Эчтәлеккә күчү

Әзһәр Шакиров

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Әзһәр Шакиров latin yazuında])
Әзһәр Шакиров
Туган телдә исем Әзһәр Шәфикъ улы Шакиров
Туган 22 февраль 1940(1940-02-22) (85 яшь)
СССР, РСФСР, ТАССР, Тымытык районы, Яңа Ташлыяр
Яшәгән урын Жуковский урамы, Казан[1]
Милләт татар
Ватандашлыгы  СССР
 Россия
Әлма-матер М. С. Щепкин ис. Югары театр укуханәсе
Һөнәре артист, актер
Эш бирүче Галиәсгар Камал исемендәге Татар театры
Җефет Саҗидә
Балалар Рөстәм Шакиров
Ата-ана
  • Шәфигулла Шакиров (әти)
  • Миңҗиһан Шакирова (әни)
Бүләк һәм премияләре Габдулла Тукай исемендәге дәүләт премиясе — Тукай бүләге(1998) Татарстанның халык артисты(1974)РСФСР халык артисты(1988) «Фидакарь хезмәт өчен» медале (2010)«Татарстан Республикасы алдындагы казанышлар өчен» ордены (2015)

 Әзһәр Шакиров Викиҗыентыкта

Википедиядә Шакиров фамилияле башка кешеләр турында мәкаләләр дә бар.

Әзһәр Шакиров, Әзһәр Шәфикъ улы Шакиров (1940 елның 22 феврале, Яңа Ташлыяр, Тымытык районы, ТАССР, РСФСР, СССР) – күренекле татар актеры, Галиәсгар Камал исемендәге театр артисты[2], ТАССР һәм РСФСР халык артисты — 1974, 1988, Та­тарс­тан­ның Г.Тукай исемендәге Дәүләт (1998), «Тантана» (2024) премияләре лауреаты. Азнакай районының мактаулы гражданы (2012)[3].

Күктау, Бөркетләр, Зөләйха фильмнарында төшә, Татарстан радиосында әсәрләр укый[4].

Тәрҗемәи хәле

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Әзһәр Шакиров 1940нчы елның 22 февралендә ТАССРның Тымытык районы Яңа Ташлыяр (Буклы) авылында [5][6] гаиләдә 5 нче бала булып дөньяга килә[7]. Кечкенә авыл бары 24 йорттан гына тора. Мәктәпне тәмамлап, ике яшькә өлкәнрәк авылдашы Нәҗибә Ихсанова белән 40 чакрымдагы Тымытык авылына паспорт алырга китә[7].

Паспорт алгач, Казан университетына керергә өмет баглап, иптәше белән юлга чыга[7]. Рангазар авылы аша Яр Чаллыга, аннан Казанга пароходта юл тоталар. Университетка документ бирергә кергәндә, Мәскәүдәге Щепкин исемендәге театр училищесының ачылачак курсына татар артистларын эзләп җыю бәйгесе турында хәбәр ишетәләр[7]. Әзһәр Шакиров кечкенә буе аркасында гариза тапшыручыларның сафына чак кына кертелмичә кала[7]. Бәйгедә 600 дән артык яшүсмер катнаша, шулардан 25 генә 1956 елда Мәскәүгә җибәрелә[7]. 1957 елдагы Татар декадасы вакытында «вак-төяк» рольләрне башкару өчен щепчинчы татар студентларын кулланалар[7].

Щепкинчылар төркеме 1961 елда Казанга кайта, шуларның егермесе, шул исәптә Ә. Шакиров, Татар академия театрына эшкә алына[2].

1990 елларда актер, татар актерларыннан беренче булып, милли хәрәкәтнең алгы рәтләренә баса. Әзһәр Шакиров Ирек мәйданында бүтән шәһәрләрдән килгән 30-40 автобусны каршы ала. Кулына микрофон тотып, халык каршында чыгышлар ясый[7].

Әзһәр Шакиров "Бичура" спектаклендә Аксак ролендә

Иҗаты

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Татар академия театрында Әзһәр Шакиров башкарган беренче роль - Ш.Шаһгалинең «Без аерылышабыз» спектаклендә Котлыбай роле[7].

1960 елларда Казан телестудиясе зур алгарышлар кичерә[7]. Аның тарафыннан академия театрының күп спектакльләре тасмаларга төшерелеп, төрле районнарда, шәһәрләрдә телевидение аша халыкка күрсәтелә башлый. Телевидение режиссерлары Г. Хөсәенов һәм Х. Арсланов тарафыннан яңа спектакльләр дә "экранлаштырыла": Ә.Шакиров Ш. Маннурның «Муса Җәлил»ендә Гайнан Кормаш ролен, Г. Ибраһимовның «Казакъ кызы» нигезендә куелган әсәрдә Җолкынбай ролен, Г. Әпсәләмовның «Ак чәчәкләр»ендә Мансур ролен башкара[7].

Вакытлыча Фәридә Кудашева концертлары алып баручысы вазифасын үти[8].

« Театрның бүгенге бурычы – милләткә үз фаҗигасен аңлату, халыкны берләштерү.
Әзһәр Шакиров[9]
 »
Әзһәр Шакиров

Гаиләсе

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шәфигулла Шакиров, актерның атасы, 1886 елда Мөслим районының Иске Ташлыяр авылында дөньяга килә[9]. 1890 елда авыл яңа җиргә күчерелә һәм Яңа Ташлыяр авылы төзелә[9]. Бервакыт авылда чыккан янгынны сүндергәндә, Шәфигулла абзый салкын тидерә[9]. Гомерлеккә бер үпкәсен югалта. Донбасста шахталарда күмер чапкан, Себердә, Златоуст якларында урман кискән. Улын укытыр өчен җан атып йөргән[9].

Миңҗиһан апа, актерның анасы, 1896/1897 елда туган[9]. 16 яшендә ятимә буларак хатыны үлеп киткән байга кияүгә чыгарга мәҗбүр булган[9]. Башта ире чирдән җан биргән, аннары 1921 елгы ачлыкта 2 үз һәм 5 үги балалары да дөнья куйган[7]. Бу вакыйгалардан соң, аны гаиләле иргә - Шәфигулла абзыйга - икенче хатын булып бирәләр[9].

Әзһәр Шакировның хатыны - Саҗидә[8]. Бергә Рөстәм улларын тәрбияләп үстергәннәр. Рөстәм хәрби комиссар булып хезмәт итә, ике баласы бар: Камилә белән Руслан[9].

Рольләре

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Каһарман Әсәр Автор
Ра­май «Чат­кы­лар» Т.Гыйз­зәт
Ри­нат   «Кай­да соң син?» X.Ва­хит
Зө­фәр «Соң­гы хат»
Ка­риб   «Ша­мил Ус­ма­нов» А.Гый­лә­җев, А.Яхин
Анд­же­ло «Ча­ма­сы­на кү­рә ча­ра­сы» У.Шекс­пир
Ай­дын «Ай­дын» Җ.Җаб­бар­лы
Дят­лов   «Ба­һа­дир­лар» Н.По­го­дин
На­дир мәх­дүм «Сүн­гән йол­дыз­лар» К.Тин­чу­рин
Та­ла­нов   «Я­бы­ры­лу» Л.Ле­о­нов
Га­риф «На­мус хө­ке­ме» Д.Вә­ли­ев
Са­ма­тов   «Чик­лә­век тө­ше» Г.Аху­нов
Ва­си­лий «Ә­гәр таш­лап кит­сәң» М.Сто­ро­же­ва
Боль­шов   «А­гай-эне ак мы­ек» А.Ост­ровс­кий
Па­ра­тов   «Бир­нә­сез кыз»
На­ил   «Си­нең уры­ны­ңа кайт­тым» Р.Хә­мид
Дәр­виш   «Ай то­тыл­ган төн­дә» М.Кә­рим
Сат­тар «Мон­да ту­дык мон­да үс­тек» Т.Миң­нул­лин
Гай­нул­ла «Дус­лар җы­ел­ган җир­дә»
Га­ли­мул­ла «Ху­шы­гыз!»
Нур­хә­мәт   «Ил­ги­зәр + Ве­ра»
Хә­сән Ак­чу­рин   «Без ки­тә­без, сез ка­ла­сыз»
Бос­тан


«А­хыр­за­ман» Ч.Айт­ма­тов
Ак­сак «Би­чу­ра» М.Гый­лә­җев
Фа­тих бай «Боз ас­тын­да дул­кын» Ә.-Т.Рах­ман­ку­лов
Тук­та­мыш хан «И­де­гәй» Ю.Са­фиул­лин
Бо­га­ты­рев «Бер төн» Б.Гор­ба­тов
Әл­мө­хәм­мәт «Әни кил­де» Ш.Хө­сә­е­нов
Хә­нә­ви «Кү­рә­зә­че» З.Хә­ким
Зариф «Телсез күке»
Мөхәммәт «Яра» А.Гыйләҗев, М.Гыйләҗев
Солтан Кадерхөрмәтов «Суган чәчәге» И.Зәйниев
... ... ...
Portal icon Шәхесләр порталы
Portal icon Театр порталы
Portal icon Мәдәният порталы

Китаплары

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
  • Шакиров Ә.Ш. Язмыш: уйланулар, истәлекләр, әңгәмәләр, чыгышлар / Әзһәр Шакиров. - Казан : Татарстан китап нәшрияты, 2007. - 201с.; ISBN 978-5-298-01495-3
  • Халкыбызның кадерле шәхесләре. – Казан: Рухият, 2021. – 288 б.; ISBN 978-5-89706-218-8 [10]

Хөрмәтләү

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Бүләкләре

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
  1. ↑ https://jitely.info/kazan
  2. ↑ 2,0 2,1 Ша­ки­ров Әзһәр Шәфикъ улы kamalteatr.ru
  3. ↑ Шакиров Азгар Шафикович
  4. ↑ Тирән мәгънәле беркатлылык 2021 елның 23 август көнендә архивланган. tatyash.ru
  5. ↑ Яңа Ташлыяр ― Чубар Абдул авыл советына караган, 1980-елларда юкка чыккан авыл
  6. ↑ Шакиров Әзһәр Шәфигулла улы // Язмышыбыз Азнакай. К., 2014, Б. 412
  7. ↑ 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 7,10 7,11 Очар кош иреккә омтыла 2020 елның 6 апрель көнендә архивланган. madanizhomga.ru
  8. ↑ 8,0 8,1 Әзһәр Шакиров: "Гомер буе буйсынырга яратмадым" 2020 елның 6 апрель көнендә архивланган. shahrikazan.ru
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 9,7 9,8 "Ир-егет - көрәшче ул" syuyumbike.ru «Сөембикә», № 2, 2010.
  10. ↑ Каталог книг Рухият
  11. ↑ Рузилә Мөхәммәтова. Алмаз Нургалиевның Әзһәр Шакировка багышланган «Җылак» фильмының трейлеры чыкты.(үле сылтама) Татар-информ, 29.01.2023
  12. ↑ Рузилә Мөхәммәтова. «Җылак»: Әзһәр Шакиров турында фильм төшерелде – нәфис тә кебек, түгел дә кебек. Интертат, 21.08.2023
  13. ↑ Р. Мөхәммәтова. Камал театрының легендар артистларына «Тантана» премиясе тапшырылды. Татар-информ, 27.03.2024
  14. ↑ Фәрит Мөхәммәтшин Әзһәр Шакировка «Дуслык» орденын тапшырды. Татар-информ, 24.02.2025

Сылтамалар

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чыганаклар

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
  • Шакиров Ә.Ш. Язмыш: уйланулар, истәлекләр, әңгәмәләр, чыгышлар / Әзһәр Шакиров. - Казан : Татарстан китап нәшрияты, 2007. - 201с.; ISBN 978-5-298-01495-3

Шулай ук карагыз

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
 Бу мәкалә Татар Википедиясенең яхшы мәкаләләр рәтенә керә.
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Әзһәр_Шакиров&oldid=4410748