Эчтәлеккә күчү

Украина: юрамалар арасында аерма

Сылтамалар өстәү
Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Украина latin yazuında])
Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
Төзәтмә аңлатмасы юк
ČarnaruskiVoin (бәхәс | кертем)
580 үзгәртергә
Төзәтмә аңлатмасы юк
Тамга: кире кагылган
Юл номеры - 14: Юл номеры - 14:
|Кемнән=[[СССР]]дан
|Кемнән=[[СССР]]дан
|Башкала=[[Киев]]
|Башкала=[[Киев]]
|Эре шәһәрләр= [[Киев]], [[Харковь]], [[Әдис]], [[Днепр (шәһәр)|Днепр]], [[Донецк]], [[Запорожье]], [[Львов]], [[Кривой Рог]]
|Эре шәһәрләр= [[Киев]], [[Харкау]], [[Әдис]], [[Днипро]], [[Донецк]], [[Запорожье|Запорижжя]], [[Львов|Илбау]], [[Кривой Рог]]
|Җитәкчеләр вазифалары=[[Президент]]<br />[[Премьер-министр]]<br />Югары Рада Рәисе
|Җитәкчеләр вазифалары=[[Президент]]<br />[[Премьер-министр]]<br />Югары Рада Рәисе
|Җитәкчеләр=[[Владимир Зеленский]]<br />[[Денис Шмыгаль]]<ref>[https://russian.rt.com/ussr/news/724904-premer-ukraina-denis-shmygal Премьер-министром Украины стал Денис Шмыгаль]</ref><br />[[Дмитрий Разумков]]
|Җитәкчеләр=[[Владимир Зеленский]]<br />[[Денис Шмыгаль]]<ref>[https://russian.rt.com/ussr/news/724904-premer-ukraina-denis-shmygal Премьер-министром Украины стал Денис Шмыгаль]</ref><br />[[Дмытро Разумков]]
|Мәйдан буенча урын=44 (47)
|Мәйдан буенча урын=44 (47)
|Мәйдан=603 549<ref group="К" name="crimea-w">Фактик рәвештә Россия составында булучы [[Кырым Автономияле Җөмһүрияте]] һәм [[Акъяр]] шәһәре белән. Кырымны Россиягә кушу халыкара берләшмәләр тарафыннан танылмый.</ref>/ 576 604<ref group="К" name="crimea-wo">Фактик рәвештә Россия составында булучы [[Кырым Автономияле Җөмһүрияте]]н һәм [[Акъяр]] шәһәрен кертмичә.</ref>
|Мәйдан=603 549<ref group="К" name="crimea-w">Фактик рәвештә Россия составында булучы [[Кырым Автономияле Җөмһүрияте]] һәм [[Акъяр]] шәһәре белән. Кырымны Россиягә кушу халыкара берләшмәләр тарафыннан танылмый.</ref>/ 576 604<ref group="К" name="crimea-wo">Фактик рәвештә Россия составында булучы [[Кырым Автономияле Җөмһүрияте]]н һәм [[Акъяр]] шәһәрен кертмичә.</ref>
Юл номеры - 249: Юл номеры - 249:
| align="center"| 17,28
| align="center"| 17,28
|-
|-
| [[белоруслар]]
| [[беларуслар]]
| align="center"| 75,842
| align="center"| 75,842
| align="center"| 0,26
| align="center"| 0,26
Юл номеры - 459: Юл номеры - 459:
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 1 ||align=left | '''[[Киев]]''' || ''Київ'' || 2 814 258
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 1 ||align=left | '''[[Киев]]''' || ''Київ'' || 2 814 258
|-
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 2 ||align=left | '''[[Харьков|Харковь]]''' || ''Харків'' || 1 441 622
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 2 ||align=left | '''[[Харьков|Харкау]]''' || ''Харків'' || 1 441 622
|-
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 3 ||align=left | '''[[Әдис]]''' || ''Одеса'' || 1 008 200
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 3 ||align=left | '''[[Әдис]]''' || ''Одеса'' || 1 008 200
|-
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 4 ||align=left | '''[[Днепр (шәһәр)|Днепр]]''' || ''Дніпро'' || 1 001 962
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 4 ||align=left | '''[[Днипро]]''' || ''Дніпро'' || 1 001 962
|-
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 5 ||align=left | '''[[Донецк]]''' || ''Донецьк'' || 962 024
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 5 ||align=left | '''[[Донецк]]''' || ''Донецьк'' || 962 024
|-
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 6 ||align=left | '''[[Запорожье]]''' || ''Запоріжжя'' || 772 600
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 6 ||align=left | '''[[Запорожье|Запорижжя]]''' || ''Запоріжжя'' || 772 600
|-
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 7 ||align=left | '''[[Львов]]''' || ''Львів'' || 760 026
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 7 ||align=left | '''[[Львов|Илбау/Львив]]''' || ''Львів'' || 760 026
|-
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 8 ||align=left | '''[[Кривой Рог]]''' || ''Кривий Ріг'' || 664 499
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 8 ||align=left | '''[[Кривой Рог]]''' || ''Кривий Ріг'' || 664 499
|-
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 9 ||align=left | '''[[Николаев]]''' || ''Миколаїв'' || 498 518
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 9 ||align=left | '''[[Николаев|Мыколайив]]''' || ''Миколаїв'' || 498 518
|-
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 10 ||align=left | '''[[Мариуполь]]''' || ''Маріуполь'' || 486 856
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 10 ||align=left | '''[[Мариуполь]]''' || ''Маріуполь'' || 486 856
Юл номеры - 479: Юл номеры - 479:
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 11 ||align=left | '''[[Луганск]]''' || ''Луганськ'' || 431 109
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 11 ||align=left | '''[[Луганск]]''' || ''Луганськ'' || 431 109
|-
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 12 ||align=left | '''[[Винница]]''' || ''Вінниця'' || 370 800
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 12 ||align=left | '''[[Винница|Винныця]]''' || ''Вінниця'' || 370 800
|-
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 13 ||align=left | '''[[Макеевка]]''' || ''Макіївка'' || 358 156
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 13 ||align=left | '''[[Макеевка|Макийивка]]''' || ''Макіївка'' || 358 156


