Казан татар дәүләт яшь тамашачылар театры
| Г. Кариев исемендәге Казан татар дәүләт яшь тамашачылар театры | |
|---|---|
| Нигезләнү елы | 1918 Алафузов театры балалар труппасы 1932 Татар яшь тамашачы театры 1949 Татар яшь тамашачы театры 1987 Татар театр-студиясе 1991 Кариев театры |
| Бина төзелгән | 1957 (кинотеатр) |
Габдулла Кариев исемендәге Казан Татар дәүләт яшь тамашачы театры — Казанда урнашкан татар театры.
Тарих
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
1918-1919 елларда Казанның Алафузов театрында балалар труппасы оештырыла. Җитәкчесе — актер, режиссер, педагог Касыйм Шамил (1892-1981). Балалар, яшүсмерләр өчен «Корымчы бабай», «Шүрәле» спектакльләре куела.
1932 елда ВЛКСМ өлкә комитеты каршындагы Балалар Үзәк мәдәният йортында Татар яшь тамашачы театры ачыла. Оештыручысы — Касыйм Шамил, ТАССР халык артисты (1940). Актерлардан Ибраһим Шаһгалиев, Исхак Илялов, Фуат Халитов һ. б. хезмәт куя. Театр 1934 елда ябыла.
1949 елда Татар яшь тамашачы театры янәдән оеша. Режиссер Кәшифә Тумашева (1903-1977) Мәскәү дәүләт театр сәнгате институтын (ГИТИС) тәмамлап кайткан актерларны туплый: Асия Галиева, Дэллюс Ильясов, Рәфкать Бикчәнтәев, Рауза Әхмәрова, Шахсәнәм Әсфәндиярова, Гали Хөсәенов, Асия Харисова, Шакир Харисов. Куйган спектакльләре: «Кузый Күрпәч белән Баян сылу» (Габит Мөсрәпов), «Васса Железнова» (Максим Горький), «Болан-Патша» (Карло Гоцци). Бер сезон эшләгәч, 1950 елда театр ябыла. Актерларны Камал театрына күчерәләр.
1987 ел Мәгариф министрлыгы каршында Татар театр-студиясе оештырыла. Аңа Фәрит Хәбибуллин нигез сала. Шуның белән Татар дәүләт яшь тамашачы театры тарихы башлана. Театр-студиянең беренче премьерасы – Диас Вәлиевнең «Намус хөкеме» спектакле (реж. – Ф. Хәбибуллин), 1988 елның 25 февралендә куела.
Беренче постановкада Нуриәхмәт Сафин,Зәйтүн Яркәев, Әлфинур Хисами, Әлфинур Фатихова, Гасыйман Ширгазин, Кәримә Нуруллина, Мәдинә Сәхипгәрәева, Фәрит Хәбибуллин, Земфира Хәсәнова, Рөстәм Фатыйхов, Алмаз Хәмзин катнаша. Соңрак аларга Илдус Фәиз кушыла.[1]
1991 елда студия дәүләт статусын ала, аңа «Казан Татар дәүләт яшь тамашачы театры» дигән исем бирелә[2]. Аның үз сәхнәсе, үз тамаша залы булмау сәбәпле, спектакльләр мәктәпләрдә, гимназияләрдә, авыл мәдәният сарайларында, интернат-мәктәпләрдә, балалар йортларында күрсәтелә.
1996 елда аңа Казанның Казанның Киров районында урнашкан Җитен комбинаты мәдәният сарае — элеккеге фабрикант Алафузов йорты булган «Эшчеләр театры» бинасы бирелә. Аны төзекләндергәннән соң, 2002 елда, коллектив үз сәхнәсендә спектакльләр куя башлый. 2012 елның сентябреннән Петербург урамындагы «Победа» кинотеатры бинасына ия булды.
2007 елның 16 февралендә Казан Татар Дәүләт яшь тамашачы театрына татар театрына нигез салучы артист һәм режиссер Габдулла Кариев исеме бирелә[3].
Җитәкчелек
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Директор
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Роберт Мортазин (2013 елга кадәр)
- Мансур Ярмиев (2013—2018)[4]
- Гүзәл Сәгыйтова (2018—2021)[5]
- Луиза Янсуар (2021[6]―2024[7])
- директор в.б. Искәндәр Вәлиев, директор урынбасары
- Илнур Гайниев (2024 елның 25 августыннан)[8]
Баш режиссер
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Бина
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]1996 елда театрга Казанның Киров районында урнашкан Җитен комбинатының Мәдәният йорты (элекке Алафузов театры, Эшчеләр театры) бинасын бирәләр. 2012 елда бина «авария хәлендә» дип табыла.
2018 елның апреленнән театр реконструкция уздырылган элекке Җиңү (рус. Победа) кинотеатры бинасында (алдарак Офицерлар йорты булган) урнаша. Яңартылган бинаны тантаналы ачуда ТР президенты Р. Н. Миңнеханов катнаша[9].
Бинада 213 урынга исәпләнгән, классик типтагы 12 х 12 метрлы сәхнәсе булган тамаша залы, икенче катта 120 урынга исәпләнгән, интерактив сәхнәле икенче тамаша залы бар.
Бүләкләре
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 2018 — «Тантана» премиясе — «Балалар өчен иң яхшы спектакль» номинациясендә — «Куян Эдвард маҗаралары» (Кейт Ди Камелло әсәре буенча) спектакле өчен.
- 2020 — «Тантана» премиясе — «Балалар өчен иң яхшы спектакль» номинациясендә — «Хикмәт әкиятләре» спектакле өчен[10].
- 2024 ― «Алтын битлек» премиясе ― жюриның «Ил язмышына катнашлык һәм милли герой эзләү өчен» махсус премиясе ― Гадел Кутуй әсәренә нигезләнеп куелган «Рөстәм маҗаралары» спектакле (режиссеры Тимур Кулов)[11].
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ «Тогда наш директор, долго не думая, лег на пути следования «КАМАЗа»…»
- ↑ Татарстан Республикасы Министрлар кабинеты Карары, № 464, 04. 11. 91
- ↑ Татарстан Республикасы Министрлар Кабинеты Карары, № 51
- ↑ Кариев театры сайты, archived from the original on 2016-03-05, retrieved 2014-09-14
- ↑ Казанның Кариев исемендәге театрына яңа мөдир билгеләнде. Азатлык радиосы, 01.09.2018
- ↑ Гүзәл Сәгыйтова Казан мэриясендә яңа вазифада тәкъдим ителде. Азатлык радиосы, 15.02.2021
- ↑ Открытое письмо театру_13.04.2024.docx
- ↑ Рузилә Мөхәммәтова. Кариев театрының яңа директоры кем булачагы билгеле. Татар-информ, 18.07.2024
- ↑ Олег Луговой. Президент Татарстана открыл обновленное здание татарского ТЮЗа в Казани. kazan.kp.ru, 26.04.2018
- ↑ "Тантана" онлайн узды, төп җиңүчене билгеләмәделәр. Азатлык радиосы, 27.03.2020
- ↑ Театры Татарстана стали лауреатами XXX Российской Национальной театральной Премии «Золотая Маска». Министерство культуры РТ, 25.06.2024
Әдәбият
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Фәнзилә Мостафина. «Әкият» подвалыннан — Офицерлар йортына: Кариев театрының яңа юлы башланды! «Безнең гәҗит», 2018 ел, 25 апрель, № 17.
- Гөлгенә Кәримова. Үзебез яшь, тарихыбыз чал. «Татарстан яшьләре», 2018 ел, 5 апрель, № 13.
Сылтамалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Татар театрлары | ||
|---|---|---|
Актаныш театры • «Әкият» театры • Әлмәт театры • Әтнә театры • Буа театры • Камал театры • Минзәлә театры • «Нур» театры • Опера һәм балет театры • Оренбург театры • Тинчурин театры • Туймазы театры • Түбән Кама театры • Чаллы театры • Яшь тамашачылар театры Ябылган театрлар: Әстерхан театры (1907–1941) • Бакы театры (?–?) • Колхоз-совхоз театры (1930–1935) • Мамадыш театры (1919–1949) • Мәскәү театры (1924–1933) • Петропавел театры (1917–1938) • Свердловск театры (1919–1933) • Ташкент театры (1919–1949) • Троицк театры (1919–1931) • Чиләбе театры (1913–1990) |  | |
| Казанның истәлекле урыннары | ||
_(2004).png) |
||