Википедия:Һәрбер тел бүлегендә булырга тиешле мәкаләләр

Ярдәм үзәге · Җәмгыять үзәге · Форум · Порталлар · Сайланган эчтәлек · Проектлар · Мөрәҗәгатьләр · Бәяләү эшчәнлеге

Һәрбер тел бүлегендә булырга тиешле мәкаләләр

Төп - 10

Төп - 100

Төп - 1 000

Төп - 10 000

Бу исемлек Meta-Wiki киңлегендәге m:List of articles all languages should have битендә тәкъдим ителгән.

Бу исемлекнең максаты — Википедияләргә энциклопедик дәрәҗәдә файдалы мәгълүматның минималь күләме нинди булырга тиешлеген күрсәтү. Татар Википедиясе максатларының берсе — бу мәкаләләрне күләм һәм сыйфат таләпләренә җавап итәрлек язып бетерергә.

Һәрбер тел бүлегендә булуы аеруча әһәмиятле дип саналган мәкаләләр калын хәреф белән күрсәтелгән.

Бу исемлек нигезендә Википедия-ара m:List of Wikipedias by sample of articles рейтингы исәпләнә, язылмаган аерым Википедия бүлекләрендә җитешмәгән мәкаләләр m:List of Wikipedias by sample of articles/Absent Articles исемлегендә күрсәтелә.

Бу исемлекнең дүрт тарихи иске версиясен — Version 1.0 (14 август 2006), Version 1.1 (15 ноябрь 2008), Version 1.2 (3 февраль 2010), Version 1.3 (24 июнь 2012) һәм Version 1.4 (1 июнь 2014) дә карарга мөмкин.

Әлеге бит Метада төп биттәге үзгәртүләргә карап даими яңартылырга тиеш.

Татар телле бүлекнең булырга тиешле 1 000 мәкалә ягыннан агымдагы хәле — 86 урын, 14.47 балл, үзгәреш +0.00
— 116 мәкалә һич юк.
— 773 төпчек мәкалә (күләме < 10 000 символ).
— 94 уртача мәкалә (10 000 < күләме < 30 000).
— 17 зур мәкалә (күләме > 30 000).

Соңгы яңарту: 7 декабрь 2020.

---

Шәхесләр, 204

200 мөһим кеше турында мәкаләләр.

Актерлар, 4

1. Charlie Chaplin — Чарли Чаплин
2. Marilyn Monroe — Мэрилин Монро
3. Marlene Dietrich — Марлен Дитрих
4. Sarah Bernhardt — Сара Бернар

Рәссамнар һәм архитекторлар, 18

1. Albrecht Dürer — Альбрехт Дюрер
2. Andy Warhol — Энди Уорхол
3. Diego Velázquez — Диего Веласкес
4. Francisco Goya — Франциско Гоя
5. Frank Lloyd Wright — Фрәңк Ллойд Райт
6. Frida Kahlo — Фрида Кало
7. Henri Matisse — Анри Матисс
8. Hokusai — Кацусика Хокусай
9. Le Corbusier — Ле Корбюзье
10. Leonardo da Vinci — Леонардо да Винчи
11. Michelangelo — Микеланджело
12. Mimar Sinan — Мимар Синан
13. Pablo Picasso — Пабло Пикассо
14. Peter Paul Rubens — Питер Пауль Рубенс
15. Raphael — Рафаэль
16. Rembrandt — Рембрандт
17. Salvador Dalí — Сальвадор Дали
18. Vincent van Gogh — Винсент Ван Гог

Язучылар һәм шагыйрьләр, 31

1. Әбү Нүвәс
2. Һанс Христиан Андерсен
3. Matsuo Bashō — Мацуо Басё
4. Хорхе Луис Борхес
5. Джордж Гордон Байрон
6. Мигель де Сервантес
7. Geoffrey Chaucer — Джеффри Чосер
8. Антон Чехов
9. Данте Алигьери
10. Чарльз Диккенс
11. Федор Достоевский
12. Габриэль Гарсиа Маркес
13. Иоһанн Гете
14. Hafez — Хафиз Ширази
15. Һомер
16. Виктор Гюго
17. Джеймс Джойс
18. Франц Кафка
19. Kālidāsa — Калидаса
20. Ли Бо
21. Нәҗип Мәхфүз
22. Мольер
23. Ovid — Овидий
24. Marcel Proust — Марсель Пруст
25. Александр Пушкин
26. Уильям Шекспир
27. Софокл
28. Rabindranath Tagore — Рабиндранат Тагор
29. Лев Толстой
30. Марк Твен
31. Вергилий

Композиторлар һәм музыкантлар, 21

1. Armstrong, Louis — Луис Армстронг
2. Bach, Johann Sebastian — Иоһанн Себастьян Бах
3. Beatles, The — The Beatles
4. Beethoven, Ludwig van — Людвиг ван Бетховен
5. Brahms, Johannes — Иоһанн Брамс
6. Chopin, Frédéric — Фредерик Шопен
7. Dvořák, Antonín — Антонин Дворжак
8. Handel, Georg Frideric — Георг Фридрих Гендель
9. Haydn, Joseph — Йозеф Һайдн
10. Mahler, Gustav — Густав Малер
11. Mozart, Wolfgang Amadeus — Вольфганг Амадей Моцарт
12. Palestrina, Giovanni Pierluigi da — Джованни Палестрина
13. Piaf, Édith — Эдит Пиаф
14. Presley, Elvis — Элвис Пресли
15. Puccini, Giacomo — Джакомо Пуччини
16. Schubert, Franz — Франц Шуберт
17. Stravinsky, Igor — Игорь Стравинский
18. Tchaikovsky, Petr — Петр Ильич Чайковский
19. Verdi, Giuseppe — Джузеппе Верди
20. Vivaldi, Antonio — Антонио Вивальди
21. Wagner, Richard — Рихард Вагнер