|-
|-
Юл номеры - 492: Юл номеры - 492:
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 17 ||align=left | '''[[Полтава]]''' || ''Полтава'' || 298 652
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 17 ||align=left | '''[[Полтава]]''' || ''Полтава'' || 298 652
|-
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 18 ||align=left | '''[[Чернигов]]''' || ''Чернігів'' || 296 836
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 18 ||align=left | '''[[Чернигов|Чернигив]]''' || ''Чернігів'' || 296 836
|-
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 19 ||align=left | '''[[Черкассы]]''' || ''Черкаси'' || 286 037
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 19 ||align=left | '''[[Черкассы|Черкасы]]''' || ''Черкаси'' || 286 037
|-
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 20 ||align=left | '''[[Горловка]]''' || ''Горлівка'' || 279 637
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 20 ||align=left | '''[[Горловка|Горливка]]''' || ''Горлівка'' || 279 637
|-
|-
| colspan="11" align=left style="background:#f5f5f5;" | '''''[[2012 ел]]'''''
| colspan="11" align=left style="background:#f5f5f5;" | '''''[[2012 ел]]'''''
Юл номеры - 520: Юл номеры - 520:
Суднолар йөрешле елга юлларның гомум озынлыгы — 1672 км (күбесенчә [[Днепр елгасы]]).
Суднолар йөрешле елга юлларның гомум озынлыгы — 1672 км (күбесенчә [[Днепр елгасы]]).


Эре диңгез портлары [[Әдис]], [[Ильичёвск]], [[Херсон]]да, [[Николаев]]та һәм [[Мариуполь]]дә урнашалар.
Эре диңгез портлары [[Әдис]], [[Чорноморск]], [[Херсон]]да, [[Николаев|Мыколайив]]та һәм [[Мариуполь]]дә урнашалар.


=== Һава транспорты ===
=== Һава транспорты ===


Халыкара аэропортлары Киевта, Харковьта, [[Днепр (шәһәр)|Днепр]]ида, [[Донецк]]ида, [[Львов]]да һәм [[Әдис]]тә урнашалар.
Халыкара аэропортлары Киевта, Харкауда, [[Днипро]]да, [[Донецк]]та, [[Львов|Илбау]]да һәм [[Әдис]]тә урнашалар.


=== Тимер юл транспорты ===
=== Тимер юл транспорты ===

6 фев 2024, 18:51 юрамасы

Украина
Україна
Байрак Илтамга
Украина милли һимныnoicon
Рәсми тел украин теле[К 1][1]
Башкала Киев
Идарә итү формасы Парламент-президент җөмһүрияте (2014 елның 21 февраленнән[2])
Президент
Премьер-министр
Югары Рада Рәисе 		Владимир Зеленский
Денис Шмыгаль[3]
Дмытро Разумков
Мәйдан
• Барлыгы
• су өслеге проценты
603 549[К 2]/ 576 604[К 3] км²
7
Халык саны
• Бәя (2013)
• Җанисәп (2001)
• Халык тыгызлыгы
▼ 45 469 800 [4]
▼ 48 457 102 кеше
ТЭП (САМП)
  • Барлыгы (2012)
  • Кеше башына
 (38)
ТЭП (номинал)
  • Барлыгы (2012)
  • Кеше башына
176,310 млрд.[5] $
КПҮИ (2013) 0,740[6] (югары) 
Акча берәмлеге гривна, ₴ — (UAH, код — 980)
Интернет-домен .ua, .укр[7]
ISO коды UA
ХОК коды UKR
Телефон коды +380[8]
Сәгать кушаклары UTC+02:00, UTC+03:00, DAZD[d] һәм Europe/Kyiv[d][9]
Җини коэффициенты 25,6[10]
Балигъ булу яше 18 яшь

Украи́на (укр. Україна - Украйина) – Көнчыгыш Европада урнашкан дәүләт. Тулысынча Европада урнашкан иң зур дәүләт. Украинада 350 000 татар яши.

Украинаны төньяктан көньякка якынча икегә бүлеп Днепр елгасы ага.

2001 елның җанисәбе буенча, халык саны — 48,457 миллион кеше, 2012 елда халык саны — 45 559 235 кеше.[11]

Дәүләт теле — украин теле, кайбер регионнарда рус, румын/молдав, һәм венгр телләрнең рәсми статусы бар.

Дәүләт төзелеше — унитар дәүләт, Парламент-президент республикасы. 2014 елның 22 февралендә дәүләт түнтәрелеше нәтиҗәсендә Евромәйдан көчләре хакимиятне басып ала, президент булып сайланган Виктор Янукович Киевтан кача, Югары Рада 23 февральдә президент вазифаларына Александр Турчиновны вакытлыча билгели.[12] 25 майда узган сайлауларда Пётр Порошенко беренче турда яңа президент булып сайлана, ләкин Яңароссия танылмаган дәүләтенә кергән Донецк һәм Луганск Халык Җөмһүриятләре сайлауларда катнашмый диярлек.

27 административ-территориаль берәмлеккә бүленә, шул исәптә 25 өлкә, 2014 елга кадәр 2 дәүләт буйсынудагы шәһәр (Акъяр һәм Киев) һәм Кырым Автономияле Җөмһүрияте, әмма Акъяр шәһәре һәм Кырым АҖ Кырым кризисыннан соң Россия эченә керде.

Украина бәйсезлек көне — 24 август 1991.

