Димитарлау мәчете
.svg){kind=small}
| Мәчет | |
Димитарлау мәчете
Нуретдин | |
 | |
| Ил | Россия |
| авыл | 423364 Татарстан, Сарман районы, Димитарлау, Совет ур., 20а |
| Координатлары | 55°17'24"N, 52°32'24"E |
| Дин | Ислам |
| Мәхәллә | ТР МДН Сарман районы мөхтәсибәте |
| Кайсы дини агымга карый | сөнни / хәнәфи |
| Бина төре | манарасы керү юлы өстендә урнашкан мәчет |
| Нигезләнгән | 2004 |
| Төзелеш еллары | 2004—2005 еллар |
| Төп даталар: | |
| Халәте | гамәлдә |
Димитарлау мәчете, рәсми исеме Нуретдин мәчете (рус. Димитарловская мечеть) ― Татарстанның Сарман районы Петровский Завод авыл җирлеге[d] составындагы Димитарлау (Дөмәй Тарлавы) авылында[1] 2005 елда ачылган ислам гыйбадәтханәсе (мәчет). Татарстан мөселманнары Диния нәзарәтенең Сарман районы мөхтәсибәте карамагында.
Тарих
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]1870 ел мәгълүматлары буенча, Димитарлауда мәчет, мәктәп булган (1913 елда анда 80 шәкерт белем алган). [2] [3]
1897 елгы халык санын алу мәгълүматлары буенча, Уфа губернасының Минзәлә өязе Әлмәтмулла волосте Димитарлау (Дөмәй Тарлавы) авылында 967 кеше (506 ир-ат һәм 461 хатын-кыз) яшәгән, барысы да мөселманнар.
XX гасыр башында авылда мәчет һәм мәктәп эшләгән. [4]
Беренче җәмигъ мәчетендә имамнар:
- 1858 елдан ― Фәйзулла Зәйнулла улы
- Габделҗаббар Искәндәр улы (1779―1847)
- 1859 елдан ― Шәрифулла Хәбибулла улы
- 1910 елдан ― Хөснелгата Шәрифулла улы Хәбибуллин (1885―1921)
- 1922 елдан ― Зарифулла Габдулла улы (шул ук елны Бөгелмәгә күчерелгән) [5]
Икенче җәмигъ мәчетендә имамнар:
- 1893 елдан ― Габделҗәлил Габделлатыйп улы (1868 елгы, Сарманда туган). 1893 елның 14 гыйнварында Ырынбур мөселман диния нәзарәтендә имтихан тотып, имам-хатыйп һәм мөгаллимлеккә рөхсәт (указ) алган.
- 1895 елдан – Зиннур Нәҗметдин улы (1871 елгы), азанчы һәм мөгаллим.
1912 елда төзелгән өченче җәмигъ мәчетендә имамнар:
- 1913 елдан ― Мөхәммәтнәҗип Гайнулла улы Гайнимөхәммәтов (1885 елгы)
- 1915 елдан ― Хәкимхан Мөхәммәтвәли улы Зөбәеров
Димитарлау мәчете азанчысы Каюм карый Абдулла улы Моратшин (1885 елда хәзерге Мөслим районы Баланлы авылында туган) 1931 елның 2 апрелендә кулга алынган һәм 8 елга ирегеннән мәхрүм ителүгә хөкем ителгән, 1989 елда акланган. Мөтәвәли Нуретдин Хисаметдинов (1866 елда Димитарлауда туган) 72 яшендә 1938 елның 7 июлендә 7 елга ирегеннән мәхрүм ителгән, 1992 елда акланган. [5]
ТАССР Югары Советы президиумының 1939 елның 23 июнендәге № 41-1340 указы нигезендә авылда мәчет ябыла, район Советы башкарма комитеты карамагына мәктәп итеп файдалану өчен тапшырыла. [6]
Яңа бина
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]2005 елда кызыл кирпечтән салынган яңа бер катлы мәчет сафка баса. Мәчеткә «Нуретдин» исеме бирелгән. Мәчет төзелешенә Сарман районы башлыгының беренче урынбасары булып эшләгән авылдашлары Ләис Һадиевич Нуретдинов (1957 елгы) [7] үз өлешен керткән. Бина газ белән җылытыла. Гыйбадәт залы ~40 кеше сыйдыра. Манарасы бинага керү юлы өстендә. Имамнар:
- 2005―2011 елларда ― Рәмзи хәзрәт Корбанов
- 2011 елдан ― Газизҗан хәзрәт Хәбибҗанов[5]
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ Петровский Завод авыл җирлеге. Җирлек турында, archived from the original on 2018-11-07, retrieved 2023-07-10
- ↑ Димитарлау (Дөмәй Тарлавы). 2022 елның 17 апрель көнендә архивланган. Институт Татарской Энциклопедии
- ↑ История деревни Димитарлау. 2023 елның 10 июль көнендә архивланган. Татары без границ
- ↑ Димитарлау. әлеге чыганактан 2022-04-17 архивланды. 2023-07-10 тикшерелгән.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Д. Кашапова, Н. Мәхмүтов, Ф. Салихова. Гасырларны бәйләүче азан авазы. Сарман, 2022, 60-61, 95нче бит.
- ↑ Сандугачлар моңы булып Сарман кала хәтердә. К.: АО «ИД Казанская Недвижимость», 2020, 81нче бит. ISBN 978-5-6044058-7-1
- ↑ Нуртдинов Лаис Хадиевич. 2023 елның 10 июль көнендә архивланган. Татары без границ
Әдәбият
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Список населенных мест по сведениям 1870 года : Калып:Lg. — Центральный статистический комитет Министерства внутренних дел. — СПб, 1877. — Вып. XLV : Уфимская губерния / Обработан редактором В. Зверинским. — CXXXIX; 1л. карт; 195 с. — (Списки населенных мест Российской Империи).
- Сандугачлар моңы булып Сарман кала хәтердә. К.: АО «ИД Казанская Недвижимость», 2020, 79-80нче бит. ISBN 978-5-6044058-7-1
- Д. Кашапова, Н. Мәхмүтов, Ф. Салихова. Гасырларны бәйләүче азан авазы. Сарман, 2022, 60-61, 95нче бит.
Сылтамалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү].