Баш бит

Википедиягә рәхим итегез!

Бу күптелле, эченә һәркем яза алган энциклопедия.

Татар телендә 88 372 мәкалә бар.

Ничек язарга? · Мәкалә язу · Ярдәм · Безнең турында матбугатта · Мобиль юрама

Latin yazuı · Wikiquote проекты · Embassy · Эчтәлек

Сайланган мәкалә

Стоиклык, яки стоицизм — Рим һәм грек дөньясында безнең эраның 3 гасырына кадәр чәчәк аткан эллинистик фәлсәфә мәктәбе. Стоиклыкка безнең чорга кадәр 3 гасыр башында Афиналарда Китийлы Зенон нигез сала, аңа Сократның аерым өйрәтмәләре җитди йогынты ясый. Стоик физикасы исә Һераклитның өйрәтмәсенә нигезләнә. Стоицизм барыннан да бигрәк, үзенең мантыйк системасы һәм табигый дөньяга карашларыннан формалашкан шәхси этика фәлсәфәсе булып тора. Аның өйрәтмәсенә караганда, иҗтимагый затлар — кешеләрнең — бәхеткә таба юллары шушы мизгелне хәзерге вакыт итеп кабул итүгә, ләззәткә омтылыш яки авыртудан курку кебек хисләргә үзеңне контрольдә тотарга ирек бирмәүгә, әйләнә-тирә дөньяны һәм табигать сөрешендә безнең өлешебезне аңлар өчен акылыбызны куллануга һәм бергәләп хезмәт куюга, башкаларга гаделлек белән карауга нигезләнә.

↪ Дәвамы

Архив • Кандидатлар • Үзгәртү

Яхшы мәкалә

Кием — тукымадан, күннән, мехтан һ.б.ш. тегелгән, эшләнгән һәм тәнне каплау өчен хезмәт итә торган предметлар җыелмасы.

Евразиянең шактый кырыс шартларында киемнән башка тереклек итү мөмкин түгел: ул салкыннан һәм эсседән, яңгырдан һәм кардан, җилдән саклый; шул ук вакытта эстетик функция дә үти, ягъни кеше кием белән үзен тыштан берникадәр бизи дә.

Иң борынгы кешеләр суыклар һәм салкын кышлар булмый торган җылы якларда яшәгәннәр, шуңа күрә аларга кием кирәк булмаган.Йөз меңнәрчә еллар үткән, борынгы кешеләр акрынлап Европа һәм Азиянең салкын илләрендә дә яши башлаганнар. Алар кырыс һәм салкын кышлардан саклану өчен кием-салым уйлап тапканнар.

Киемне җәнлек тиресеннән теккәннәр. Тиренең эчке ягын таш кыргычлар белән чистартканнар. Аннан соң тишекләр уеп, җәнлек сеңере белән теккәннәр. Соңрак хатын-кызлар җеп эрләргә һәм тукырга өйрәнгәннәр. Алар җепне йорт хайваннары йоныннан яисә җитен һәм киндер сүсләрдән эрләгәннәр. Туку станогы да ясаганнар. Кешеләр җитен һәм йон тукымадан тегелгән кием кия башлаганнар. Һәр милләтнең киемендә үзенә генә хас булган үзенчәлекләр булган. Мәсәлән, татар халкының тормыш-көнкүрешендә XIX гасырның икенче яртысы һәм XX гасыр башларында кием-салым иң үзенчәлекле һәм оригиналь бер өлкә булып тора. Аның формалашуына халыкның социаль-экономик, тормыш-көнкүреш һәм табигать шартлары, гасырлар буена килгән традицияләре, эстетик зәвыгы, шулай ук башка халыклар белән культура бәйләнеше дә йогынты ясаган. Идел буе татарларының киемнәрендә төрки кабиләләренең традицияләре билгеле бер дәрәҗәдә чагыла. Моңа төрки халыклар киеменең төп үзенчәлекләрен саклаган киң итәкле күлмәк, камзул, бишмәт, билле казаки, туры билле чикмән һ.б.ш. күрсәтергә була. Хатын-кызлар өчен дә күлмәкне озын һәм киң итеп теккәннәр. Бу киемнәрнең барысы да затлы тукымалардан тегелгән. ↪ Дәвамы

Архив • Кандидатлар • Үзгәртү

Сез беләсезме?