Сәяхәтчеләр һәм тикшеренүчеләр, 12

1. Amundsen, Roald — Руаль Амундсен
2. Armstrong, Neil — Нил Армстронг
3. Cartier, Jacques — Жак Картье
4. Columbus, Christopher — Христофор Колумб
5. Cook, James — Джеймс Кук
6. Cortés, Hernán — Эрнан Кортес
7. Gagarin, Yuri — Юрий Гагарин
8. da Gama, Vasco — Васко да Гама
9. Ibn Battuta — Ибн Баттута
10. Magellan, Ferdinand — Фернан Магеллан
11. Polo, Marco — Марко Поло
12. Zheng He — Чжэн Хэ

Режиссёрлар һәм сценарислар, 9

1. Bergman, Ingmar — Ингмар Бергман
2. Disney, Walt — Уолт Дисней
3. Eisenstein, Sergei — Сергей Эйзенштейн
4. Fellini, Federico — Федерико Феллини
5. Hitchcock, Alfred — Альфред Хичкок
6. Kubrick, Stanley — Стэнли Кубрик
7. Kurosawa, Akira — Акира Куросава
8. Ray, Satyajit — Сатьяджит Рей
9. Spielberg, Steven — Стивен Спилберг

Уйлап табучылар, галимнәр һәм математиклар, 34

1. Archimedes — Архимед
2. Avicenna — Әбу Гали ибн Сина
3. Berners-Lee, Tim — Тим Бернерс-Ли
4. Brahmagupta — Брахмагупта
5. Copernicus, Nicolaus — Николай Коперник
6. Curie, Marie — Мария Кюри
7. Darwin, Charles — Чарльз Дарвин
8. Edison, Thomas — Томас Эдисон
9. Einstein, Albert — Альберт Эйнштейн
10. Euclid — Евклид
11. Euler, Leonhard — Леонард Эйлер
12. Faraday, Michael — Майкл Фарадей
13. Fermi, Enrico — Энрико Ферми
14. Galen — Гален
15. Ford, Henry — Генри Форд
16. Galileo Galilei — Галилео Галилей
17. Gauss, Carl Friedrich — Карл Фридрих Гаусс
18. Gutenberg, Johannes — Иоганн Гутенберг
19. David Hilbert — Давид Һильберт
20. Joule, James Prescott — Джеймс Прескотт Джоуль
21. Kepler, Johannes — Иоганн Кеплер
22. al-Khwarizmi, Muhammad ibn Musa — Әл-Хәрәзми
23. Leibniz, Gottfried Wilhelm — Готфрид Лейбниц
24. Linnaeus, Carl — Карл Линней
25. Maxwell, James Clerk — Джеймс Клерк Максвелл
26. Mendeleev, Dmitri — Дмитрий Менделеев
27. Newton, Sir Isaac — Исаак Ньютон
28. Pasteur, Louis — Луи Пастер
29. Planck, Max — Макс Планк
30. Rutherford, Ernest — Эрнест Резерфорд
31. Schrödinger, Erwin — Эрвин Шрёдингер
32. Tesla, Nikola — Никола Тесла
33. Turing, Alan — Алан Матисон Тьюринг
34. Watt, James — Джеймс Уатт

Фәлсәфәчеләр һәм иҗтимагый фәннәр әһелләре, 26

1. Aristotle — Аристотель
2. Beauvoir, Simone de — Симон де Бовуар
3. Chanakya — Чанакья
4. Chomsky, Noam — Ноам Чомский
5. Confucius — Конфуций
6. Descartes, René — Рене Декарт
7. Freud, Sigmund — Зигмунд Фрейд
8. Hegel, Georg Wilhelm Friedrich — Георг Вильгельм Фридрих Гегель
9. Ibn Khaldun — Ибн Халдун
10. Kant, Immanuel — Иммануил Кант
11. Keynes, John Maynard — Джон Мейнард Кейнс
12. Laozi — Лао Цзы
13. Locke, John — Джон Локк
14. Machiavelli, Niccolò — Николо Макиавелли
15. Marx, Karl — Карл Маркс
16. Nietzsche, Friedrich — Фридрих Ницше
17. Plato — Әфләтүн
18. Rousseau, Jean-Jacques — Жан-Жак Руссо
19. Sartre, Jean-Paul — Жан-Поль Сартр
20. Sima Qian — Сыма Цянь
21. Smith, Adam — Адам Смит
22. Socrates — Сократ
23. Voltaire — Вольтер
24. Weber, Max — Макс Вебер
25. Wittgenstein, Ludwig — Людвиг Виттгенштайн
26. Zhu Xi — Чжу Си

