Сүрия

Сылтамалар өстәү
Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Сүрия latin yazuında])
(Süriä битеннән юнәлтелде)
Сүрия
Flag of Syria.svg
Байрак
Coat of arms of Syria.svg
Илтамга
Башкала Димәшкъ
Халык саны 18 499 181 (2019) Edit this on Wikidata
Нигезләнгән 8 март 1920 Edit this on Wikidata
Сәгать кушагы UTC+02:00, UTC+03:00
Рәсми тел гарәп теле
География
Мәйдан 185,180 км²
Координатлар 35.21667°N 38.58333°E Edit this on Wikidata
Сәясәт
Дәүләт башлыгы Бәшшар Әсәд
Хөкүмәт башлыгы Хусейн Арнус
Карта
Икътисад
Акча берәмлеге Сүрия фунты
Туу күрсәткече 2.95 (2014)[1]
КПҮИ 0.577 (2021)[2]
Яшәү озынлыгы 70.31 ел (2016)[3]
Джини коэффициенты 37.5 (2003)[4]
Башка мәгълүмат
Ярдәм телефоннары
  • 112 (пүлисә)[5]
  • 110 (ашыгыч тыйб ярдәме)[6]
  • 113 (янгын сакчылары)[6]
    • Электр аергычы төре Europlug,[7] CEE 7/5,[7] Type L[7]
    Автомобил хәрәкәте ягы уң[8]
    Челтәр көчәнеше 220 вольт[7]
    Телефон коды +963
    ISO 3166-1 коды SY
    ХОК коды SYR
    Интернет домены .sy
    Бу терминның башка аңлатмалары да бар, аларны карау өчен Сүрия (мәгънәләр) битенә күчегез.

    Сүрия — Азиядә урнашкан дәүләт.

    Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    Илдә нигездә гарәпләр, көрдләр, төрекмәннәр, әрмәннәр, әссүриялеләр һәм чиркәсләр яши.

    Дин[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    Сүрия — күбесенчә ислам иле; 2007 ел мәгълүматлары буенча, ил халкының 87 % ын мөселманнар тәшкил иткән. Аларның 74 % ы сөннилар (шәфигый, хәнәфи, хәнбәли мәзһәбләре), 13 % ы — шигыйлар (әләвияләр, исмәгыйлиләр, уникечеләр)[9]. Бүген Сүриядә 2 миллионга якын (халыкның 11 % ы тирәсе) әләвия исәпләнә, һәм бу дини төркем вәкилләре Сүрия сәясәтендә һәм Сүрия хәрбиләрендә өстенлек итә. Сүриянең хәзерге президенты Бәшәр Әсәд — әләвия нәселеннән шигый. Азчылык диннәр вәкилләренә христианнар (0,5 млн кеше) керә; шуның эченнән православлар (Антиохия (260 мең), Сүрия (195 мең), Рус православие чиркәүләре); Әрмән апостол чиркәве (150 мең); Ассирия Көнчыгыш чиркәве (70 мең); Католиклар (430 мең), протестантлар (40 мең). Кайчандыр зур җәмгыяте булган яһүд дине 90 кешегә калган. Бәһаи вәкилләре — 180, зәрдөштлек — 40 кеше.

    Идарә-җир төзелеше[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    14 губерния.

    Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    • VII нче гасыр — Гарәп хәлифәтенә керә
    • 1516–1918 — Госманлы империясе составында
    • 1920–1943 — Франция мандатында
    • 1958 елда — Мисыр белән берләшә
    • 1961 елдан аерым республика
    • 1967 елда Исраил аның кайбер жирләрен яулап ала. Озакламый алар кире кайтарыла.

    Мәдәнияте[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    Planned section.svg
    		 Бу мәкалә бүлеге әле язылмаган.
    Википедия кулланучы берсенең теләге буенча, шушы урында урнашырга тиеш махсус бүлек.
    Сез проектка ярдәм итә аласыз, бу бүлекне язып.

    Әдәбияты[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    Planned section.svg
    		 Бу мәкалә бүлеге әле язылмаган.
    Википедия кулланучы берсенең теләге буенча, шушы урында урнашырга тиеш махсус бүлек.
    Сез проектка ярдәм итә аласыз, бу бүлекне язып.

    X—XI гасырлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    Ватандашлар сугышы (2011 елдан)[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    2011 елның мартыннан Сүриядә Ватандашлар сугышы башлана. Башта Дәрья шәһәрендә, соңрак башка калаларда хакимияткә каршы чуалышлар башланып, соңрак алар сугышка әверелә.

    2013 елда сугыш авыр кораллар белән дәвам итә. 500 мең сүрияле илдән качып китергә мәҗбүр була. Август аенда химик корал кулланылганы да билгеле.

    Чыганаклар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

    1. ↑ http://data.uis.unesco.org/index.aspx?queryid=239; ЮНЕСКО-ның статистика институты.
    2. ↑ https://hdr.undp.org/data-center/human-development-index#/indicies/HDI; Отчёт о развитии человечества; чыгару датасы: 2022.
    3. ↑ http://data.uis.unesco.org/Index.aspx?DataSetCode=DEMO_DS; ЮНЕСКО-ның статистика институты.
    4. ↑ https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI.
    5. ↑ "International Numbering Resources Database"; подзаголовок: ITU-T E.129 National-only numbers linked with emergency services and other services of social value; тикшерү датасы: 3 июль 2016; мөхәррир: Халыкара телекоммуникацияләр береге.
    6. ↑ 6,0 6,1 "International Numbering Resources Database"; подзаголовок: ITU-T E.129 National-only numbers linked with emergency services and other services of social value; тикшерү датасы: 8 июль 2016; мөхәррир: Халыкара телекоммуникацияләр береге.
    7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 "World Plugs"; тикшерү датасы: 10 июнь 2016; мөхәррир: Халыкара иликтер тихникасы кәмисиясе.
    8. ↑ http://chartsbin.com/view/edr.
    9. ↑ Izady, Michael (2018). "Syria: Ethnic Shift, 2010-mid 2018". Columbia University. Retrieved 2019-04-08(ингл.)
    Чыганагы — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Сүрия&oldid=2874282