Дүртөйле

Дүртөйле
Дүртөйле
Ил	Россия
Регион	Башкортстан
Район	Дүртөйле районы
Координатлар	55°29'0"тн, 54°52'0"кнч
Халык саны	31899 кеше
Телефон коды	34787
Почта индексы	452320
	Аудио, фото һәм видео Викиҗыентыкта

Бу терминның башка аңлатмалары да бар, аларны карау өчен Дүртөйле (мәгънәләр) битенә күчегез.

Дүртөйле (баш. Дүртөйлө, рус. Дюртюли, чир. Дöртыльö) шәһәре — Башкортостанның Дүртөйле районы үзәге. 2009 елның 1 гыйнварына 31899 кеше яши.^[1] Агыйдел елгасы буена урнашкан

Тарихи мәгълүматлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Дүртөйле торак урыны буларак беренче кат 1795 елда искә алына. Биредә ул вакытта Трапезников, Дьяконов, ике Чистяков яшиләр. Дүрт йорттан торган авылга якын-тирәдәге татарлар «Дүртөйле» дип ат кушканнар.

19 гасыр уртасында, уңайлы, Агыйдел суы өстендә урнашканга күрә Дүртөйле үсеп китә һәм су юлы белән йөкләрне ташу ноктасына әйләнә. Совет чорында район үзәге булып китә. Аның чикләре Татарстанга терәлә, 1935 елда Илеш районы җирләре бүлеп чыгарыла. 1964 елдан — штп, 1989 елдан — шәһәр.

Атаклы кешеләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Эдуард Әгъзами, журналист

Социаль тармак[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шәһәрдә 6 тулы урта мәктәп, шул исәптән өч гимназия. 2005 елда, җирле халыкның мәнфәгатьләре белән исәпләшмичә, Дүртөйледә 260 урынга исәпләнгән интернат төрендәге Башкорт гимназиясе ачыла.

Тарих-төбәкне өйрәнү музее, 3 китапханә, 4 хастаханә, «Агыйдел» санаторий-профилакторие, «Венеция» санаторий-профилакторие, «Акчарлак»балалар җәйләве.^[2]

Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Җирле сәнәгать авыл хуҗалыгы чималын, нефть чыгару, төзелеш материаллары җитештерүгә, табигый газны кууга корылган.

Матбугат[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

“Юлдаш” иҗтимагый-сәяси газетасы. Татар һәм рус телләрендә чыга.^[3] Җирле телевизия (МАУ ДЮРТЮЛИ — ТВ РБ) татар, башкорт һәм рус теләрендә тапшырулар әзерли.

Демография[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Халык саны
1939^[4]	1959^[4]	1970^[4]	1979^[4]	1989^[4]	2002^[4]	2010	2017^[5]	1 гый 2018^[6]
4464	↗4594	↗14 103	↗19 385	↗25 235	↗29 984	↗31 725	↘30 858	↗30 969

Милли состав: күпчелеге татарлар (26 мең), азмы-күпме күләмдә руслар (2900 кеше), чирмешләр (480 кеше). Башкортлар юк. Татар теле өстенлек итә.

Дин[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Ислам

«Мирас» мәчете (Ленин ур., 15)
1нче мәхәллә мәчете (Чеверев ур., 31)

Христианлык

Православие
- Бөек Василий чиркәве
Протестантлык
- Инҗил инануы христианнарының бәйсез чиркәүләре ассоциациясе
  - «Яңа Гаһед» чиркәве (Ленин ур., 32)

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

↑ Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — приложение в формате Excel 2016 елның 4 март көнендә архивланган..
↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-12, retrieved 2011-05-28
↑ "Юлдаш" газетасы, archived from the original on 2011-03-18, retrieved 2011-05-28
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Население Башкортостана:XIX-XXI века: статистический сборник. — 2008.
https://wikidata.org/wiki/Track:Q69499838
↑ https://web.archive.org/web/20170731141731/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar
↑ 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Федераль дәүләт статистикасы хезмәте.
https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Совет муниципальных образований Республики Башкортостан.
Совет муниципальных образований Республики Башкортостан.
Сайт города Дюртюли 2011 елның 6 гыйнвар көнендә архивланган.
Сайты Администраций муниципального района Дюртюлинский район 2011 елның 12 июнь көнендә архивланган.

[справочник-1] Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — приложение в формате Excel 2016 елның 4 март көнендә архивланган..