Соңгы тапкыр XVI гасырда ясалган Моаи сыннарын ясау серен «озынколаклар» кабиләсе безнең заманнарга хәтле саклаган.
Формаль яктан Рус дәүләтенә буйсынулы Чукча халкының империя белән үзара кайбер каршылыклары булу сәбәпле аңарга ясак түләргә вакыты калмый.
Стандарт япон иенасы һәм Кытай юане XIX гасырда, британнар йогынтысында әйләнешкә кергәннәр.
Исемен Менделеевскидагы химия заводы йөрткән элекке директор яшь чагында террорчылар өчен шартлаткыч ясау лабораториясен тота.
1956 елда шәһәр шурасы япкан Сембер чуаш мәктәбенә 1922 елда Бөтенрусия Үзәк Башкарма комитеты карары белән үзенә караган барлык мәдәният йортлары, җир кишәрлекләре, ферма белән бергә, чуаш халкына мәңгелек файдалануга тапшырылган булган.
Яңалиф заманында аның нигезендә ясалган татарча Морзе әлифбасы да кулланышта булган.
1990-нчы елларда Татарстан яшьләренең иң популяр сәхифәсен Рина Зарипова алып барган.
1912 елда чыга башлаган «Хокук вә хәят» журналы татарлар арасында хокукый белемнәр тарату максатын куйган.
Мәскәүдә язучыларга белем бирә торган А.М. Горький исемендәге Әдәбият институты һәм филологлар әзерләүче Максим Горький исемендәге Дөнья әдәбияты институты бар.
Һиндстанның рәсми Сыер яклаучылар оешмасы бар. Аның тарафдарлары Изге сыерларны «кыерсыткан» мөселман кешеләрен эзәрлекли.

Архив • Яңа чыгарылыш әзерләү • Үзгәртү

Сайланган исемлекләр һәм порталлар

Сайланган cоңгы портал:		Татарлар тарихы
Сайланган cоңгы исемлек:		Татарлар — Советлар Берлеге Каһарманнары исемлеге

Архив • Кандидатлар • Үзгәртү

Сайланган рәсем

Көннең cайланган рәсемe

(рәсем язмасын өстәү)

Архив • Кандидатлар • Үзгәртү

Бу көнне ... (12 декабрь)

Русия — Конституция көне.
Кения — Бәйсезлек көне.

Вакыйгалар

1911 — Һиндстан башкаласы Калькутта шәһәреннән Дәһлига күчерелде.

Туулар

1766 — Николай Карамзин, рус язучысы, тарихчы.
1928 — Чыңгыз Айтматов, кыргыз язучысы.
1953 — Бәйрәм Мифтахов, татар галиме.

Вафатлар

1936 — Михаил Худяков, рус галиме, тарихчы.

Башка вакыйгалар • Үзгәртү • Проект • Яңартырга

Сайланган мультимедиа

Көннең сайланган мультимедиасы
Медияфайл уйнату
(мультимедиа язмасын өстәү)

Өмә

Бу атнада өмә арабыздан киткән олуг җырчы Илһам Шакировка (1935–2019) багышлана.

Соңгы өмәләр:
1 атна элек: {{Сәйяр (1907–1918) труппасы}}
2 атна элек: Татарлар — Советлар Берлеге Каһарманнары исемлеген мәкаләләр белән тулыландыру
3 атна элек: Медицина турында мәкаләләр язу һәм яхшырту

Архив • Кандидатлар • Үзгәртү

Башка бүлекләр

Ярдәм бүлеге — Википедияны үзгәртү эшендә ярдәм итү бүлеге.
Җәмгыять үзәге — Яңалыклар, проектлар һ.б.
Бәхәслек — Татар Википедиясе форумы.

Тугандаш проектлар

Wikipedia проекты табышсыз Wikimedia Фонды тарафыннан оештырылды. Wikimedia шулай ук ирекле эчтәлек белән күптелле булган башка wiki проектларны да алып бара:


Meta-Wiki Вики-проектлары	Викисүзлек Күптелле сүзлек	Викикитап Ирекле дәреслек	Викихәбәрләр Ирекле яңалыклар	Викиөзек Өзекләр җыентыгы	Викиханә Ирекле китапханә	Викисәфәр Юл күрсәткече