География

Чиктәшлек

Як Ил
Төньяк-көнбатыш, көнбатыш Россия
Төньяк Белорусия
Төньяк-көнбатыш Польша
Көнбатыш Словакия, Маҗарстан
Көньяк-көнбатыш Румыния, Молдавия, Днестр буе Молдован Җөмһүрияте

Көньякта Кара һәм Азак диңгезләре белән юыла.

Кырый нокталар

Украинаның географик үзәге Черкассы өлкәсендәге Марьяновка авылы янында урнаша.

Рельеф

Украина күбесенчә Көчыгыш Европа тигезлегендә урнаша, ләкин илнең кайбер өлешләрендә таулар урнашалар: 2014 елга кадәр Кырымда Кырым таулары урнашалар иде (иң биек ноктасы — Роман-Кош тавы, 1545 м); көнбатышта — Карпат таулары урнашалар (иң биек ноктасы — Говерла тавы, 2061 м, шулай ук Украинаның иң биек ноктасы).

Климат

Гыйнварның урта температурасы — -8°…+4°С, июльнең урта температурасы — +18°…+23°С. Уртача еллык явым-төшем күләме — 300—700 мм, Кырым тауларында — 1000-1200 мм, Карпат тауларында — 1200-1600 мм.

Гидрография

Елгалар күбесенчә Кара һәм Азак диңгезләре бассейнына керәләр. Төп елгалар — Днепр, Северский Донец, Көнбатыш Буг, Днестр, Дунай. Иң зур күл — Сасык (Кундук) күле (204,8 км²).

Тарих

Борынгы тарих

Хәзерге Украина территориясендә беренче дәүләт берәмлекне безнең эрага кадәр VII гасырда скифлар оештыралар. Шул ук вакытта Төньяк Кара диңгез буенда грек колонияләре барлыкка киләләр. Б. э. к. 200-елларда скифларны сарматлар кысып чыгаралар. III гасырда хәзерге Украина территориясенә төньяк-көнбатыштан готлар керәләр һәм Ойум патшалыгын оештыралар. 375 елда готлар һуннардан җиңелүгә дучар булалар һәм Рим империясе территориясенә күчереп урнашырга мәҗбүр ителәләр.

IV гасырыннан хәзерге Украина территориясендә славян кабиләләре урнашырга башлыйлар. V гасырда Украинаның сулъягы һәм Кырым Хәзәр каһанлыгыннан бәйлелегенә эләгәләр. 7 гасырда Кара диңгез көньяк буенда Бөек Болгар иле урнаша.

ССРБ составында

Украин ССР байрагы (1949—1992)

1920 елның 30 декабрендә РСФСР, Кавказ арты СФСР, Украин ССР һәм Белорус ССР ССРБ барлыкка килү турнында килешүен имзалыйлар. Ленин карары буенча "пролетариат санын артырыр өчен" Украинага Новороссия тарихи төбәге тапшырыла.

1920—1930-елларда илдә совет хакимияте украинлаштыру сәясәтен үткәрә.

1920-елларның ахырында — 1930-елларның башында коллективизация сәясәте үткәрелә, ул 1932—1933 елларның массакүләм ачлыгына китерә.

1930-елларда республиканың сәнәгатьләштерү үткәрелә.

1934 елда республиканың башкаласы Харковьтан Киевга күчерелә.

Икенче Бөтендөнья сугышы вакытында

1939 елда, Алмания белән алдан килешүләре буенча, ССРБ үз гаскәрләрен Көнбатыш Украинага кертә, ул Украин ССР составына кертелә.

1940 елда, ССРБ гаскәрләре Румыния территориясенә кергәч, Украин ССР составына Төньяк Буковина, Бессарабия өлеше, һәм Герца районы кертеләләр.

1941—1944 елларда Украина Бөек Ватан сугышының сугыш хәрәкәтләре мәйданы булган. Украина халкы шул сугышында күп миллионлы югалтуларын күрә, ә республиканың икътисадына зур зыян китерелә.

Сугыштан соңгы чоры

1945 елда ССРБның Чехословакия белән килешүе буенча Украин ССР составына Карпат арты өлкәсе кертелә.

1954 елда, Хрущев карары буенча "«Россия һәм Украина дуслыгының 300-еллыгы» хөрмәтенә" Украин ССР составына Кырым өлкәсе кертелә.

1986 елның 26 апрельдә Чернобыль атом электростанциясендә һәлакәт була.

1991 елның 24 августта УССР Югары Шурасы бәйсезлек турында игълан итә. 1994 елда Украина атом-төш статусыннан баш тарта, барлык атом коралы Россиягә җибәрелә.

Өр-яңа тарих

Моны да карагыз: Евромәйдан, 2014 елгы Россия яклы протестлар


Нейтральлекне тикшерергә кирәк. / Neytrallekne tikşerergä kiräk.
Фикер алышу битендә моның турында мәгълүмат булырга тиеш. / Fiker alışu bitendä monıñ turında mäğlümat bulırğa tieş.

2013 елның декабрь аенда Виктор Янукович Европа Берлеге белән Ассоциациягә керергә баш тарта. Көнбатыш яклы сәяси көчләр шул белән килешмәгәннәр һәм хакимият белән ризасызлыкларын белдереп "Мәйдан"ны оештыралар. Сәяси һәм кораллы көрәш нәтиҗәсендә конституцион булмаган хәлдә Евромәйдан көчләре Киевта хакимиятне басып ала, Янукович Украинадан качып китә. Көнчыгыш Украина төбәкләре, аеруча Кырым, яңа хакимиятне легитим түгел булып саный.

2014 елның 16 мартындагы референдум нәтиҗәсендә Кырым Республикасы Россия составына күчкән.

7 апрелендә Донецк Халык Җөмһүрияте Киевтан бәйсезлеген игълан итә. 15 апрельдә Киев хакимияте Донецк өлкәсендә антитеррористик операцясен башлый, тиздән ул көнчыгыш төбәктә чынында ватандашлар сугышына әверелә.

12 майда, 11 майда үткәрелгән референдумнар нәтиҗәләренә туры китереп, Донецк һәм Луганск өлкәләре үз суверенитеты һәм Донецк һәм Луганск халык республикалары дәүләтләренең барлыкка килүе турында игълан иткәннәр. 24 майда Донецк һәм Луганск халык республикалары бердәм Новороссия Берлеген игълан итәләр.

Кораллы көчләр

Төп мәкалә: Украина Кораллы көчләре

Украинаның Кораллы Көчләре – илнең иминлеген саклаучы хәрби дәүләт оешмасы.

Административ бүленеш

2012 елның 1 гыйнвары хәленә Украинада 459 шәһәр (шул исәптә Припәт һәм Чернобыль ташланган шәһәрләре), 885 шәһәр тибындагы бистә и 28 450 авыл бар.[14]

Карта Шәһәр округлары Административ карта
Украинаның административ бүленеше
  1. Винница өлкәсе
  2. Волын өлкәсе
  3. Днепропетровск өлкәсе
  4. Донецк өлкәсе[15]
  5. Житомир өлкәсе
  6. Запорожье өлкәсе
  7. Ивано-Франковск өлкәсе
  8. Карпат арты өлкәсе
  9. Киев өлкәсе
  10. Кировоград өлкәсе
  11. Луганск өлкәсе[16]
  12. Львов өлкәсе
  13. Николаев өлкәсе
  14. Әдис өлкәсе
  1. Полтава өлкәсе
  2. Ровно өлкәсе
  3. Сумы өлкәсе
  4. Тернополь өлкәсе
  5. Харьков өлкәсе
  6. Херсон өлкәсе
  7. Хмельницкий өлкәсе
  8. Черкассы өлкәсе
  9. Чернигов өлкәсе
  10. Черновцы өлкәсе
  11. Киев шәһәре
  12. Акъяр шәһәре[13]
  13. Кырым Автономияле Җөмһүрияте[13]

