Казан университеты музейлары

Казан университеты музейлары (рус. Музеи КФУ) — Казан университетында төрле елларда ачылган бай коллекцияле 8 музей.

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1804 елның 5 ноябрендә Александр I фәрманы буенча Казан император университеты оештырыла. Уку йортының уставы буенча, Табигать (яки натура) тарихы кабинеты һәм Минераллар кабинеты оештырыла. Әлеге кабинетлар хәзерге музейларның нигезе була.

Казан университеты Беренче Казан ирләр гимназиясе җирлегендә төзелә, югары сыйныф укучылары университетның беренче студентларына әйләнә. Музейлар җыелмаларының нигезен 1799 елда Павел I фәрманы буенча Казан гимназиясенә тапшырылган кенәз Потемкин-Тавридалының сирәк очрый торган тупланмасы тәшкил итә.

КФУ музейлары[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Музейлар урнашкан биналар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

КФУ баш корпусы
КФУ баш корпусы биналары ансамбле
А. А. Штукенберг исемендәге геология музее
КФУ археология музее
КФУ педагогик белем бирү тарихы музее
Николай Лобачевский музее

Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

М. М. Шарипов. Познавательный путеводитель по Казани. К.: «Скрипта», 2015. ISBN 978-5-99008-642-5

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Казан университетының музейлары 2018 елның 26 декабрь көнендә архивланган.
Казан университетының музейлары КФУ сайтында

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Казан университеты

Казан университеты
ансамбле

Анатомия театры • Астрономия обсерваториясе • Баш корпус (актлар залы) • Китапханә бинасы • Ректор йорты • ярдәмче ярымтүгәрәк корпуслар (көнбатыш • көнчыгыш)

Институтлар,
факультетлар
һәм үзәкләр

Алабуга институты • Лицей • Математика һәм механика институты(рус.)татар. • Метеорология фәнни мәктәбе • Милли мәдәният һәм мәгариф югары мәктәбе • Фәнни китапханә • Физика институты(рус.)татар. • Филология һәм мәдәниятара багланышлар институты(ингл.)татар. • Халыкара мөнәсәбәтләр институты(рус.)татар. • Химия институты(рус.)татар.

Ректорлар

К.И.У.	Илья Яковкин (1805-1814) • Иван Браун (1814-1819) • Гавриил Солнцев (1819-1820) • Григорий Никольский (1820-1823) • Карл Фукс (1823-1827) • Николай Лобачевский (1827-1846) • Иван Симонов (1846-1855) • Осип Ковалевский (1855-1860) • Александр Бутлеров (1860-1863) • Евграф Осокин (1863-1872) • Николай Кремлев (1872-1876) • Евграф Осокин (1876-1880) • Николай Ковалевский (1880-1882) • Николай Булич (1882-1885) • Николай Кремлев (1885-1889) • Константин Ворошилов (1889-1898) • Дмитрий Дубяго (1898-1905) • Николай Любимов (1905-1906) • Николай Загоскин (1906-1909) • Григорий Дормидонтов (1909-1917)
КДУ	Евгений Болотов (1918-1921) • Александр Овчинников (1921-1922) • Михаил Чебоксаров (1922-1923) • Василий Чирковский (1923-1925) • Андрей Луньяк (1926-1928) • Пётр Галанза (1928-1929) • Гыймаз Баһаветдинов (1930-1931) • Носон-Бер Векслин (1931-1935) • Гыйлем Камай (1935-1937) • Кирилл Ситников (1937-1951) • Дмитрий Мартынов (1951-1954) • Михаил Нужин (1954-1979) • Александр Коновалов (1979-1989) • Юрий Коноплёв (1990-2001) • Мәгъсүм Сәләхов (2002-2010)
К(Иб)ФУ	Илшат Гафуров (2010-2021) • Дмитрий Таюрский (в.в.б.) (2021-2022) • Ленар Сафин (2022-2024)