Сәясәтчеләр һәм лидерлар, 39

1. Akbar — Әкбәр Шаһ
2. Alexander the Great — Александр III Бөек
3. Ashoka — Ашока
4. Atatürk, Mustafa Kemal — Мостафа Кәмал Ататөрк
5. Augustus — Октавиан Август
6. von Bismarck, Otto — Отто фон Бисмарк
7. Bolívar, Simón — Симон Боливар
8. Bonaparte, Napoleon — Наполеон Бонапарт
9. Caesar, Julius — Юлий Цезарь
10. Charlemagne — Бөек Карл
11. Churchill, Winston — Уинстон Черчилль
12. Constantine the Great — Бөек Константин
13. Cyrus the Great — Бөек Кир
14. de Gaulle, Charles — Шарль де Голль
15. Elizabeth I of England — Елизавета I патшабикә
16. Gandhi, Mohandas Karamchand — Махатма Ганди
17. Genghis Khan — Чыңгызхан
18. Guevara, Che — Эрнесто Че Гевара
19. Hitler, Adolf — Адольф Һитлер
20. Joan of Arc — Жанна д’Арк
21. King, Martin Luther, Jr. — Мартин Лютер Кинг
22. Lenin, Vladimir — Владимир Ленин
23. Lincoln, Abraham — Авраам Линкольн
24. Louis XIV — Людовик XIV
25. Luxemburg, Rosa — Роза Люксембург
26. Mandela, Nelson — Нельсон Мандела
27. Mao Zedong — Мао Цзэдун
28. Nehru, Jawaharlal — Җаваһарлал Неру
29. Nkrumah, Kwame — Кваме Нкрума
30. Peter the Great — Петр I
31. Qin Shi Huang — Цинь Шихуанди
32. Roosevelt, Franklin D. — Франклин Рузвельт
33. Saladin — Сәләхетдин Әюби
34. Stalin, Joseph — Иосиф Сталин
35. Suleiman the Magnificent — Сөләйман I
36. Sun Yat-sen — Сунь Ятсен
37. Tamerlane — Аксак Тимер
38. Umar — Гомәр ибнел-Хәттаб
39. Washington, George — Джордж Вашингтон

Дини шәхесләр һәм дин гыйлемчеләре, 10

1. Ибраһим пәйгамбәр
2. Aquinas, Thomas — Фома Аквинский
3. Augustine of Hippo — Аврелий Августин
4. Buddha — Будда
5. Al-Ghazali — Имам әл-Газали
6. Гайсә пәйгамбәр
7. Luther, Martin — Мартин Лютер
8. Муса пәйгамбәр
9. Мөхәммәт пәйгамбәр
10. Nagarjuna — Нагарджуна

Фәлсәфә һәм психология, 18

Фәлсәфә, 13

1. Beauty — Матурлык
2. Dialectic — Диалектика
3. Ethics — Этика
4. Epistemology — Эпистемология
5. Feminism — Феминизм
6. Free will — Бәйсез ихтыяр
7. Knowledge — Белем
8. Logic — Мантыйк
9. Mind — Зиһен
10. Philosophy — Фәлсәфә
11. Probability — Ихтималлык
12. Reality — Чынбарлык
13. Truth — Хакыйкать

Психология, 5

1. Behavior — Тотыш (Поведение)
2. Emotion — Эмоция
3. Love — Сөю
4. Psychology — Психология
5. Thought — Фикер

Дин, 25

1. God — Ходай
2. Mythology — Мифология
3. Дөньяга караш фәлсәфәләре
   1. Atheism — Атеизм
   2. Fundamentalism — Фундаментализм
   3. Materialism — Материализм
   4. Monotheism — Монотеизм
   5. Polytheism — Политеизм
4. Soul — Җан
5. Religion — Дин
6. Аерым диннәр
   1. Buddhism — Буддачылык
   2. Christianity — Христианлык
      1. Catholic Church — Католик чиркәве
   3. Confucianism — Конфуцийчылык
   4. Hinduism — Һинд дине
      1. Trimurti — Тримурти
   5. Islam — Ислам
      1. Shia Islam — Шыгыйлар
   6. Jainism — Джайнчылык
   7. Judaism — Яһүд дине
   8. Sikhism — Сикхчылык
   9. Taoism — Даочылык
   10. Zoroastrianism — Зороастризм
7. Рухи практикалар
   1. Sufism — Суфичылык
   2. Yoga — Йога
   3. Zen — Дзен

Иҗтимагый фәннәр, 70

Нигез төшенчәләр, 3

1. Society — Җәмгыять
2. Civilization — Цивилизация
3. Education — Мәгариф

Гаилә, 5

1. Family — Гаилә
2. Child — Бала
3. Man — Ир кеше
4. Marriage — Өйләнешү
5. Woman — Хатын-кыз

Сәясәт, 23

1. Politics — Сәясәт
2. Anarchism — Анархизм
3. Colonialism — Колониализм
4. Communism — Коммунизм
5. Conservatism — Консерватизм
6. Democracy — Демократия
7. Dictatorship — Диктаторлык
8. Diplomacy — Дипломатия
9. Fascism — Фашизм
10. Globalization — Глобализация
11. Government — Хөкүмәт
12. Ideology — Идеология
13. Imperialism — Империализм
14. Liberalism — Либерализм
15. Marxism — Марксизм
16. Monarchy — Патшалык
17. Nationalism — Милләтчелек
18. Republic — Җөмһүрият
19. Socialism — Социализм
20. State (polity) — Дәүләт
21. Political party — Сәяси партия
22. Propaganda — Пропаганда
23. Terrorism — Терроризм