Сәяси төзелеш

Халык

Халык 1926[17] 1939[18] 1959[19] 1970[20] 1979[21] 1989[22] 2001[23]
К. с., мең кеше % К. с., мең кеше % К. с., мең кеше % К. с., мең кеше % К. с., мең кеше % К. с., мең кеше % К. с., мең кеше %
украиннар 23218,9 80,01 23667,5 76,48 32158,5 76,81 35283,9 74,87 36489,0 73,55 37419,1 72,73 37541,7 77,82
руслар 2677,2 9,23 4175,3 13,49 7090,8 16,94 9126,3 19,37 10471,6 21,11 11355,6 22,07 8334,1 17,28
беларуслар 75,842 0,26 158,2 0,51 290,9 0,69 385,8 0,82 406,1 0,82 440,0 0,86 275,8 0,57
кырым татарлары 0,193 0,00 3,554 0,008 6,636 0,01 46,807 0,09 248,2 0,51
румыннар/молдаваннар 259,33 0,9 261,23 0,843 342,6 0,82 378,0 0,8 415,4 0,84 459,3 0,89 409,6 0,85
болгарлар 92,078 0,32 113,5 0,37 219,4 0,52 234,4 0,50 238,2 0,48 233,8 0,45 204,6 0,42
венгрлар 0,869 0,003 149,2 0,36 157,7 0,33 164,4 0,33 163,1 0,32 156,6 0,32
поляклар 476,4 1,64 357,7 1,16 363,3 0,87 295,1 0,63 258,3 0,52 219,2 0,43 144,1 0,30
яһудләр 1574,4 5,43 1532,8 4,95 840,3 2,01 776,1 1,65 632,9 1,28 486,6 0,95 103,6 0,21
греклар 104,7 0,36 107,0 0,35 104,4 0,25 106,9 0,23 104,1 0,21 98,594 0,19 91,548 0,19
әрмәннәр 10,631 0,04 21,688 0,07 28,024 0,07 33,439 0,07 38,646 0,08 54,200 0,11 99,894 0,21
татарлар 22,281 0,08 55,456 0,18 61,334 0,15 72,658 0,15 83,906 0,17 86,875 0,17 73,304 0,15
алманнар 393,9 1,36 392,5 1,27 23,243 0,06 29,871 0,06 34,139 0,07 37,849 0,07 33,302 0,07
барлык 29018,2 100,0 30946,2 100,0 41869,0 100,0 47126,5 100,0 49609,3 100,0 51452,0 100,0 48240,9 100,0

Торак пунктлары

Моны да карагыз: Украина шәһәрләренең исемлеге

карау • бәхәс • edit


Киев

Харковь

Харковь

Днепр

Урын Шәһәр Украинча исеме Халык саны
карау • бәхәс • edit


Донецк

Запорожье

Львов

Кривой Рог

1 Киев Київ 2 814 258
2 Харкау Харків 1 441 622
3 Әдис Одеса 1 008 200
4 Днипро Дніпро 1 001 962
5 Донецк Донецьк 962 024
6 Запорижжя Запоріжжя 772 600
7 Илбау/Львив Львів 760 026
8 Кривой Рог Кривий Ріг 664 499
9 Мыколайив Миколаїв 498 518
10 Мариуполь Маріуполь 486 856
11 Луганск Луганськ 431 109
12 Винныця Вінниця 370 800
13 Макийивка Макіївка 358 156
14 Акъяр[13] Севастополь 340 297
15 Акмәсҗит[13] Сімферополь 336 330
16 Херсон Херсон 302 526
17 Полтава Полтава 298 652
18 Чернигив Чернігів 296 836
19 Черкасы Черкаси 286 037
20 Горливка Горлівка 279 637
2012 ел


Дәүләти бәйрәмнәр

Транспорт һәм элемтә

Су транспорты

Суднолар йөрешле елга юлларның гомум озынлыгы — 1672 км (күбесенчә Днепр елгасы).

