Күвәйт: юрамалар арасында аерма

Сылтамалар өстәү
Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Күвәйт latin yazuında])
Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
к мәгълүмат өстәү
IanraBot (бәхәс | кертем)
1 234 896 үзгәртергә
к clean up using AWB
Юл номеры - 9: Юл номеры - 9:
|карта = LocationKuwait.png
|карта = LocationKuwait.png
|нигезләнү датасы =
|нигезләнү датасы =
|бәйсезлек датасы = [[1961|1961нче елның]] [[19 июнь|19 июне]] ([[Бөекбритания|Бөекбританиядән]])
|бәйсезлек датасы = [[1961|1961нче елның]] [[19 июнь|19 июне]] ([[Бөекбритания]]дән)
|халәт =
|халәт =
|идарә итү формасы = Конституцион әмирлек
|идарә итү формасы = Конституцион әмирлек
Юл номеры - 33: Юл номеры - 33:
|телефон коды = 965
|телефон коды = 965
}}
}}
'''Күвәйт''' ([[гарәпчә|гар.]] كويت), рәсми исеме – '''Күвәйт дәүләте''' ([[гарәпчә|гар.]] دولة الكويت; ''Дәүләт әл-Күвәйт'') – [[Көньяк-көнбатыш Азия|Көньяк-көнбатыш Азиядагы]] дәүләт. Төньякта һәм көнбатышта [[Гыйрак]] белән һәм көньякта [[Согуд Гарәбстаны]] белән чиктәш. Көнчыгыштан [[Фарсы култыгы]] белән юыла. Башкаласы – [[Әл-Күвәйт]] шәһәре.
'''Күвәйт''' ([[гарәпчә|гар.]] كويت), рәсми исеме – '''Күвәйт дәүләте''' ([[гарәпчә|гар.]] دولة الكويت; ''Дәүләт әл-Күвәйт'') – [[Көньяк-көнбатыш Азия]]дагы дәүләт. Төньякта һәм көнбатышта [[Гыйрак]] белән һәм көньякта [[Согуд Гарәбстаны]] белән чиктәш. Көнчыгыштан [[Фарсы култыгы]] белән юыла. Башкаласы – [[Әл-Күвәйт]] шәһәре.


== Тарих ==
== Тарих ==
{{Төп мәкалә|Кувейт тарихы}}
{{Төп мәкалә|Кувейт тарихы}}
* Күвәйткә [[XVIII гасыр|XVIII гасырда]] [[Нәҗд|Нәҗддән]] күчеп килгән Анаиз [[бәдәви]] кабиләсеннән бер төркем тарафыннан нигез салына. Алар Тигр елгасы тамагыннан түбәндәрәк Бәну Халидка нигез салалар. Аның башына [[1762|1762нче елда]] Күвәйтнең беренче әмире [[Сабах I]] баса.
* Күвәйткә [[XVIII гасыр]]да [[Нәҗд]]дән күчеп килгән Анаиз [[бәдәви]] кабиләсеннән бер төркем тарафыннан нигез салына. Алар Тигр елгасы тамагыннан түбәндәрәк Бәну Халидка нигез салалар. Аның башына [[1762|1762нче елда]] Күвәйтнең беренче әмире [[Сабах I]] баса.
* Уңышлы җирдә урнашуы сәбәпле [[Бәну Халид]] сәүдә үзәгенә әверелә һәм [[Хәлеб]], [[Багдад]] һәм [[Госманлы дәүләте]] белән сәүдә итә башлый.
* Уңышлы җирдә урнашуы сәбәпле [[Бәну Халид]] сәүдә үзәгенә әверелә һәм [[Хәлеб]], [[Багдад]] һәм [[Госманлы дәүләте]] белән сәүдә итә башлый.
* Тора-бара Күвәйт [[Госманлы дәүләте]] белән [[Бөекбритания]] арасында низаг килеп чыгуына сәбәпче була.
* Тора-бара Күвәйт [[Госманлы дәүләте]] белән [[Бөекбритания]] арасында низаг килеп чыгуына сәбәпче була.
Юл номеры - 45: Юл номеры - 45:
* [[1927]] – Күвәйтнең әлегәчә үзгәрүсез сакланып калган чикләре билгеләнә.
* [[1927]] – Күвәйтнең әлегәчә үзгәрүсез сакланып калган чикләре билгеләнә.
* [[1961]], җәй – Британияның соңгы гаскәрләре Күвәйттән чыга.
* [[1961]], җәй – Британияның соңгы гаскәрләре Күвәйттән чыга.
* [[1961]], [[19 июнь]] – Күвәйт бәйсезлеген игълан итә. [[1980нче еллар|1980нче елларда]] [[Иран-Гыйрак сугышы|Иран-Гыйрак сугышында]] [[Иран|Иранның]] [[Ислам революциясы|Ислам революциясын]] Күвәйткә җәелдерүеннән куркып, Гыйрак яклы була.
* [[1961]], [[19 июнь]] – Күвәйт бәйсезлеген игълан итә. [[1980нче еллар]]да [[Иран-Гыйрак сугышы]]нда [[Иран]]ның [[Ислам революциясы]]н Күвәйткә җәелдерүеннән куркып, Гыйрак яклы була.
* [[1990]], [[2 август]] – Гыйрак Күвәйтне басып ала.
* [[1990]], [[2 август]] – Гыйрак Күвәйтне басып ала.
* [[1991]], январь – февраль – Күвәйт нефтенең төп сатып алучысы булган [[АКШ]], коалиция төзеп, Күвәйтне азат итә. Гыйраклылар бик күп нефть чыгару җайланмаларына ут төртеп китәләр.
* [[1991]], январь – февраль – Күвәйт нефтенең төп сатып алучысы булган [[АКШ]], коалиция төзеп, Күвәйтне азат итә. Гыйраклылар бик күп нефть чыгару җайланмаларына ут төртеп китәләр.


== Дәүләт төзелеше ==
== Дәүләт төзелеше ==
[[1962|1962нче елда]] кабул ителгән [[Күвәйт Конституциясы|Конституция]] буенча Күвәйт – конституцион монархия. Дәүләт башында [[Күвәйт әмире|әмир]] тора. Әмир [[премьер-министр|премьер-министрны]] билгели, [[парламент|парламентны]] таркату хокукына ия һәм гаскәр башлыгы булып санала.
[[1962|1962нче елда]] кабул ителгән [[Күвәйт Конституциясы|Конституция]] буенча Күвәйт – конституцион монархия. Дәүләт башында [[Күвәйт әмире|әмир]] тора. Әмир [[премьер-министр]]ны билгели, [[парламент]]ны таркату хокукына ия һәм гаскәр башлыгы булып санала.


Закон чыгару хокукы әмирдә һәм бер палаталы парламентта (Милли Мәҗлес) бар.
Закон чыгару хокукы әмирдә һәм бер палаталы парламентта (Милли Мәҗлес) бар.


== Административ бүленеш ==
== Административ бүленеш ==
Юл номеры - 64: Юл номеры - 64:


== Географик мәгълүмат ==
== Географик мәгълүмат ==
Күвәйт [[Гарәбстан ярымутравы|Гарәбстан ярымутравының]] төньяк-көнчыгышында һәм [[Фарсы култыгы|Фарсы култыгының]] Бубиян, Файлака, Варба, Куббар, Кару, Өмм-әл-Мәрадим һ.б. утрауларында урнашкан.
Күвәйт [[Гарәбстан ярымутравы]]ның төньяк-көнчыгышында һәм [[Фарсы култыгы]]ның Бубиян, Файлака, Варба, Куббар, Кару, Өмм-әл-Мәрадим һ.б. утрауларында урнашкан.


Территорияның зур өлеше чүлләр белән капланган. Иң югары ноктасы – диңгез өслегенә карата 290 м.
Территорияның зур өлеше чүлләр белән капланган. Иң югары ноктасы – диңгез өслегенә карата 290 м.
Юл номеры - 76: Юл номеры - 76:
{{Азия дәүләтләре}}
{{Азия дәүләтләре}}
{{Ислам хезмәттәшлеге оешмасы}}
{{Ислам хезмәттәшлеге оешмасы}}

[[Төркем:Күвәйт]]
[[Төркем:Күвәйт]]

20 ноя 2016, 20:35 юрамасы

Күвәйт
гар. دولة الكويت
Дәүләт әл-Күвәйт
Байрак Илтамга
{{{кыска исем}}} байрагы {{{кыска исем}}} гербы
{{{кыска исем}}} урнашуы
Бәйсезлек 1961нче елның 19 июне (Бөекбританиядән)
Идарә итү формасы Конституцион әмирлек
Рәсми тел гарәп теле
Башкала Әл-Күвәйт
Әмир Сабах әл-Әхмәд әс-Сабах
Премьер-министр Насер әл-Әхмәд әс-Сабах
Мәйдан 17 818 км²
Халык саны
– Барлыгы (2008)
– Тыгызлык
2,985,000 кеше
167.5 кеше/км²
Акча Күвәйт динары
Вакыт UTC +3
Пәрәвез домены .kw
Телефон коды 965

Күвәйт (гар. كويت), рәсми исеме – Күвәйт дәүләте (гар. دولة الكويت; Дәүләт әл-Күвәйт) – Көньяк-көнбатыш Азиядагы дәүләт. Төньякта һәм көнбатышта Гыйрак белән һәм көньякта Согуд Гарәбстаны белән чиктәш. Көнчыгыштан Фарсы култыгы белән юыла. Башкаласы – Әл-Күвәйт шәһәре.

Тарих

Төп мәкалә: Кувейт тарихы
  • Күвәйткә XVIII гасырда Нәҗддән күчеп килгән Анаиз бәдәви кабиләсеннән бер төркем тарафыннан нигез салына. Алар Тигр елгасы тамагыннан түбәндәрәк Бәну Халидка нигез салалар. Аның башына 1762нче елда Күвәйтнең беренче әмире Сабах I баса.
  • Уңышлы җирдә урнашуы сәбәпле Бәну Халид сәүдә үзәгенә әверелә һәм Хәлеб, Багдад һәм Госманлы дәүләте белән сәүдә итә башлый.
  • Тора-бара Күвәйт Госманлы дәүләте белән Бөекбритания арасында низаг килеп чыгуына сәбәпче була.
  • 1899, 23 январь – Британия белән Күвәйт арасында шартнамә төзелә. Бу шартнамә буенча Күвәйтнең тышкы сәясәте һәм куркынычсызлык идарәсе Британия кулына күчә.
  • 1913, 27 октябрь – шәех Мөхәммәт Британиягә Күвәйт нефтен монополия буларак чыгарырга рөхсәт бирә.
  • 1914 – Британия Күвәйтне үз протектораты астындагы бәйсез дәүләт буларак кабул итүче шартнамә имзалый.
  • 1927 – Күвәйтнең әлегәчә үзгәрүсез сакланып калган чикләре билгеләнә.
  • 1961, җәй – Британияның соңгы гаскәрләре Күвәйттән чыга.
  • 1961, 19 июнь – Күвәйт бәйсезлеген игълан итә. 1980нче елларда Иран-Гыйрак сугышында Иранның Ислам революциясын Күвәйткә җәелдерүеннән куркып, Гыйрак яклы була.
  • 1990, 2 август – Гыйрак Күвәйтне басып ала.
  • 1991, январь – февраль – Күвәйт нефтенең төп сатып алучысы булган АКШ, коалиция төзеп, Күвәйтне азат итә. Гыйраклылар бик күп нефть чыгару җайланмаларына ут төртеп китәләр.

Дәүләт төзелеше

1962нче елда кабул ителгән Конституция буенча Күвәйт – конституцион монархия. Дәүләт башында әмир тора. Әмир премьер-министрны билгели, парламентны таркату хокукына ия һәм гаскәр башлыгы булып санала.

Закон чыгару хокукы әмирдә һәм бер палаталы парламентта (Милли Мәҗлес) бар.

Административ бүленеш

Күвәйт районнардан торучы 6 провинцияга (мохафаза) бүленгән:

  • Әл-Әхмәди
  • Әл-Фәрвания
  • Әл-Асима
  • Әл-Җәхра
  • Хавалли
  • Мөбарак әл-Кәбир

Географик мәгълүмат

Күвәйт Гарәбстан ярымутравының төньяк-көнчыгышында һәм Фарсы култыгының Бубиян, Файлака, Варба, Куббар, Кару, Өмм-әл-Мәрадим һ.б. утрауларында урнашкан.

Территорияның зур өлеше чүлләр белән капланган. Иң югары ноктасы – диңгез өслегенә карата 290 м.

Икътисад

Илдә нефть һәм табигый газ табыла, сәүдә чәчәк ата, тотрыклы банк системасы бар. Тик нефтька бәйлелеге артык зур, шулай ук Күвәйт чит илләрдән керүче азык-төлеккә һәм чималга нык бәйле. Шәһәр халкы 98 % тәшкил итә.

Чыганак

Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Күвәйт&oldid=2141248