Икътисад, 10

1. Economics — Икътисад (фән)
2. Capital — Капитал
3. Capitalism — Капитализм
4. Currency — Валюта
   1. Euro — Евро
   2. Japanese yen — Иена
   3. United States dollar — АКШ доллары
5. Industry — Сәнәгать
6. Money — Акча
7. Tax — Салым

Хокук, 2

1. Law — Хокук
2. Constitution — Конституция

Халыкара оешмалар, 18

1. Африка Берлеге
2. Arab League — Гарәп дәүләтләре лигасы
3. ASEAN — Көньяк-Көнчыгыш Азия дәүләтләре ассоциациясе
4. Бәйсез Дәүләтләр Берлеге
5. Милләтләр дуслыгы
6. Аурупа берлеге
7. International Red Cross and Red Crescent Movement — Халыкара Кызыл Хач һәм Кызыл Ярымай хәрәкәте
8. Төньяк Атлантик килешү оешмасы
9. Нобель премиясе
10. OPEC
11. Берләшкән Милләтләр Оешмасы
    1. International Court of Justice — БМО Халыкара Мәхкәмәсе
    2. International Monetary Fund — Халыкара валюта фонды
    3. ЮНЕСКО
    4. Кеше хокукларының гомуми декларациясе
    5. Бөтендөнья сәламәтлек оешмасы
12. World Bank — Халыкара банк
13. Бөтендөнья сәүдә оешмасы

Сугыш һәм кораллы көчләр, 4

1. Civil war — Гражданнар сугышы
2. Military — Хәрбият
3. Peace — Тынычлык
4. War — Сугыш

Җәмгыяви мәсьәләләр, 5

1. Abortion — Аборт
2. Capital punishment — Үлем җәзасы
3. Human rights — Кеше хокуклары
4. Racism — Расизм
5. Slavery — Коллык

Тел һәм әдәбият, 47

1. Language — Тел
2. Аерым телләр
   1. Arabic — Гарәп теле
   2. Bengali — Бенгальча
   3. Chinese — Кытай теле
   4. English — Инглиз теле
   5. Esperanto — Эсперанто
   6. French — Француз теле
   7. German — Алман теле
   8. Greek — Грек теле
   9. Hebrew — Иврит
   10. Hindi-Urdu — Һиндстани (Һинд теле, Урду һәм башка диалектларны берләштерүче тел төркеме)
   11. Japanese — Япон теле
   12. Latin — Латин теле
   13. Persian — Фарсы теле
   14. Portuguese — Португал теле
   15. Russian — Рус теле
   16. Sanskrit — Санскрит
   17. Spanish — Испан теле
   18. Swahili — Суахили
   19. Turkish — Төрек теле
3. Linguistics — Лингвистика
4. Grammar — Грамматика
5. Word — Сүз
   1. Phoneme — Фонема
   2. Syllable — Иҗек
6. Writing system — Язу системасы
   1. Arabic alphabet — Гарәп язуы
   2. Chinese characters — Кытайча иероглифика
   3. Cyrillic script — Кириллица
   4. Greek alphabet — Грек әлифбасы
   5. Hangul — Һангыл
   6. Latin alphabet — Латин алфавиты
7. Literacy — Укый-яза белү
8. Translation — Тәрҗемә
9. Literature — Әдәбият
   1. Prose — Проза
   2. The Art of War — Сугыш сәнгате
   3. Fiction — Матур әдәбият
      1. One Thousand and One Nights — Мең дә бер кичә
   4. Novel — Роман
      1. Dream of the Red Chamber — Кызыл бүлмәдәге төш
      2. The Tale of Genji — Гәңҗи турындагы хикәя
   5. Poetry — Шигърият
      1. Epic of Gilgamesh — Гильгамеш дастаны
      2. Iliad — Илиада
      3. Mahābhārata — Махабхарата
      4. Shāhnāma — Шаһнамә

Фән, 299

Нигезләр, 2

1. Science — Фән
2. Nature — Табигать

Астрономия, 22

1. Astronomy — Астрономия
2. Asteroid — Астероид
3. Big Bang — Зур Шартлау
4. Black hole — Кара тишек
5. Comet — Комета
6. Galaxy — Галактика
   1. Milky Way — Киек Каз Юлы
7. Moon — Ай
8. Planet — Планета
   1. Меркурий
   2. Венера
   3. Җир
   4. Марс
   5. Юпитер
   6. Сатурн
   7. Уран
   8. Нептун
9. Кояш системасы
10. Spaceflight — Космик очыш
11. Йолдыз
    1. Кояш
12. Universe — Галәм

Биология, 120

Нигез төшенчәләр, 13

1. Биология
2. Биологик матдәләр
   1. ДНК
   2. Enzyme — Фермент
   3. Аксым
3. Ботаника
4. Үлем
   1. Suicide — Үз-үзенә кул салу
5. Экология
   1. Юкка чыгып баручы төрләр
6. Domestication — Йортлаштыру
7. Тереклек
8. Biological classification — Биологик системалаштыру
   1. Биологик төр

Биологик процесслар, 8

1. Метаболизм
   1. Ашкайнату
   2. Фотосинтез
   3. Breathing — Сулыш
2. Эволюция
3. Reproduction — Үрчү
   1. Pregnancy — Йөклелек
   2. Җенес

Анатомия, 23

1. Анатомия
2. Хатын-кыз күкрәге
3. Күзәнәк
4. Кан әйләнеше
   1. Кан
   2. Йөрәк
5. Эндокрин система
6. Ашкайнату системасы
   1. Юан эчәк
   2. Нечкә эчәк
   3. Бавыр
7. Мускуллар
8. Нерв системасы
   1. Баш мие
   2. Сенсорлы система
      1. Колак
      2. Борын
      3. Күз
9. Репродуктив система
10. Сулыш системасы
    1. Үпкә
11. Скелет
12. Тире

Сәламәтлек һәм тыйб, 37

1. Тыйб
2. Аддикция
3. Альцгеймер авыруы
4. Яман шеш
5. Ваба
6. Назофарингит
7. Стоматология
8. Инвалидлык
   1. Сукырлык
   2. Ишетмәү
   3. Психик авырулар
9. Авыру
10. Дарулар
11. Этанол
12. Никотин
    1. Тәмәке (чимал)
13. Сәламәтлек
14. Баш авыртулар
15. Иммун системасы
16. Миокард инфаркты
17. Бизгәк авыруы
18. Ачлы-туклы яшәү
19. Менструация
20. Симерү
21. Пандемия
22. Антибиотиклар
    1. Пенициллин
23. Пневмония
24. Полиомиелит
25. Венерик авырулар
    1. СПИД
26. Инсульт
27. Туберкулёз
28. Шикәр авыруы
29. Вируслар
    1. Грипп
    2. Чәчәк (авыру)

Организмнар, 39

1. Организм
2. Хайваннар
   1. Буынтыкаяклылар
      1. Бөҗәкләр
         1. Кырмыскалар
         2. Умарта кортлары
         3. Mosquito — Озынборыннар
      2. Spider — Үрмәкүчсыманнар
   2. Умырткалылар
      1. Җир-су хайваннары
         1. Frog — Койрыксызлар
      2. Кошлар
         1. Тавыклар
         2. Күгәрченнәр
      3. Балыклар
         1. Акула
      4. Имезүчеләр
         1. Дөя
         2. Мәче
         3. Сыер
         4. Эт
         5. Фил
         6. Ат
         7. Sheep — Сарык
         8. Кимерүчеләр
         9. Domestic pig — Йорт дуңгызы
         10. Приматлар
         11. Акылга ия булган кеше
         12. Whales, dolphins and porpoises — Китсыманнар
      5. Сөйрәлүчеләр
         1. Динозаврлар
         2. Snake — Еланнар
   3. Archaea — Архейләр
   4. Бактерияләр
   5. Гөмбәләр
   6. Үсемлекләр
      1. Flower — Чәчәкләр
      2. Агач
   7. Протистлар

Химия, 27

1. Химия
2. Inorganic chemistry — Органик булмаган химия
3. Биохимия
4. Кушылма (химия)
   1. Acid — Әчелек
   2. Base (chemistry) — Нигез (химия)
   3. Salt — Тоз
5. Химик элемент
   1. Периодик таблица
   2. Алюминий
   3. Күмертуар
   4. Бакыр
   5. Алтын
   6. Сутуар
   7. Iron — Тимер
   8. Азот
   9. Уттуар
   10. Көмеш
   11. Tin — Кургаш
6. Organic chemistry — Органик химия
   1. Alcohol — Спиртлар
   2. Күмерсулар
   3. Hormone — Гормон
   4. Lipid — Липидлар
7. Молекула
8. Analytical chemistry — Аналитик химия
9. Physical chemistry — Физик химия

Җир турында фәннәр, 21

1. Avalanche — Лавина
2. Климат
   1. El Niño–Southern Oscillation — Эль-Ниньо
   2. Глобаль җылыну
3. Җир тетрәү
4. Геология
   1. Mineral — Минерал
      1. Diamond — Алмаз
   2. Plate tectonics — Плитәләр тектоникасы
   3. Rock — Тау токымы
5. Natural disaster — Табигый бәла-казалар
   1. Flood — Су басу
   2. Цунами
6. Вулкан (геология)
7. Һава торышы
   1. Болыт
   2. Яңгыр
   3. Кар
   4. Tornado — Өермә
   5. Tropical cyclone — Гарасат
   6. Җил

Физика, 39

1. Физика
2. Тизләнеш
3. Атом
4. Энергия
   1. Conservation of energy — Энергия саклану кануны
5. Electromagnetic radiation — Электромагнит нурланышы
   1. Инфракызыл нурланыш
   2. Ультрафиолет нурланыш
   3. Яктылык
      1. Color — Төс
6. Классик механика
7. Force — Көч
   1. Electromagnetism — Электромагнетизм
      1. Magnetic field — Магнит кыры
   2. Гравитация
   3. Көчле тәэсир итешү
   4. Зәгыйфь тәэсир итешү
8. Magnet — Магнит
9. Mass — Масса
10. Metal — Металлар
    1. Корыч
11. Nuclear fission — Төшнең бүленүе
12. State of matter — Агрегат хәле (Фаза (матдәнең хәле))
    1. Gas — Газ
    2. Liquid — Сыеклык
    3. Plasma — Плазма
    4. Solid — Каты матдә
13. Квант механикасы
14. Radioactive decay — Радиоактив таркалыш
15. Гомум чагыштырмалылык теориясе
16. Махсус чагыштырмалылык теориясе
17. Semiconductor — Ярымүткәргечләр
18. Sound — Тавыш
19. Velocity — Тизлек
    1. Яктылык тизлеге
20. Temperature — Температура
21. Вакыт
22. Термодинамика
23. Vacuum — Вакуум

Үлчәү берәмлекләре, 6

1. Measurement — Үлчәү
2. Килограмм
3. Литр
4. Метр
5. Халыкара үлчәүләр системасы
6. Second — Секунд

Хронометраж, 6

1. Тәкъвим
   1. Gregorian calendar — Милади тәкъвим
2. Clock — Сәгать (җайланма)
3. Көн
4. Вакыт зонасы
5. Ел

Ризык, 31

Ашамлыклар, 24

1. Ризык
2. Ипи
3. Бөртекле культуралар
   1. Арпа
   2. Кукуруз
   3. Солы
   4. Дөге
   5. Арыш
   6. Сорго
   7. Бодай
4. Сыр
5. Шоколад
6. Бал
7. Fruit — Җимеш
   1. Apple — Алма
   2. Banana — Банан
   3. Grape — Йөзем
   4. Soybean — Соя
   5. Lemon — Лимон
   6. Nut (fruit) — Чикләвек
8. Meat — Ит
9. Шикәр
10. Vegetable — Яшелчә
    1. Бәрәңге

Эчемлекләр, 7

1. Сыра
2. Каһвә
3. Сут
4. Сөт
5. Чәй
6. Су
7. Wine — Шәраб

Математика, 25

1. Математика
2. Алгебра
   1. Linear algebra — Сызыклы алгебра (Линейная алгебра)
3. Арифметика
   1. Логарифм
4. Coordinate system — Координатлар системасы
5. Mathematical analysis — Математик анализ
   1. Differential equation — Дифференциаль тигезләмә
   2. Numerical analysis — [[]] (Вычислительная математика)
6. Equation — Тигезләмә
7. Function (mathematics) — Функция (математика)
8. Geometry — Геометрия
   1. Area — Мәйдан
   2. Angle — Почмак
   3. Пи саны
   4. Pythagorean theorem — Пифагор теоремасы
   5. Symmetry — Симметрия
   6. Trigonometry — Тригонометрия
   7. Mathematical proof — Математик исбатлау
9. Сан
   1. Комплекс сан
   2. Number theory — Саннар теориясе (Теория чисел)
10. Чиксезлек
11. Set theory — Күплек теориясе
12. Статистика

Технология, 70

Нигезләр, 14

1. Технология
2. Биотехнология
3. Clothing — Кием
   1. Киҗе-мамык
4. Engineering — Инженерлык
   1. Machine — Машиналар
   2. Robot — Робот
   3. Screw — Шөреп
   4. Wheel — Тәгәрмәч
5. Авыл хуҗалыгы
   1. Irrigation — Сугару
   2. Plough — Сабан
6. Metallurgy — Металлургия
7. Nanotechnology — Нанотехнология

Хәбәрләшмә, 9

1. Communication — Аралашу
2. Китап
3. Мәгълүмат
   1. Энциклопедия
4. Журналистика
   1. Гәҗит
   2. Mass media — Массакүләм мәгълүмат чаралары
5. Матбагачылык
6. Телефон

Электроника, 21

Нигезләр, 9

1. Электроника
   1. Электр тогы
   2. Ешлык
2. Компонентлар
   1. Электр конденсаторы
   2. Индуктивлык кәтүге
   3. Транзистор, Tranzistor
   4. Диод
   5. Каршылык
   6. Трансформатор

Санак һәм интернет, 12

1. Санак (Компьютер)
   1. Каты диск
   2. Үзәк эшкәрткеч җайланма
2. Ясалма интеллект
3. Информацион технологияләр
   1. Алгоритм
4. Интернет
   1. Email — Электрон почта
   2. Бөтендөнья пәрәвезе
5. Операцион система
6. Программалау теле
7. Программ тәэминат

Энергия һәм ягулыклар, 7

1. Renewable energy — Яңартыла торган энергия
2. Electricity — Электр
   1. Nuclear power — Атом-төш энергиясе
3. Fossil fuel — Казылма ягулык
4. Internal combustion engine — Эчтән янучы двигатель
5. Steam engine — Пар двигателе
6. Fire — Ут

Материаллар, 4

1. Glass — Пыяла
2. Paper — Кәгазь
3. Plastic — Пластмасса
4. Wood — Үзагач

Транспорт, 7

1. Транспорт
2. Aircraft — Һава транспорты
3. Автомобиль
4. Велосипед
5. Submarine — Су асты көймәсе
6. Ship — Кораб
7. Train — Поезд

Корал, 8

1. Weapon — Корал
   1. Sword — Кылыч
   2. Firearm — Утлы корал
      1. Machine gun — Пулемёт
   3. Nuclear weapon — Атом-төш коралы
2. Tank — Танклар
3. Explosive material — Шартлаткыч матдәләр
   1. Gunpowder — Дары

Сәнгать, ял итү һәм күңел ачу, 75

Нигезләр, 11

1. Culture — Мәдәният
2. Art — Сәнгать
   1. Comics — Комикс
   2. Painting — Рәсем
   3. Photography — Фотография
   4. Sculpture — Скульптура
   5. Pottery — Чүлмәкчелек
3. Dance — Бию
4. Fashion — Мода
5. Theatre — Театр
6. Calligraphy — Каллиграфия

Архитектура һәм төзелеш, 21

1. Architecture — Архитектура
2. Arch — Арка
3. Bridge — Күпер
4. Canal — Канал
5. Dam — Буа (корылма)
6. Dome — Гөмбәз
7. House — Йорт
8. Күренекле биналар
   1. Angkor Wat — Ангкор Ват
   2. Colosseum — Колизей
   3. Great Wall of China — Бөек Кытай дивары
   4. Eiffel Tower — Эйфель манарасы
   5. Empire State Building — Эмпайр Стейт бинасы
   6. Hagia Sophia — Айя Суфия
   7. Parthenon — Парфенон
   8. Giza pyramid complex — Гиза пирамидалары
   9. St. Peter's Basilica — Изге Петр Базиликасы
   10. Statue of Liberty — Азатлык сыны
   11. Taj Mahal — Таҗ Махал
   12. Three Gorges Dam — Өч тарлавык буасы (Кытай, ГЭС)
9. Pyramid — Пирамида
10. Tower — Каланча

Кино, радио һәм телевизор, 4

1. Film — Фильм
   1. Animation — Мультипликация
2. Radio — Радио
3. Television — Телевидение

Музыка, 19

1. Music — Музыка
2. Song — Җыр
3. Музыкаль жанрлар
   1. Blues — Блюз
   2. Classical music — Классик музыка
      1. Opera — Опера
      2. Symphony — Симфония
   3. Electronic music — Электроник музыка
   4. Flamenco — Фламенко
   5. Hip hop — Хип-хоп
   6. Jazz — Джаз
   7. Reggae — Регги
   8. Rock music — Рок-музыка
   9. Samba — Самба
4. Музыка кораллары
   1. Drum — Барабан
   2. Flute — Флейта
   3. Guitar — Гитара
   4. Piano — Пианино
   5. Trumpet — Быргы
   6. Violin — Скрипка

Ял итү һәм күңел ачу, 20

1. Game — Уен
   1. Backgammon — Нард
   2. Chess — Шахмат
   3. Go (game) — Го (уен)
2. Gambling — Отышлы уеннар
3. Martial arts — Хәрби көрәшләр
   1. Karate — Карате
   2. Judo — Дзюдо
4. Olympic Games — Олимпия уеннары
5. Sport — Спорт
   1. Athletics — Җиңел атлетика
   2. Auto racing — Автоузышлар
   3. Baseball — Бейсбол
   4. Basketball — Баскетбол
   5. Cricket — Крикет
   6. Association football — Футбол
   7. Golf — Гольф
   8. Rugby — Регби
   9. Tennis — Теннис
6. Toy — Уенчык

Тарих һәм география, 189

Тарих, 45

Нигезләр, 1

1. Тарих

Борынгы тарих, 10

1. Prehistory — Тарих булмаган чор
2. Stone Age — Таш гасыры
3. Bronze Age — Бронза гасыр
4. Iron Age — Тимер гасыр
5. Mesopotamia — Месопотамия
6. Ancient Egypt — Борынгы Мисыр
7. Ancient Greece — Борынгы Греция
8. Roman Empire — Рим Империясе
9. Han Dynasty — Хань династиясе
10. Gupta Empire — Гупта империясе

Урта гасырлар һәм Яңа вакыт, 16

1. Abbasid Caliphate — Габбасилар хәлифәлеге
2. Age of Enlightenment — Мәгърифәтчелек
3. Aztec — Ацтеклар
4. Byzantine Empire — Византия империясе
5. Crusades — Тәре походлары
6. Holy Roman Empire — Изге Рим империясе
7. Hundred Years' War — Йөз еллык сугыш
8. Middle Ages — Урта гасырлар
9. Mongol Empire — Монгол империясе
10. Ming Dynasty — Мин династиясе
11. Ottoman Empire — Госман империясе
12. Protestant Reformation — Протестант реформациясе
13. Thirty Years' War — Утыз еллык сугыш
14. Renaissance — Ренессанс
15. Tang Dynasty — Тан династиясе
16. Vikings — Викинглар

Иң яңа вакыт, 18

1. Arab-Israeli conflict — Гарәп-Исраил конфликты
2. American Civil War — Америка ватандашлар сугышы
3. Apartheid — Апартеид
4. British Empire — Британия империясе
5. Cold War — Салкын сугыш
6. Cultural Revolution — Мәдәни инкыйлаб
7. French Revolution — Француз инкыйлабы
8. Great Depression — Бөек депрессия
9. The Holocaust — Холокост
10. Industrial Revolution — Сәнәгый инкыйлаб
11. Meiji Restoration — Мәйҗи реставрациясе
12. Nazi Germany — Өченче рейх
13. Russian Revolution — Бөек Октябрь инкыйлабы
14. Qing Dynasty — Цин династиясе
15. Treaty of Versailles — Версаль килешүе
16. Vietnam War — Вьетнам сугышы
17. World War I — Беренче бөтендөнья Сугышы
18. World War II — Икенче Бөтендөнья Сугышы

География, 146

Нигезләр, 11

1. Geography — География(фән)
2. City — Шәһәр
3. Continent — Кыйтга
4. Forest — Урман
5. Mountain — Тау
6. Desert — Чүл
7. North Pole — Төньяк полюс
8. Ocean — Океан
9. River — Елга
10. Sea — Диңгез
11. South Pole — Көньяк полюс

Кыйтгалар һәм эре регионнары, 8

1. Africa — Африка
2. Antarctica — Антарктида
3. Asia — Азия
4. Europe — Аурупа
5. Middle East — Урта Көнчыгыш
6. North America — Төньяк Америка
7. Oceania — Океанлык
8. South America — Көньяк Америка

Дәүләтләр, 46

Иң ахырда суверен дәүләтләр исемлегендәге (en) 243 илнең күпчелеге яки бөтенесе булырга тиеш, ләкин түбәнрәк үсештәге Википедияләрендә иң азыннан түбәндәге илләр турында мәкаләләр булырга тиеш:

1. Afghanistan — Әфганстан
2. Algeria — Алжир
3. Argentina — Аргентина
4. Australia — Австралия
5. Austria — Австрия
6. Bangladesh — Бангладеш
7. Brazil — Бразилия
8. Canada — Канада
9. China — Кытай
10. Democratic Republic of the Congo — Конго Демократик Җөмһүрияте
11. Cuba — Куба
12. Egypt — Мисыр
13. Ethiopia — Хәбәшстан
14. France — Франция
15. Germany — Алмания
16. India — Һиндстан
17. Indonesia — Индонезия
18. Iran — Иран
19. Iraq — Гыйрак
20. Israel — Исраил
21. Italy — Италия
22. Japan — Япония
23. Mexico — Мексика
24. Netherlands — Нидерландлар
25. New Zealand — Яңа Зеландия
26. Nigeria — Нигерия
27. Pakistan — Пакистан
28. Poland — Польша
29. Portugal — Португалия
30. Russia — Русия
31. Saudi Arabia — Согуд Гарәбстаны
32. Singapore — Сингапур
33. South Africa — Көньяк Африка
34. South Korea — Көньяк Корея
35. Spain — Испания
36. Sudan — Судан
37. Switzerland — Швейцария
38. Tanzania — Танзания
39. Thailand — Тайланд
40. Turkey — Төркия
41. Ukraine — Украина
42. United Kingdom — Бөекбритания
43. United States — АКШ
44. Vatican City — Ватикан
45. Venezuela — Венесуэла
46. Vietnam — Вьетнам

Шәһәрләр, 44

1. Amsterdam — Амстердам
2. Athens — Афиннар
3. Baghdad — Багдад
4. Bangkok — Бангкок
5. Beijing — Пекин
6. Berlin — Берлин
7. Bogotá — Богота
8. Brussels — Брюссель
9. Buenos Aires — Буэнос-Айрес
10. Cairo — Каһирә
11. Cape Town — Кейптаун
12. Damascus — Дамаск
13. Delhi — Дәһли
14. Dhaka — Дака
15. Dubai — Дөбәй
16. Hong Kong — Һоңкоң
17. Istanbul — Истанбул
18. Jakarta — Җакарта
19. Jerusalem — Иерусалим
20. Karachi — Карачи
21. Kinshasa — Киншаса
22. Kolkata — Калькутта
23. Lagos — Лагос
24. London — Лондон
25. Los Angeles — Лос-Анджелес
26. Madrid — Мадрид
27. Mecca — Мәккә
28. Mexico City — Мехико
29. Moscow — Мәскәү
30. Mumbai — Мумбаи
31. Nairobi — Найроби
32. New York City — Нью-Йорк
33. Paris — Париж
34. Rio de Janeiro — Рио-де-Жанейро
35. Rome — Рим
36. Saint Petersburg — Санкт-Петербург
37. São Paulo — Сан-Паулу
38. Seoul — Сеул
39. Shanghai — Шаңхай
40. Sydney — Сидней
41. Tehran — Тәһран
42. Tokyo — Токио
43. Vienna — Вена
44. Washington, D.C. — Вашингтон

Сулыклар, 30

1. Amazon River — Амазонка
2. Arctic Ocean — Арктик океан
3. Atlantic Ocean — Атлантик океан
4. Baltic Sea — Балтыйк диңгезе
5. Black Sea — Кара диңгез
6. Caribbean Sea — Кариб диңгезе
7. Caspian Sea — Каспий диңгезе
8. Congo River — Конго елгасы
9. Danube — Дунай
10. Ganges — Ганг
11. Great Barrier Reef — Бөек барьер рифы
12. Great Lakes — Бөек күлләр
13. Indian Ocean — Һинд океаны
14. Indus River — Һинд елгасы
15. Lake Baikal — Байкал күле
16. Lake Tanganyika — Танганьика күле
17. Lake Victoria — Виктория күле
18. Mediterranean Sea — Урта диңгез
19. Mississippi River — Миссисипи елгасы
20. Niger River — Нигер елгасы
21. Nile — Нил
22. North Sea — Төньяк диңгез
23. Pacific Ocean — Тын океан
24. Panama Canal — Панама каналы
25. Rhine — Рейн елгасы
26. Suez Canal — Сүәеш каналы
27. Southern Ocean — Көньяк океан
28. Volga River — Идел
29. Yangtze River — Янцзы
30. Yellow River — Хуанхэ (Сары елга)

Таулар, чүлләр, 7

1. Alps — Альплар
2. Andes — Анд таулары
3. Himalayas — Гималайлар
   1. Mount Everest — Эверест тавы (Джомолунгма)
4. Mount Kilimanjaro — Килиманджаро тавы
5. Rocky Mountains — Кыялы таулар
6. Sahara — Сахра