Эре диңгез портлары Әдис, Чорноморск, Херсонда, Мыколайивта һәм Мариупольдә урнашалар.

Һава транспорты

Халыкара аэропортлары Киевта, Харкауда, Днипрода, Донецкта, Илбауда һәм Әдистә урнашалар.

Тимер юл транспорты

Тимер юл транспорты XIX гасырның уртасында киң үсеш ала башлаган; хәзерге Украина территориясендәге беренче тимер юлы 1861 елда төзелгән.

Украина тимер юлларның гомум озынлыгы — 22 700 километр, шул исәптә электрлаштырылган тимер юллар — 9 572 километр (2009).

Шуның өстенә Киевта, Харковьда һәм Днепропетровскида метрополитен бар.

Элемтә

Украинаның телефон коды — +380, югары дәрәҗәле милли доменнар — .ua (1992 елдан) һәм .укр (2011 елдан).

Сылтамалар

Шәрехләр

  1. ↑ рус, румын, (молдав) һәм маҗар телләр кайбер төбәкләрдә төбәк телләре статусын йөртәләр.
  2. ↑ Фактик рәвештә Россия составында булучы Кырым Автономияле Җөмһүрияте һәм Акъяр шәһәре белән. Кырымны Россиягә кушу халыкара берләшмәләр тарафыннан танылмый.
  3. ↑ Фактик рәвештә Россия составында булучы Кырым Автономияле Җөмһүриятен һәм Акъяр шәһәрен кертмичә.

Искәрмәләр

  1. ↑ Конституция Украины — статья 10
  2. ↑ Верховная Рада Украины приняла закон о возвращении Конституции 2004 года, archived from the original on 2014-02-27, retrieved 2014-03-04 
  3. ↑ Премьер-министром Украины стал Денис Шмыгаль
  4. ↑ Население Украины (1990-2013). әлеге чыганактан 2013-05-15 архивланды. 2014-03-04 тикшерелгән.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Международный Банк, World DataBank: World Development Indicators, версия от 27 ноября 2013 года
  6. ↑ Human Development Report 2013. United Nations Development Programme (2013). әлеге чыганактан 2013-08-13 архивланды. 2014-03-04 тикшерелгән.
  7. ↑ BBC Ukrainian — Новости, Украина получила кириллический домен «.укр» (укр.)
  8. ↑ Country Calling Codes — Telephone Area Codes For Ukraine
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/europe
  10. ↑ 10,0 10,1 https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI
  11. ↑ http://www.ukrstat.gov.ua/
  12. ↑ http://www.president.gov.ua/news/30130.html
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 фактик рәвештә Россия Федерациясе составына керә
  14. ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2015-06-27, retrieved 2013-01-01 
  15. ↑ Донецк өлкәсе территориясендә Донецк Халык Җөмһүрияте игълан ителгән
  16. ↑ Луганск өлкәсе территориясендә Луганск Халык Җөмһүрияте игълан ителгән
  17. ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr_26.php?reg=22
  18. ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_39_gs.php?reg=2&gor=3&Submit=OK
  19. ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_59.php?reg=2
  20. ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_70.php?reg=2
  21. ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_79.php?reg=2
  22. ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_89.php?reg=2
  23. ↑ http://2001.ukrcensus.gov.ua/rus/results/general/nationality/
  24. ↑ Зеленский установил 9 мая на Украине День Европы вместо Дня Победы. Татар-информ, 8.05.2023
  25. ↑ Зеленский объявил 9 мая на Украине Днем Европы вместо Дня Победы. ТАСС, 8.05.2023(рус.)


Бу мәкаләнең сыйфатын арттырыр өчен түбәндәгеләрне эшләргә кирәк?:
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Украина&oldid=4121603