Габдулла Тукай һәйкәле (Яр Чаллы)

Габдулла Тукай һәйкәле
	Һәйкәл
	Габдулла Тукай һәйкәле
	; Габдулла Тукай һәйкәле
Урын	Яр Чаллы
Материал	бронза

Бу терминның башка аңлатмалары да бар, аларны карау өчен Габдулла Тукай һәйкәле битенә күчегез.

Габдулла Тукай һәйкәле, рус. памятник Габдулле Тукаю, ингл. Gabdulla Tuqay Statue — Татарстанның Яр Чаллы шәһәрендә 2011 елда ачылган һәйкәл. Бөек татар шагыйре Габдулла Тукайның (1886-1913) 125 еллык юбилее хөрмәтенә куелган.

Тарих

2011 елның 22 ноябрендә Яр Чаллының Яңа шәһәрендә (Автозавод районы) Тынычлык проспекты белән Рәис Беляев урамы кисешкән чатта, Ершов урамы тукталышыннан ерак түгел урнашкан Тукай скверында (16/09 йорты янында) ачылган.

Һәйкәлне ачу тантанасында рәсми кешеләр — Татарстанның премьер-министры Илдар Халиков, Васил Шәйхразыев^[1], шагыйрьләр Разил Вәлиев, Илфак Ибраһимов^[2], Роберт Миңнуллин, Камал театры артистлары катнаша.

2012 елдан башлап, хөкүмәт бүләкләренә лаек булган чаллыларга дәүләт бүләкләре әлеге һәйкәл янында тапшырыла^[3].

2015 елның мартында билгесез кешеләр һәйкәлне ак буяулар белән пычратып, «усал» дигән сүз язып, пентакль символлары төшереп, шагыйрь кулындагы китапны ботарлап алып китәләр^[4]^[5].

Тасвирлама

Һәйкәл Мәскәү өлкәсе Солнечногорск шәһәрендә бронзадан коелган.

Монументның биеклеге — 6 м.

Шагыйрь, кулларын күкрәгенә кушырып, уң кулына китап тоткан хәлдә түгәрәк постаментта басып тора.

Постаментның аскы өлешендә кирил һәм гарәп язуы белән «Габдулла Тукай / عبد الله توقاي» дип язылган.

Проектның авторы — скульптор Владимир Демченко (Мәскәү), һәйкәлне сынчы Илдар Ханов (1940-2013) иҗатына таянып ясаган^[6].

Һәйкәл бик кыска вакыт эчендә (июнь-ноябрь) төзелде. Шагыйрьнең ялгыз фигурасын түгел, үзе язган әдәби әсәрләрендәге каһарманнары (алтын тарак тоткан Су анасы, Кисекбаш, Сак-Сок) әйләнәсендә итеп күрсәтергә булдым. Имән агачы белән тоташкан Шүрәле образына зур урын бирелде. Агачның очында шагыйрьнең музасы (хыялы, өмете, тормышка ашмаган мәхәббәте) урнаштырылды.

Владимир Демченко

Искәрмәләр

↑ 2011 елда Чаллы шәһәре мэры
↑ 2011 елда Татарстан язучылар берлеге рәисе
↑ Яр Чаллы рәсми сайты, 26.04.2012
↑ Яр Чаллы рәсми сайтында
↑ Kazanfirst сайтында
↑ Комсомольская правда, 22.11.2011

Чыганаклар

Чаллыда Тукай һәйкәле. «Мәйдан», 2011 ел, № 12.
Чаллыда Тукайга һәйкәл ачылды
Открыт памятник Тукаю

Сылтамалар

Ачылу тантанасыннан фотосурәтләр 2014 елның 16 август көнендә архивланган.
Фотосурәтләр карарга

Моны да карагыз

Яр Чаллының истәлекле урыннары

[1] 2011 елда Чаллы шәһәре мэры

[2] 2011 елда Татарстан язучылар берлеге рәисе

[3] Яр Чаллы рәсми сайты, 26.04.2012

[4] Яр Чаллы рәсми сайтында

[5] Kazanfirst сайтында

[6] Комсомольская правда, 22.11.2011

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

к б ү Габдулла Тукайның тормышы, иҗаты һәм хәтере
Биография	Балачак • Җаек чоры • Казан чоры • Соңгы көннәр
Урыннар	Кушлавыч • Кырлай • Өчиле • Җаек • Казан (Мәскәү урамы, 60) • Уфа • Әстерхан • Гурьевка • Троицк • Санкт-Петербург • Нижгар
Оешмалар	«Болгар» номерлары • «Амур» кунакханәсе • «Казан» кунакханәсе • Шәрык клубы • Кызыл мәчет • Мотыйгия мәдрәсәсе • Клячкин шифаханәсе
Гәҗит-журналлар	«Аң» • «Әл-ислах» • «Әл-гасрел җәдит» • «Уклар» • «Фикер» • «Ялт-Йолт» • «Яшен»
Даирәсе	Фатих Әмирхан • Хөсәен Ямашев • Кәбир Бәкер • Әхмәтвафа Бәхтияров • Галиәсгар Камал • Солтан Рахманколый • Гафур Коләхмәтов • Сәгыйть Сүнчәләй • Кәшшаф Патии • Мотыйгулла Төхфәтуллин • Камил Мотыйгый • Шиһаб Әхмәров • Хәбибрахман Зәбири • Фаизә Шәмсетдинова • Шәрифә карчык
Тукай иҗаты	Шигърият • Проза • Публицистика • Балалар әдәбияты • Халык әдәбияты
Тукай иҗатын өйрәнүчеләр	Әхмәт Фәйзи • Хәсән Туфан • Сибгат Хәким • Ибраһим Нуруллин • Иван Пехтелев • Зәкия Рәсүлева • Гөлзада Бәйрәмова • Госман Хәбибуллин • Фәрит Яхин • Мөҗип Низамиев • Гүзәл Төхвәтова
Тукайчы – рәссамнар	Хаҗиморат Казаков • Фәйзрахман Әминов • Тавил Хаҗиәхмәтов •
Хәтер	Аэропорт • Бүләге • Китапханә • Мәгариф оешмасы • Мәйдан • Музейлар (Казан • Җаек • Кушлавыч • Яңа Кырлай) • Вокаль-симфоник поэма • Район • Скверлар (Казан • Чаллы) • Туристик сукмак • Урамнар (Казан • Чаллы • Минзәлә • Уфа • Әлмәт • Белорет • Бөре • Ишембай • Мәләвез • Октябрьски • Стәрлетамак • Нур-Солтан) • Филармония • Һәйкәлләре (Казан (1956) • Казан (1958) • Мәскәү • Санкт-Петербург • Түбән Кама (1991) • Түбән Кама (1992) • Уфа • Чаллы • Чиләбе • Әстерхан • Барда • Әлмәт (1967) • Яңа бистә (Тукай районы))