Музейлар

Археология • Геология • Зоология • КФУ тарихы • Николай Лобачевский • Педагогик белем бирү тарихы • Химия мәктәбе • Этнография

Башкалар

Археология, тарих һәм этнография җәмгыяте • Басмаханә • Төньяк Кавказ астрономия станциясе • Энгельгардт обсерваториясе

Казанның истәлекле урыннары

к б ү Казан кирмәне
Сөембикә манарасы \| Изге Рух иңү чиркәве \| Ару хәбәр чиркәве \| Кол Шәриф мәчете \| Спас-Яктырылу кәшишханәсе\| Спас манарасы

Гыйбадәт корылмалары

Әҗем мәчете |

Казан синагогасы |

Ватандашлар мигъмарияте

Александр пассажы |

Хөррият|

Музейлар һәм театрлар

к б ү Һәйкәлләр, мемориаллар һәм зиратлар
Һәйкәлләр:	Державин һәйкәле \| Муса Җәлил һәйкәле \| Лобачевский һәйкәле \| Тукай һәйкәле (Театр тыкрыгы) Тукай һәйкәле (Тукай мәйданы) \| Шаляпин һәйкәле \| Лев Толстой һәйкәле \| башка һәйкәлләр. \| Казанны басып алучыларга һәйкәл \|
Мемориаллар:	Җиңү паркы мемориалы \| Дан скверы мемориалы \| 1 Май мәйданы мемориалы \| Горький паркы мемориалы
Зиратлар:	Арча зираты \| Мөселман зираты \| Яңа бистә зираты \|

Парк һәм скверлар

Казан зооботбакчасы |

башка парклар

к б ү Заманча корылмалар
Метро \| Миллениум күпере \| Игенчеләр сарае \| «Казан» ММҮ \| Цирк \| Ипподром \| «Пирамида» \| «Туган авылым» \| Барлык диннәр гыйбәдәтханәсе \| Универсиада-2013 объектлары \| фонтаннар \|

к б ү Татарстан Республикасының шәһәр округлары һәм муниципаль районнарындагы музейлар (төркем)
Казан (исемлек • төркем)	• Казан кирмәне: Ислам мәдәнияте • ханнар мавзолее • милли сәнгать галереясы • Эрмитаж-Казан • Спас манарасы • Казан университеты / музейлары: актлар залы • археология • геология • зоология • Николай Лобачевский • педагогик белем бирү тарихы • университет тарихы • химия мәктәбе • этнография • башка урыннар: А. М. Горький һәм Ф. И. Шаляпин • Арбузовлар • Аксёнов • Бакый Урманче • В.И. Ленин • Евгений Боратынский • Каюм Насыйри • Константин Васильев • Муса Җәлил • Нәҗип Җиһанов • Салих Сәйдәшев • Софья Гобәйдуллина • татар әдәбияты тарихы һәм Шәриф Камал • Татарстан милли музее • Татарстан сынлы сәнгать музее • Лев Толстой • Габдулла Тукай • чәк-чәк • элемтә тарихы • Әмир Мәҗитов
Чаллы (төркем)	картиналар галереясы • тарих-туган якны өйрәнү
Азнакай районы (төркем)	• Азнакай: туган якны өйрәнү • башка ТПлар:
Аксубай районы (төркем)	• Аксубай: туган якны өйрәнү • башка ТПлар: Газиз Кашапов (Яңа Үзи) • Хәсән Туфан (Иске Кармәт)
Актаныш районы (төркем)	• Актаныш: туган як • башка ТПлар: Шәрип Шәймиев (Әнәк)
Алабуга районы (төркем)	• Алабуга: В.М. Бехтерев / өяз медицинасы • И.И. Шишкин • М.И. Цветаева • Н.А. Дурова • тарихи-архитектура һәм сәнгать тыюлыгы • башка ТПлар: авыл тарихын өйрәнү (Морты)
Алексеевск районы (төркем)	• Алексеевское: сугыш даны • туган як • Биләр: А.Е. Арбузов • Биләр тыюлыгы • башка ТПлар: туган як (Зур Тигәнәле)
Апас районы (төркем)	• Апас: туган якны өйрәнү • башка ТПлар: Сара Садыйкова (Тутай) • Фәхри Насретдинов һәм Бану Вәлиева (Шәмбалыкчы)
Арча районы (төркем)	• Арча: әдәбият һәм сәнгать • әлифба • Казан арты • башка ТПлар: Габдулла Тукай (Яңа Кырлай) • Гани Сафиуллин (Иске Кишет) • Мөхәммәт Мәһдиев (Гөберчәк) • Тукаевлар (Кушлавыч) • урман хуҗалыгы (Үрнәк)
Әгерҗе районы (төркем)	• Әгерҗе: мәдәни мирас һәм тарих • Таҗи Гыйззәт • башка ТПлар: авылы тарихы (Иж-Бубый)
Әлки районы (төркем)	• Базарлы Матак: туган якны өйрәнү • башка ТПлар: Педер Хузангай (Сихтермә)
Әлмәт районы (төркем)	• Әлмәт: картиналар галереясы • туган якны өйрәнү • башка ТПлар: авыл тарихы (Түбән Абдул) • Ризаэтдин Фәхретдин (Кичүчат) • туган якны өйрәнү (Түбән Мактама) • Фатих Кәрими (Миңнебай) • туган якны өйрәнү (Габдрахман)
Әтнә районы (төркем)	• Олы Әтнә: туган якны өйрәнү • башка ТПлар: Сибгат Хәким (Күлле Киме) • Шиһабетдин Мәрҗани (Комыргуҗа)
Балтач районы (төркем)	• Балтач: • башка ТПлар: Мирхәйдәр Фәйзи (Шода) • Себер тракты тарихы һәм Муса Җәлил (Карадуган) • туган як тарихы (Чепья)
Балык Бистәсе районы (төркем)	• Балык Бистәсе: туган якны өйрәнү • башка ТПлар: авыл тарихы (Котлы Бөкәш) • авыл тарихы (Олы Елга)
Баулы районы (төркем)	• Баулы: туган якны өйрәнү • башка ТПлар: Фәнис Яруллин (Кызылъяр)
Биектау районы (төркем)	• Биектау тимер юл станциясе бистәсе: төбәкне өйрәнү • башка ТПлар: Иске Казан тыюлыгы (Камай) • Салих Сәйдәшев (Өбрә)
Бөгелмә районы (төркем)	• Бөгелмә: татар тарихы һәм мәдәнияте • туган якны өйрәнү • Ярослав Һашек • башка ТПлар:
Буа районы (төркем)	• Буа: туган якны өйрәнү • башка ТПлар: авыл тарихы (Татар Буасы) • Бакый Урманче (Күл Черкене)
Зәй районы (төркем)	• Зәй: туган як тарихы • башка ТПлар:
