

Генераль сәркатиб[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Исем Фото Ил Эшкә керү вакыты Эш бетү вакыты
Глэдвин Джебб
(ингл. Gladwyn Jebb, 1st Baron Gladwyn}})
Бөекбритания
(Көнбатыш Европа)
24 октябрь 1945 ел 1 февраль 1946 ел
1 Трюгве Хальвдан Ли
Норвегия
(Көнбатыш Европа)
2 февраль 1946 ел 10 ноябрь 1952 ел
2 Даг Хаммаршельд
Швеция
(Көнбатыш Европа)
10 апрель 1953 ел 18 сентябрь 1961 ел
3 У Тан
Бирма
(Азия)
30 ноябрь 1961 ел 1 гыйнвар 1972 ел
4 Курт Вальдхайм
Австрия
(Көнбатыш Европа)
1 гыйнвар 1972 ел 1 гыйнвар 1982 ел
5 Хавьер Перес де Куэльяр
(исп. Javier Pérez de Cuéllar Guerra)
Перу
(Көньяк Америка)
1 гыйнвар 1982 ел 1 гыйнвар 1992 ел
6 Бутрос Бутрос-Гали
Мисыр
(Африка)
1 гыйнвар 1992 ел 1 гыйнвар 1997 ел
7 Кофи Аннан
Гана
(Африка)
1 гыйнвар 1997 ел 1 гыйнвар 2007 ел
8 Пан Ги Мун
Көньяк Корея
(Азия)
1 гыйнвар 2007 ел 1 гыйнвар 2017 ел
9 Антониу Гутерреш
Португалия
(Европа)
1 гыйнвар 2017 ел Хәзер вазыйфалар башкара
Беренче срок вакыты:
1 гыйнвар 2022 елда чыга

Дәүләт-әгъзалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Башта БМОга Уставны имзалаган 51 ил кергән. 19462006 елларда оешмага тагын 141 дәүләт кергән.

2011 елның 14 июль хәләтенә караганда, БМОга 193 дәүләт керә[30].

Телләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Төп мәкалә: БМО телләре

БМОда эшне оештыру өчен рәсми һәм эш телләре расланган. Шушы телләрне куллану һәр махсус оешма һәр орган өчен үзгә.

БМО рәсми телләрендә оешманың бөтен документлары чыга. БМО рәсми телләре:

Интернет-радио программаларны әзерләүче БМО мультимедиа үзәге битләре: бангла 2018 елның 30 гыйнвар көнендә архивланган.  • гарәпчәсе 2017 елның 17 июль көнендә архивланган.  • инглизчәсе 2011 елның 5 декабрь көнендә архивланган.  • испанчасы 2013 елның 14 октябрь көнендә архивланган.  • кытайчасы 2018 елның 29 гыйнвар көнендә архивланган.  • португальчасы 2017 елның 16 июль көнендә архивланган.  • русчасы 2017 елның 15 июль көнендә архивланган.  • суахили 2018 елның 5 февраль көнендә архивланган.  • урду 2017 елның 27 июль көнендә архивланган.  • һинди 2017 елның 7 июль көнендә архивланган.  • французчасы 2017 елның 21 июль көнендә архивланган.

Галерея[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шулай ук карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. 1,0 1,1 1,2 https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Organizacja-Narodow-Zjednoczonych;3951685.html
  2. ROR Data — v1.19 — 2023. — doi:10.5281/ZENODO.7644942
  3. https://www.un.org/en/about-us
  4. https://www.un.org/zh/about-us
  5. https://www.un.org/es/about-us
  6. https://www.un.org/ru/about-us/
  7. https://www.un.org/ar/about-us/
  8. https://www.un.org/fr/about-us
  9. 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 20th Century Press Archives — 1908.
  10. 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 https://www.un.org/en/our-work/official-languages
  11. https://unstamps.org/about-unpa/history/
  12. https://www.un.org/en/our-work/maintain-international-peace-and-security
  13. https://www.aalco.int/agreements/Agreement%20between%20AALCO%20and%20United%20Nations.pdf
  14. https://www.un.org/ar/about-us/history-of-the-un/preparatory-years
  15. https://media.un.org/en/webtv
  16. http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/2001/
  17. https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  18. https://www.un.org/ar/about-us/un-charter
  19. https://www.un.org/en/about-us/un-emblem-and-flag
  20. https://www.un.org/styleguide/pdf/UN_brand_identity_quick_guide_2020.pdf
  21. NMVW-collection website
  22. https://www.wipo.int/members/en/organizations.jsp?type=IGO_UN
  23. https://www.iom.int/intergovernmental-organizations-observer-status
  24. https://www.s-cica.org/index.php?view=page&t=observer_organizations
  25. Экс-премьер Португалии Гутерреш принял присягу Генсека ООН. Радио Свобода
  26. https://www.nationalgeographic.org/encyclopedia/international-organization/
  27. БМО Уставы
  28. 28,0 28,1 https://peacekeeping.un.org/en/our-history
  29. https://www.un.org/en/sections/issues-depth/decolonization/index.html
  30. Государства — члены ООН (рус.)

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]