к б ү Татарстан Республикасының шәһәр округлары һәм муниципаль районнарындагы һәйкәлләр (төркем)
Казан (төркем)	• Вахитов районы:Александр I • Александр Пушкин • Владимир Ленин (Ирек мәйд.) • Габдулла Тукай (Пушкин ур.) • Габдулла Тукай (Театр ур.) • Державин • Казан Кирмәне төзүчеләре • Карл Фукс • Конфуций • Лев Толстой (Толстой ур.) • Лев Толстой (КФУ) • Николай Лобачевский (КФУ) • Муса Җәлил (Кремль) • Рудольф Нуриев • Тайказан • Хәйрияче • Хөррият • Фёдор Шаляпин • Шиһабетдин Мәрҗани • Һади Такташ • Авиатөзелеш районы: Муса Җәлил • Идел буе районы: Мостай Кәрим • Киров районы: • Мәскәү районы: Андрей Туполев • Совет районы: • Яңа Савин районы: Артём Айдинов • Петр белән Феврония
Чаллы (төркем)	• Үзәк район: • Автозавод районы: Габдулла Тукай • Дмитрий Бәдретдинов • Комсомол районы: Ватан-ана • Владимир Высоцкий • Муса Җәлил
Азнакай районы (төркем)	• Азнакай: • башка ТПлар:
Аксубай районы (төркем)	• Аксубай: • башка ТПлар:
Актаныш районы (төркем)	• Актаныш: • башка ТПлар: Минтимер Шәймиев (Әнәк)
Алабуга районы (төркем)	• Алабуга: Дмитрий Стахеев • Япон хәрби әсирләре • башка ТПлар:
Алексеевск районы (төркем)	• Алексеевское: • Биләр: • башка ТПлар:
Апас районы (төркем)	• Апас: • башка ТПлар:
Арча районы (төркем)	• Арча: • башка ТПлар:
Әгерҗе районы (төркем)	• Әгерҗе: • башка ТПлар:
Әлки районы (төркем)	• Базарлы Матак: • башка ТПлар:
Әлмәт районы (төркем)	• Әлмәт: • башка ТПлар:
Әтнә районы (төркем)	• Олы Әтнә: • башка ТПлар:
Балтач районы (төркем)	• Балтач: • башка ТПлар:
Балык Бистәсе районы (төркем)	• Балык Бистәсе: • башка ТПлар:
Баулы районы (төркем)	• Баулы: • башка ТПлар:
Биектау районы (төркем)	• Биектау тимер юл станциясе бистәсе: • башка ТПлар:
Бөгелмә районы (төркем)	• Бөгелмә: Бөгелмә колхозчысы • Гаяр солдат Швейк • башка ТПлар:
Буа районы (төркем)	• Буа: • башка ТПлар:
Зәй районы (төркем)	• Зәй: • башка ТПлар:
Кайбыч районы (төркем)	• Олы Кайбыч: • Иске Чәчкаб: Бөек Ватан сугышы геройлары • Бөек Ватан сугышы геройлары (яңа) • Казан каймасы • башка ТПлар:
Кама Тамагы районы (төркем)	• Кама Тамагы: • башка ТПлар:
Кукмара районы (төркем)	• Кукмара: • башка ТПлар:
Лаеш районы (төркем)	• Лаеш: • башка ТПлар:
Лениногорск районы (төркем)	• Лениногорск: • башка ТПлар:
Мамадыш районы (төркем)	• Мамадыш: • башка ТПлар:
Менделеевск районы (төркем)	• Менделеевск: Тыл хезмәтчәннәре һәм сугыш чоры балалары • башка ТПлар:
Минзәлә районы (төркем)	• Минзәлә: • башка ТПлар:
Мөслим районы (төркем)	• Мөслим: • башка ТПлар:
Норлат районы (төркем)	• Норлат: • башка ТПлар:
Питрәч районы (төркем)	• Питрәч: • башка ТПлар:
Саба районы (төркем)	• Байлар Сабасы: • башка ТПлар:
Сарман районы (төркем)	• Сарман: • башка ТПлар:
Спас районы (төркем)	• Болгар: • башка ТПлар:
Теләче районы (төркем)	• Теләче: • башка ТПлар:
Түбән Кама районы (төркем)	• Түбән Кама: Габдулла Тукай (Тукай ур.) • Габдулла Тукай (Актүбә ур.) • Муса Җәлил • Тыл хезмәтчәннәре һәм сугыш чоры балалары • башка ТПлар:
Тәтеш районы (төркем)	• Тәтеш: • башка ТПлар:
Чирмешән районы (төркем)	• Чирмешән: • башка ТПлар:
Чистай районы (төркем)	• Чистай: Тыл хезмәтчәннәре һәм сугыш чоры балалары • башка ТПлар:
Чүпрәле районы (төркем)	• Иске Чүпрәле: • башка ТПлар:
Югары Ослан районы (төркем)	• Югары Ослан: • башка ТПлар:
Ютазы районы (төркем)	• Ютазы: • башка ТПлар:
Яшел Үзән районы (төркем)	• Яшел Үзән: • башка ТПлар: Сәяси золым корбаннары (Зөя)
Яңа Чишмә районы (төркем)	• Яңа Чишмә: • башка ТПлар:
Татарстан Республикасы Мәдәният министрлыгы Татарстан Республикасы Дәүләт Советының Мәгариф, мәдәният, фән һәм милли мәсьәләләр комитеты Россия Федерациясе мәдәният министрлыгы РФ Федераль Җыелышының Дәүләт Думасындагы Мәдәният комитеты РФ Федераль Җыелышының Федерация Советындагы Фән, мәгариф һәм мәдәният комитеты Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы