Түбән Кама

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Түбән Кама latin yazuında])
(Tübän Kama битеннән юнәлтелде)
Түбән Кама
Карта
Ил Россия
Регион Татарстан
Район Түбән Кама районы
Координатлар 55°38'0"тн, 51°49'0"кнч
Мэр Рамил Муллин[1]
Беренче телгә алу 1961 ел
Мәйдан 61 км²
Халык саны 234 108 кеше
Милли состав татарлар, руслар, чуашлар һәм башкалар
Дини состав мөселманнар, христианнар һ. б.
Телефон коды 8555
Почта индексы 423570
Рәсми сайт e-nizhnekamsk.ru

Түбән Кама (рус. Нижнекамск) — Татарстан шәһәре, Түбән Кама районының административ үзәге.

Халык саны — 234 108 кеше. Халык саны буенча Татарстанда өченче урынны биләп тора. Россиядәге иң зур нефтехимия үзәге. Сәнәгать җитештерү күләме буенча Татарстанда икенче, Россиядә — 14 нче шәһәр.

География[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шәһәр Казаннан 237 км ераклыкта, Чулман елгасының сулъяк ярында урнашкан. Түбән Кама шәһәреннән ерак түгел Изге Чишмә урнашкан.

Климат[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Уртача еллык температура — +4 °C
  • Уртача еллык җил тизлеге — 4 м/с
  • Уртача еллык һава дымлылыгы — 72%

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Түбән Кама шәһәре 1961 елның февраль аенда төзелә башлый; 1961 елның 19 апреленнән шәһәр тибындагы поселок, 1966 елның 22 сентябрендә аңа шәһәр статусы бирелә.

Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Төп милләтләр:

Сәнәгать җитештерүе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Җирле углеводород чималы ресурсларының, җайлы географик урынның һәм су белән тәэмин итү шартларының бергә туры килүе бу төбәктә нефть химиясе комплексы, ә аның белән бергә Түбән Кама шәһәре төзелә башлауга сәбәпче була.

Түбән Кама – Россия Федерациясендәге нефть химиясе промышленность үзәкләренең иң эресе. Шәһәрнең промышленность куәтен 20 дән артык предприятие тәшкил итә. Алардан «Түбәнкаманефтехим», Түбән Кама нефть эшкәртү заводы, «Камэнергостройпром», «Татэнергострой» берләшмәләре, механика заводы иң эреләрдән санала. «Түбәнкаманефтехим» акционерлык җәмгыяте республика химия һәм нефть химиясе продукциясенең 40 проценттан артыгын бирә һәм җитештерү темпын арттыруны дәвам итә. Ул республикага һәм читкә чыгару өчен этилен, изопрен каучык, стирол, дивинил һәм башка химик продуктлар эшләп чыгара. Комбинатта яңа продуктлар җитештерү дә үзләштерелә.

«Түбәнкамашин» – шәһәрнең икенче зур предприятиесе. Ул – Россиядә шиннар җитештерү промышленностеның алдынгы үзәкләреннән берсе. Түбән Кама шинчылары Тольятти һәм Ижау шәһәрләрендәге җиңел автомобильләр заводларын, шулай ук КамАЗны шиннар белән тулысынча тәэмин итә. Техник күмер тудыргыч җитештерүче яңа заводлар комплексы эшли. Бу заводның продукциясе резина җитештерүдә төп компонентларның берсе булып тора.

Шәһәрнең төзелеше һәм киләчәктә үсүе шушы төп производстволарның, нефтехимикларның, шинчыларның, төзүчеләрнең ихтыяҗларын канәгатьләндерүгә бәйле. Моның өчен энергия саклау базасы, төзелеш индустриясе, шәһәр электр һәм автомобиль транспорты һәм хезмәт күрсәтүче тармаклар булдырылган.

Социаль өлкә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Татарстан шәһәрләре арасында Түбән Кама төгәл, иркен планлаштырылуы, һәр микрорайонның архитектура ягыннан төгәлләнгән булуы белән аерылып тора. Биредә мәһабәт мәдәният сарайлары, китапханәләр, күп санда сәүдә һәм җәмәгать туклану ширкәтләре бар.

Шәһәр кешеләре карамагында гаҗәеп матур урман паркы, спорт һәм сәламәтләндерү комплекслары, ял итү урыннары бар. Өч телекомпания, ике радиостанция эшли.

2001, 2003 елларда Түбән Кама «Россиянең иң төзек шәһәре» конкурсында җиңүче була, 2002 елда «Идел буеның мәдәни башкаласы» булып таныла; 2007 елда «Социаль өлкәдә иң яхшы муниципаль берәмлек» Бөтенроссия конкурсында җиңә.

Гыйбадәтханәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Түбән Кама җәмигъ мәчете
Өмет-Гөлсем мәчете (Зур Афанас)
Комплекслы музей
Түбән Кама ТЮЗы
Ә.С. Фәтхетдинов музее
Муса Җәлилгә һәйкәл
Габдулла Тукай һәйкәле
Габдулла Тукай һәйкәле

Түбән Кама районында күпчелеге Татарстан өчен гадәти булган диннәрне тотучыларныкы булган 52 дини берләшмә һәм төркем теркәлү үткән. Шулар эчендә: 29 - мөселман, 14 - православие дине, 9 - башка дини агымнар тарафдарлары оешмасы.

Түбән Камада сөнни-мөселманнарның һәм православие динендәге христианнарның дини берлекләре теркәлгән.

Үзәк хастаханәдә «Шифа» мәчете (намаз уку бүлмәсе), православие чиркәве ачылган. Түбән Кама ҖЭҮ җирлегендә кечкенә мәчет һәм чәсәүнә бар.

Мәгариф[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Гомуми белем бирү мәктәпләреннән тыш, шәһәрдә 6 лицей, 10 урта махсус һәм 5 югары белем бирү йортлары эшли.

Югары мәктәп[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Урта-һөнәри мәктәп[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Урта гомуми мәктәп[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Спорт[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Мәдәният[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Театрлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Музейлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Әдәби берләшмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Һәйкәлләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шәхесләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Моны да карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]