[2] архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-12, retrieved 2011-05-28

[3] "Юлдаш" газетасы, archived from the original on 2011-03-18, retrieved 2011-05-28

[_6f9e508ac824b5ac-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Население Башкортостана:XIX-XXI века: статистический сборник. — 2008.
https://wikidata.org/wiki/Track:Q69499838

[_4a17b2e440a9b658-5] ttps://web.archive.org/web/20170731141731/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar

[_bcb8f10107270967-6] 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Федераль дәүләт статистикасы хезмәте.
https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680

[B1-7] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 ^1,15 ^1,16 ^1,17 ^1,18 ^1,19 ^1,20 бу торак пунктта яшәүче татарлар саны ясалма рәвештә киметелгән булырга мөмкин

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[1]

к б ү Башкортстан Республикасы
	Башкала: Уфа
	Шәһәрләр: Агыйдел \| Баймак \| Бәләбәй \| Белорет \| Бөре \| Благовещен \| Дәүләкән \| Дүртөйле \| Ишембай \| Күмертау \| Межгорье \| Мәләвез \| Нефтекама \| Октябрьски \| Салават \| Сибай \| Туймазы \| Учалы \| Стәрлетамак \| Яңавыл
	Районнар: Архангель \| Аскын \| Авыргазы \| Әлшәй \| Баймак \| Бакалы \| Балтач \| Бәләбәй \| Балакатай \| Белорет \| Бишбүләк \| Бөре \| Болгавар \| Благовещен \| Борай \| Бөрҗән \| Бүздәк \| Габҗәлил \| Гафури \| Дәүләкән \| Дүртөйле \| Дуван \| Җылаер \| Зиянчура \| Иглин \| Илеш \| Ишембай \| Кызыл Кама \| Күгәрчен \| Кушнарин \| Куергазы \| Калтасы \| Караидел \| Кырмыскалы \| Кыйгы \| Мәләвез \| Мәчетле \| Мишкә \| Миякә \| Нуриман \| Чакмагыш \| Салават \| Тәтешле \| Туймазы \| Өфә \| Учалы \| Фёдоровка \| Хәйбулла \| Чишмә \| Шаран \| Стәрлебаш \| Стәрлетамак \| Яңавыл \| Ярмәкәй
	Башка мәкаләләр:: Административ-территориаль бүленеше \| Байрак \| Герб \| Гимн \| Халык

к б ү Татарлар саны буенча Русия торак пунктлары
> 100 мең кеше	Казан • Уфа^[1] • Яр Чаллы • Мәскәү • Түбән Кама
> 50 мең кеше	Әлмәт • Стәрлетамак^[1] • Сембер • Ижау • Чиләбе
> 25 мең кеше	Екатиринбур • Октябрьски^[1] • Ырынбур • Нефтекама^[1] • Самар • Яшел Үзән • Пирем • Азнакай • Салават^[1] • Туймазы^[1] • Петербург • Төмән • Әстерхан • Алабуга • Бөгелмә • Тольятти • Лениногорски
> 10 мең кеше	Түбән Варта • Зәй • Чистай • Магнитогорски • Омск • Дүртөйле^[1] • Норлат • Арча • Соргыт • Тубыл • Баулы Саранск • Мәләкәс • Буа • Сарытау • Бәләбәй^[1] • Кукмара • Нижгар • Нефтеюганск • Чишмә^[1] • Пенза • Җәлил • Менделеевск • Әгерҗе • Зылатаус • Мамадыш
> 5 мең кеше	Йошкар-Ола • Волгоград • Новосибирск • Ишембай^[1] • Красноярск • Мәләвез^[1] • Актаныш • Урта Әләзән • Орски • Сызран • Сарапул • Минзәлә • Күзнәй • Яңавыл^[1] • Тум • Первоуральск • Күмертау^[1] • Учалы^[1] • Агыйдел • Байлар Сабасы • Чакмагыш^[1] • Ноябрьск • Прокопьевск • Түбән Мактама • Волжск • Балтач • Копейск • Бөре^[1] • Можга • Сарман • Мөслим • Бүздәк • Кама Аланы • Кемерово • Раевский^[1] • Түбән Тагил • Нократ Аланы • Урыссу • Дзержинск • Толбазы^[1] • Бакалы^[1] • Чаткы • Белорет • Актүбә • Биектау • Өркет • Троицк • Иске Кулаткы • Шыгырдан • Когалым • Приютово^[1] • Балык Бистәсе • Шәмәрдән • Яңа Уренгой • Ростов-на-Дону • Благовещен^[1] • Васильево • Югары Пышма • Богырыслан
Моны да карагыз: Татарлар саны буенча Балтыйк буе илләре, Украина, Казакъстан торак пунктлары ↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 ^1,15 ^1,16 ^1,17 ^1,18 ^1,19 ^1,20 бу торак пунктта яшәүче татарлар саны ясалма рәвештә киметелгән булырга мөмкин