Кайбыч районы (төркем)	• Олы Кайбыч: Галия Кайбицкая • Кайбыч ягы • башка ТПлар: Икмәк игү һәм көндәлек авыл тормышы (Олы Подберезье) • Иске Тәрбит мәктәбе (Иске Тәрбит) • Тау иле керәшен татарлары (Хуҗа Хәсән)
Кама Тамагы районы (төркем)	• Кама Тамагы: туган якны өйрәнү • Туфан Миңнуллин • башка ТПлар: Максим Горький (Красновидово)
Кукмара районы (төркем)	• Кукмара: туган якны өйрәнү • башка ТПлар:
Лаеш районы (төркем)	• Лаеш: Г. Р. Державин һәм туган якны өйрәнү • башка ТПлар:
Лениногорск районы (төркем)	• Лениногорск: • башка ТПлар:
Мамадыш районы (төркем)	• Мамадыш: туган якны өйрәнү • башка ТПлар: туган якны өйрәнү (Түбән Тәкәнеш) • Фәрит Яруллин (Кече Сон) • Шәйхи Маннур (Тулбай)
Менделеевск районы (төркем)	• Менделеевск: туган якны өйрәнү • башка ТПлар:
Минзәлә районы (төркем)	• Минзәлә: Муса Җәлил • туган якны өйрәнү • башка ТПлар:
Мөслим районы (төркем)	• Мөслим: туган якны өйрәнү • башка ТПлар:
Норлат районы (төркем)	• Норлат: туган якны өйрәнү • башка ТПлар: Габдулла Кариев (Күлбай Мораса)
Питрәч районы (төркем)	• Питрәч: туган якны өйрәнү • башка ТПлар: Петр Гаврилов (Әлбәдән) • тарихи-мәдәни музей-тыюлыгы (Апакай) • туган якны өйрәнү (Керәшен Сәрдәсе)
Саба районы (төркем)	• Байлар Сабасы: • башка ТПлар: урман хуҗалыгы тарихы (Лесхоз бистәсе) • сынлы сәнгать (Миңгәр)
Сарман районы (төркем)	• Сарман: Бөек Ватан сугышы һәм туган якны өйрәнү • башка ТПлар:
Спас районы (төркем)	• Болгар: икмәк • тарихи-архитектура тыюлыгы • башка ТПлар: тарих-туган якны өйрәнү (Иске Рәҗәп)
Теләче районы (төркем)	• Теләче: туган якны өйрәнү • башка ТПлар:
Тукай районы (төркем)	Һиндукуш (Иске Абдул)
Түбән Кама районы (төркем)	• Түбән Кама: Әхсән Фәтхетдинов • тарих, туган як һәм заманча инфраструктураны өйрәнү • башка ТПлар:
Тәтеш районы (төркем)	• Тәтеш: балык тоту тарихы • төбәк тарихы • башка ТПлар: Иван Яковлев (Күшки - Яңа Тимбай)
Чирмешән районы (төркем)	• Чирмешән: туган як тарихы • башка ТПлар:
Чистай районы (төркем)	• Чистай: 2 гимназиянең шәһәр һәм тирә як тарихы • Борис Пастернак • тарихи-архитектура һәм әдәби тыюлыгы • Чистай өязе • башка ТПлар: Гаяз Исхакый (Яуширмә)
Чүпрәле районы (төркем)	• Иске Чүпрәле: туган якны өйрәнү • башка ТПлар: Ә. Ш. Әбдриев, татар һәм чуаш мәдәнияте (Иске Шәйморза) • Петр Дементьев (Үби)
Югары Ослан районы (төркем)	• Югары Ослан: төбәкне өйрәнү • башка ТПлар: Янка Купала (Печище)
Ютазы районы (төркем)	• Ютазы: • башка ТПлар: туган як тарихын өйрәнү (Кәрәкәшле)
Яшел Үзән районы (төркем)	• Яшел Үзән: 10 гимназиянең Каюм Насыйри һәм этнография музее • сәнгать галереясы • тарихи-мәдәни мирасы • башка ТПлар: Афзал Шамов (Татар Танае) • утрау-шәһәрчеге тыюлыгы (Зөя) • Каюм Насыйри, архитектура-этнография комплексы (Олы Ачасыр) • Константин Васильев (Васильево)
Яңа Чишмә районы (төркем)	• Яңа Чишмә: туган якны өйрәнү • башка ТПлар: буыннар мирасы (Акбүре) • Фәйзуллиннар, Мирхәйдәр Фәйзи һәм авыл тарихы (Шахмай) • халык иҗаты һәм көнкүреше (Зирекле)
Татарстан Республикасы Мәдәният министрлыгы Татарстан Республикасы Дәүләт Советының Мәгариф, мәдәният, фән һәм милли мәсьәләләр комитеты Россия Федерациясе мәдәният министрлыгы РФ Федераль Җыелышының Дәүләт Думасындагы Мәдәният комитеты РФ Федераль Җыелышының Федерация Советындагы Фән, мәгариф һәм мәдәният комитеты Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы